XVII БОБ

КОРХОНА ТАШҚИ ИҚТИСОДИЙ ФАОЛИЯТИНИНГТАХЛИЛИ

17.1. Ташқи иқтисодий фаолиятни йулга қўйишнинг

иқтисодий ҳуқуқий негизлари ва уни Ўзбекистон Республикасида ривожлантириш истиқболлари

Ташки иқтисодий фаолиятни йулга куйиш ва ривожлантириш иқтисодий ҳаракатда асосий йуналишлардан бири сифатида олинади. Негаки, ташки иктисодий фаолият билан шуғулланиш ва жахон бозорининг актив иштирокчисига айланиш корхоналар фаолиятининг мухим ва самарали йуналишларидан бири хисобланади. Шу жихатдан, ташки иктисодий фаолиятни йўлга қўйиш ва унинг ривожланиш истикболларини белгилашга давлат дастурини тўзиб чиқишда ва бу борада иқтисодий ва хукукий негизларни белгилашга мухим ахамият қаратилади.

Мамлакатни иктисодий-ижтимоий ривожлантиришни ташқи иктисодий фаолиятсиз тасаввур қилиб бўлмайди. Бу эса, ўз навбатида фаолиятнинг турли сохаларида хориж билан алоқада ва хамкорликда бўлишни, махсулот, иш ва хизматлар бўйича жахон бозори аренасига чиқиш ва унда муҳим ўрин эгаллашнинг имкон шартларини белгилаб олишни хам талаб этади.

Хозирги кунда республикамизда хориж билан иктисодий алоқаларнинг ривожини ва истиқболини ижобий бахолаш мумкин. Негаки, мустақиллик йилларида турли мулк шаклидаги 3500 дан opтиқ кадима ва хамкорликдаги корхоналар ташкил этилди. Бугунги кунда уларнинг 2000 дан ортиги фаол иш олиб бормокда.

Ушбу корхоналар асосан республиканинг ички истеъмолига қаратилган. Лекин иктисодий имкониятларнинг ва хуқуқий мезонларнинг имкон шартларидан тўла фойдалана олаётганимиз йуқ. Негаки, ташкил этилган ва руйхатга олинган мавжуд 3500 дан ортиқ қўшма корхоналарнинг 40 фоизидан ортиғи хали тўла ишга туширилганича йуқ ёки амалда умуман фаолият олиб бормаяпти. Уларнинг айримлари қайта расмийлаштириш ва фаолият шаклини ўзгартириш ҳаракатида бўлса, айримлари хали ўз фаолиятларини йўлга қўя олганлари йуқ.

Республикамиз ташқи иқтисодий фаолиятини йўлга қўйиш юзасидан тўла иқтисодий асосга эга. Лекин бу иқтисодий асосдан мақсадли ва келажакни кўзлаб фойдалана олаётганимиз йўқ. Негаки, республикамизда ташкил этилаётган асосий қўшма корхоналарни тўла қувват даражасида ишлата олмаяпмиз.

Аввало иқтисодий имкониятлар деганда нима тушинилади. Иқтисодий имкониятлар шуки қўшма ва хамкорликдаги фаолиятни йулга қўйишнинг молиявий, моддий ва мехнат ресурсларига тўла эгамиз. Молиявий имконият шуки, республика хар қандай фойдали ва максадли лойиха учун маблағлар топа олади. Шу жумладан, корхоналар хам. Улар фаолиятини йулга куйишда аввало давлат бош хамкор ва кафолат субъекта сифатида чиқмокда. Республикамизга манфаати тегадиган хар қандай максадли лойиха биз учун мақбул ва фойдали саналади. Шу жихатдан, биз чет эллик хамкорларга табиий казилмаларни, хом-ашёларимизни қайта ишлашга оғир саноатни ривожлантиришга биргаликда хамкорлик килишга изн бердик.

Маълумки, республикамиз аграр-индустриал мамлакат хисобланади. Унда бевосита саноатда кайта ишланадиган ўта мухим ва кимматли махсулотлар яратилади. Мустақил республикамиз олтин казиб олиш бўйича дунёда 5-ўринда, пахта хом-ашёси бўйича 3-ўринда туради. Пахта бўйича йиллик ялпи хосили 3.0, 3.3 млн тоннани ташкил этади. Бундан бевосита тола шаклида 1.2—1.5 млн тонна тола ажратилади. Бугунги кунда қайта ишланган пахта толасининг асосий қисми чет элга сотилмокда. Республиканинг иқтисодий ривожлантириш истиқболларида пахтани хом-ашё сифатида сотиш эмас, балки, уни секин-аста тайёр махсулотлар сифатида сотишга ўтиш шартлари белгиланган.

Кишлоқ хўжалиги билан боғлиқ бўлган қоракул тери ва пилланинг сотилишида ҳам бевосита шу жихатларни қуриш мумкин. Яратилган асосий маҳсулот натурал шаклда чет элга сотилмокда. Вахоланки, уни қайта ишлаш ва жахон андозаларидаги махсулотларни ишлаб чиқаришнинг имкони бўлмаяпти. Бунинг албатта объектив ва субъектив сабабларни санаб ўтиш мумкин.

Республикамиз заминида мавжуд бўлган табиий ресурслар бўйича шуни таъкидлаш лозим. Мавжуд алюминий захиралари, кимматли тошлар ва металлар захиралари, табиий газ ва маъданли рудаларнинг мавжудлиги ҳам бизни ташқи иқтисодий фаолиятни йўлга қуйишимизда моддий, иқтисодий асос сифатида олиниши мумкин.

Мехнат ресурслари бўйича республикамизда хозирда мехнат килиш лаёқатига эга бўлган 8 млн. га якин ахоли мавжуд. Уларнинг хам асосий қисми қишлоқ хужалигида банд. Мавжуд мехнат ресурсларининг деярлик 60 фоизга якини кишлоқ хужалиги ва унга хизмат кўрсатувчи соҳаларда банд.

Мехнат ресурсларининг нисбий ортиқчалиги ниҳоятда юкори. Бу эса улардан самарали фойдаланишга катта таъсир ўтказмокда.

Мехнат ресурсларининг нисбий ортиқчалиги шуни характерлайдики республикамизда халк хужалигида керагидан ортиқча бандлик мавжуд.

Бу бандлик эса уларнинг сифатига ва кайта тикланишига актив таъсир этмокда.

Мавжуд мехнат ресурсларининг ортиқчалиги эса уларга тўланадиган мехнат хакининг ёки ишчи кучининг бозор кийматини нихоятда тушириб юборган. Ташки иктисодий фаолиятда эса мехнат ресурсларининг арзонлиги мухим фактор сифатида олинади.

Хукукий негизлар бўйича хам албатга ибратли ишлар амалга оширилди ва амалга оширилмокда.

Жумладан, Республика Олий Мажлиси томонидан ташки иктисодий фаолият билан бошиқ бўлган қатор хукукий актлар коғоз қилинган. Ташқи иқтисодий фаолият туғрисидаги конуннинг коғоз қилиниши ва унинг халқаро хукуқий нормаларга мослигини алохида таъкидлаш лозим. Ушбу қонунда корхоналарнинг ташқи иқтисодий фаолият билан шуғулланиш шартлари, ҳолати ва тартиби белгиланган. Шу билан бирга, хар бир корхона албатта мустақил ташқи иқтисодий фаолият билан қонун чегарасида шуғулланиши мумкин.

Республикамиз хукумати томонидан ташқи иқтисодий фаолиятни рағбатлантириш ва ривожлантириш мақсадида белгиланган чора-тадбирлар мақсади хам, аввало республикамизнинг ташқи савдо оборотини яхшилашга, унла ижобий фарқланишга чиқишга қаратилган.

Республикамиз Президента томонидан ташқи фаолиятни ривожлантириш чора-тадбирлари бўйича Фармонлари ва Вазирлар Махкамасининг Карорларини мақсади хам шунга қаратилган.

Шунингдек, солиқ қонунчилиги бўйича хам ташқи иқтисодий фаолиятдан олинган даромадларга имтиёзли солиқ ставкаларини қўллаш, махсулотларнинг назоратдаги қаторлари бўйича имтиёз шартлари ва кўплаб имтиёзларнинг белгиланиши хам ташки иқтисодий фаолиятни йўлга қўйишда қўл келмокда.

Республика ташки иктисодий фаолиятини йулга кўйишнинг бош шартларидан бири сифатида бевосита мамлакатимиздаги осойишталикни хам олишимиз мумкин.

Албатта ташқи иқтисодий фаолиятда бўлиш ва хамкорликни йўлга қўйиш таваккалик хисси билан эмас, балки олдиндан пухта уйланган холда амалга оширилади. Бу борада албатта халқаро бизнес тили бўлган бухгалтерия хисоби маълумотларига алохида ахамият берилади.

Бухгалтерия хисоби ва хисоботи маълумотларини фақат чуқур тахлилий ечимлар асосидагина укиш ва ўрганиш мумкин. Шу жихатдан ташқи иқтисодий ҳаракатни белгилашда ва йулга қуйишда тахлил бизнинг асосий амалий қуролимиз сифатида қаралади.

17.2. Хўжалик юритувчи субъектларнинг ташқи иқтисодий фаолиятини таҳлил этишнинг мазмуни ва моҳияти

Ташки иқтисодий фаолият тахлили иқтисодий тахлилнинг мухим бўлими сифатида алохида ўрганилади. Ташқи иқтисодий фаолиятда тахлилни аввало бошқарувнинг ва ҳарақатнинг мухим шарти сифатида утказамиз. Тахлил этиш асосида корхонанинг ташки иктисодий фаолиятини йулга куйишнинг ташкилий шакллари, махсулот иш ва хизматларнинг экспорт импорти ўзгаришлари, таъсир этувчи омилларга, тузилишига, товарларни кредит шартларида сотиш ва сотиб олиш, экспорт ва импорт операцияларидан даромадлар ва харажатлар ўзгаришига бахо бериш, фонда ўзгаришига таъсир этувчи омилларни аниқлаш, корхона ташки савдо оборотини ўстириш юзасидан корхонада мавжуд бўлган ички имкониятлар ва уларни йулга куйиш чора-тадбирларини белгилаб бериш, хамкорликни йулга қуйишнинг техник лойихаларини тўзиб чиқиш ва йулга қўйиш, корхона ташки иқтисодий фаолиятига қисқача ташхис қуйиш ва шархлар бериш ташқи иқтисодий фаолият тахлили мазмунини ташкил этади.

Таққосланувчи мухим кўрсаткичлар сифатида албатта умумлашган холда қуйидаги иккита кўрсаткич олинади.

1.  Экспорт хажми.

2.  Импорт хажми.

Экспорт операциялари тахлили бўйича ташқи савдо обороти бўйича сотилган махсулот, иш ва хизматлар хажми ва уларнинг режага ёки ўтган йилларга нисбатан ўзгаришларига бахо берилади. Мухим ахамият экспорт хажмининг таркибига каратилади.

Экспорт хажми ва ўзгаришининг омилли тахлил этиш тахлилнинг мухим қатори. Бунда экспорт хажмининг ўзгаришига таъсир этувчи миқдор ва сифат омиллари ўрганилади.

Микдор омили сифатида миқдорий ифодага эга бўлган кўрсаткич олинади. Сифат омили сифатида корхонанинг мухим иқтисодий самарадорлигини характерловчи кўрсаткичларнинг ўзгариши олинади.

Импорт операциялари тахлилида импорт хажми бўйича режа бажарилиши ва динамикаси, таркиби, тузилиши, импорт операцияларидан даромадлар ва харажатлар, импорт операциялари фойдалилиги, импорт хажмига таъсир этувчи омиллар тахлилига бахо берилади.

Импорт хажмининг ўзгаришига таъсир этувчи омиллар сифатида импорт килинган товарлар микдорий хажмининг хамда импорт қилинган товарлар бахосининг ўзгаришини киритиш мумкин.

Кредитга олинган товарлар ва уларнинг ялпи импорт хажмидаги салмоғига бахо беришга хам тахлилда мухим эътибор берилади.

17.3. Экспорт операцияларининг тахлили

Ташқи иқтисодий фаолият билан шуғулланиш жахон бозорининг актив иштирокчиси хамда субъектнинг бош максадидир. Бу бевосита корхона, фирма махсулотларининг жахон бозорига чиқиши ва уни банд этиши, ўз харидорини топишида корхона истиқболини белгилаши, фаолияти натижавийлигини ўстиришнинг мухим омили сифатида қаралади.

Экспорт операциялари тахлили корхонанинг ташқи иқтисодий фаолияти ва унинг самарадорлиги кўрсаткичларига иқтисодий ташхис қўйилади. Бу бевосита ташқи савдо обороти хажмини устириш ва фойдалилигини таъминлашнинг мавжуд ички имкониятларини ўрганишни хам ўз ичига олади.

Экспорт операцияларининг таркибини ўрганишда ялпи экспорт хажмида алохида олинган товарлар ёки товарлар гурухининг мутлақ ва нисбий даражаларига баҳо берилади. Шунингдек, ташқи савдо фаолияти бўйича сотилган махсулот, иш ва хизматлар тури бўйича тақсими, ташқи савдонинг мамлакатлар бўйича сотиш хажми, худудлар бўйича тақсимига (мустақил хамдўстлик мамлакатлари, яқин шарқ мамлакатлари, Европа мамлакатлари ва х.к) бахо берилади. Ташқи савдо обороти бўйича режа-топшириқларнинг бажарилишига аҳамият берилади. Шунингдек, ташқи савдо оборотида динамик ўзгаришлар эътиборга олинади.

Ташқи савдо обороти динамикаси деганда, унинг йиллар бўйича ўзгариш даражалари тушунилади. Таҳлилда, шунингдек, экспорт хажми ва унинг ўзгаришига таъсир этувчи омиллар таркибига бевосита ҳисоб-китоб қилинадиган, сотилган товарлар, ишлар, хизмат бахосининг ва физик хажмининг ўзгаришлари киритилади.

Корхонада экспорт хажми «А» махсулот тури бўйича +44 фоизга, «Б» махсулот тури бўйича +45,8 фоизга ошириб бажарилган. Таъсир этувчи омиллар тахлилини хам юқоридаги жадвал маълумотлари асосида бахолаш мумкин. Корхона ташқи савдо обороти режага нисбатан «А» махсулот тури бўйича 22 минг сумга, «Б» махсулот тури бўйича 11 минг сумга ошиши кўзатилган. Бу ўзгаришлар таъсирини қуйидаги боғланишлар асосида аниқлаш мумкин

«А» махсулот тури бўйича ялпи савдо хажмининг ўзгаришига таъсир этувчи омилллар:

1.  «А» махсулот миқдорининг ўзгариши хисоби.

120-100 * 5000=+10,0 минг сум.

2.  «А» махсулот бахосининг ўзгариши хисобига

6000-5000 * 120=+12,0 минг сум

Хар икки омил йиғиндиси =10,0+12,0=+22,0 минг сум. «Б»махсулот тури бўйича махсулот хажмининг ўзгаришига таъсир этувчи омиллар:

1.  «Б»махсулот миқдорининг ўзгариши хисоби

100-80 * 3000=+6,0 минг сум

2.  «Б»махсулот бахосининг ўзгариши хисобига

3500-300 * 100=5,0 минг сум.

 Иккала омил йиғиндиси =+6,0+5,0=11,0 минг сум.

Юқоридаги боғланишларни жами махсулот қатори бўйича хам хисоблаш мумкин.

Экспорт операциялари тахлилида корхона ташки иқтисодий фаолияти бўйича савдо обороти ёки иш хажми ўзгаришларига таркибли ва умумий асосда бахо берилади.

17.4. Импорт операцияларининг тахлили

Импорт операциялари тахлилида импорт хажмининг режа ва ўтган йилларга нисбатан ўзгаришларига ва таркибига, шунингдек, худудлар ва мамлакатлар бўйича хажмига бахо берилади.

Импорт хажми бўйича режа бажарилиши ва динамикаси мутлақ ва нисбий ўзгаришларда ўрганилади. Унинг ўзгаришига таъсир этувчи омиллар аниқланади ва баҳоланади.

Импорт ҳажми билан экспорт ҳажми орасидаги нисбат, тахлилнинг муҳим қатори хисобланади Улар орасидаги нисбат баланси орқали мамлакат ялпи миллий маҳсулот ва ялпи ички маҳсулотлари аниқланади. Яъни ялпи миллий махсулот ҳажмини аниқлашда ташқи савдо обороти бўйича мутлақ фарқланиш қушилган ёки чегирилган холда умумий кўрсаткич аниқланади.

Ташки савдо оборотила мусбат фарқланишга эга бўлиш шартлари шу асосда бошқарилади ва белгиланади. Бу жиҳат ўзгаришлар кўпроқ, макро даражадаги тахлилда ўрганилади ва мамлакат иктисодининг истикбол кўрсаткичлари дастакларини тузиб чиқишда фойдаланилади.

Импорт ҳажми ва унинг ўзгаришига таъсир этувчи омилларга тахлилда алохида аҳамият берилади. Куйидаги жадвал маълумотлари асосида импорт хажми ва унинг ўзгаришига таъсир этувчи омилларнинг тахлилини қуриб ўтиш мумкин.

Корхонада импорт ҳажми бизнес режага нисбатан кескин ошган. Жумладан, «А» махсулот тури бўйича усиш 86 %ни, «Б» маҳсулот тури бўйича усиш эса 2,25 мартани ташкил этган. Корхона бўйича жами усиш 97,1 фоизни ташкил этган.

Импорт хажмининг ўзгаришида микдор омил ўзгариши хисобига ялпи импорт хажми куйидаги ўзгаришга эга бўлган.

1. (62-50 * 2000+60-40 * 1000)=+24,0+20,0=44,0 минг сум.

Импорт хажмининг ўзгариши бахо омилининг таъсирида ялпи импорт хажми қуйидаги ўзгаришга эга бўлган.

2. (3000-2000 * 62+1500-1000 * 60)=+62,0+30,0=92,0 минг сум.

Хар иккала омил таъсирида импорт хажмининг усиши куйидагича бўлган:

+44,0+92,0=136,0 минг сум.

17.5. Экспорт-импорт опррацияларидан олинган даромадлар ва харажатлар таҳлили

Экспорт-импорт операциялари бўйича самарадорлик кўрсаткичлари сифатида экспорт-импорт операциялари бўйича даромадлар ва харажатларнинг нисбий ўзгаришларига бахо берилади ва уларнинг ўзгаришига таъсир этувчи омиллар ўрганилади.

Экспорт-импорт операцияларидан олинадиган фонда суммасининг ошиши биринчидан, корхона иқтисодий ривожига таъсир этса, иккинчи тамондан, мамлакат валюта резервининг шаклланиши ва унинг ортишига имкон беради. Корхонада валюта тушумларининг ортиши эса эркин иқтисодий ҳарақатда бўлиш ва чет эл билан алоқаларни ривожланишда мухим молиявий таянч бўлади.

Экспорт операциялари тахлилида экспорт хажмидан олинган натижа ва унинг рентабеллигига мухим эътибор берилади. Буни қуйидаги боғланишлар асосида аниқлашимиз мумкин.

Корхонада экспорт хажмидан олинган фонда суммаси ўтган йилга нисбатан 10000 минг сумга ортган. Бу ўзгариш бевосита экспорт хажмининг ёки олинган даромадлар суммасининг ўзгариши хисобига ҳамда экспорт қилинган маҳсулот, иш ва хизматлар ишлаб

чиқариш таннархининг ўзгариши хисобига руй берган. Буни куйидаги боғланишлар орқали топишимиз мумкин.

Агарда, корхона экспорт операциясидан ўтган йил махсулот, иш ва хизматларни ишлаб чиқариш таннархида жорий давр тушумларига ёки даромадларига эга бўла олганда корхона қўшимча қанча фойдага эга бўлиши мумкин эди.

Буни қуйидагича аниқлаш мумкин. Яъни, махсулот, иш ва хизматлар жорий давр экспортидан олинган даромад суммасидан уларнинг ўтган давр бўйича ишлаб чиқариш таннархи чегирилган холда.

12000-85000=35000 минг сум.

Демак, корхона бу холатда қўшимча 35000 сумлик фойдага эга бўлар эди.

1.  Экспорт хажмининг ўзгариши хисобига олинган фойда суммаси:

35000-15000=+20000 минг сум.

2.  Экспорт килинган махсулот, иш ва хизматлар ишлаб чиқариш таннархининг ўзгариши хисобига:

25000 - 35000 = -10000 минг сум.

Хар иккала омил таъсирида экспорт хажмидан олинган фойда суммаси = +20000 - 10000 = +10000 минг сум бўлган.

Корхонада махсулот экспорти бўйича фойдалилик, яъни, рентабеллик даражаси 5,8 фоизга ўсган. Бу ўзгаришни хам юқоридаги боғланишда аниқлаш мумкин.

Шартли рентабеллик=25000/100000 • 100=25 %

1.  Фойда суммасининг рентабелликка таъсири:

25,0 - 15= +10,0 %

2.  Тушум суммасининг рентабелликка таъсири:

20,8 - 25,0 = -4,2 %

Хар иккала омил таъсирида экспорт хажми рентабеллиги 5,8 % га ўтган.

Мавзу  бўйича таянч иборалар

• ташқи иқтисодий фаолият;

• экспорт операцияларининг таҳлили;

• импорт операцияларининг таҳлили;

• экспорт-импорт операциялари самарадорлиги;

• ташқи савдо обороти.

Такрорлаш учун саволлар

1.  Ташки иқтисодий фаолият деганда нимани тушунасиз?

2.   Хужалик  субъектларининг  ташқи   иқтисодий   фаолиятини  тахлил қилишдан мақсад нима?

3.  Ташки иктисодий фаолиятни ўрганишда таҳлилнинг асосий вазифалари нималардан иборат бўлади?

4.  Экспорт операциялари қандай таҳлил этилади?

5.  Импорт операциялари қандай тахлил этилади?

6.  Экспорт-импорт операцияларининг самарадорлиги қандай ўрганилади?

7. Ташки савдо оборотида ижобий сальдога эришиш учун қандай ишларни амалга ошириш керак?

8.  Экспорт операцияларидан олинган фонда ва унга таъсир этувчи омиллар қандай таҳлил этилади?

Мустақил ўргaниш учун топшириқлар

1-топшириқ

Қуйидаги жадвал маълумотлари асосида корхонанинг экспорт операцияларидан олган фойдасини ва уларнинг ўзгаришига таъсир этувчи омилларни мустақил равишда аниқланг, таҳлил этинг ва хулоса ёзинг.

2-топшириқ

Экспорт-импорт  операцияларини  таҳлил   этишнинг  бугунги   кундаги аҳамиятига мустақил фикр-мулоҳазаларингиз асосида баҳо беринг.

ЎЗ-ЎЗИНИ ТЕКШИРИШ ВА БИЛИМНИ

МУСТАХКАМЛАШ УЧУН ТЕСТЛАР

1. Таҳлил сўзининг луғавий мазмуни нимани англатади?

a)  «тахлил» лотинча сўздан олинган бўлиб, «бутунни бўлакчаларга бўлиб ўрганаман» маъносини англатади;

b)  «тахлил» французча сўздан олинган бўлиб, «бутунни бўлакчаларга бўлиб ўрганаман» маъносини англатади;

c)  «тахлил» грекча сўздан олинган бўлиб, «бутунни бўлакчаларга бўлиб ўрганаман» маъносини англатади;

d)   «тахлил»  инглизча сўздан  олиниб,  «бутунни  бўлакчаларга бўлиб ўрганаман» маъносини англатади;

e)  «тахлил» русча сўздан олинган бўлиб, «оддийдан мўрраккабга караб ўрганаман» маъносини англатади.

2. Ўзбекистан Республикасида йиллик молиявий хисобот шаклларига қайси шакллар киритилган?

a)  Бухгалтерия баланси, Молиявий натижалар тўғрисидаги хисобот, ҳусусий капитал тўғрисидаги хисобот, ишлаб чиқариш карорлари тўғрисидаги хисобот;

b)  Бухгалтерия баланси, Молиявий натижалар тўғрисидаги хисобот, Дебиторлик ва кредиторлик қарзлар тўғрисидаги маълумотнома, Асосий воситалар ҳаракати тўғрисидаги хисобот, Пул окимлари тўғрисидаги хисобот, ҳусусий капитал тўғрисидаги хисобот;

c)   Молиявий натижалар тўғрисидаги хисобот, Дебиторлик ва кредиторлик қарзлар тўғрисидаги маълумотнома, Асосий воситалар ҳаракати тўғрисидаги хисобот, Пул окимлари тўғрисидаги хисобот, Корхона сарф-харажатлари тўғрисидаги хисобот, Мехнат хисоботи;

d)  Бухгалтерия баланси, Молиявий натижалар тўғрисидаги хисобот, Дебиторлик ва кредиторлик қарзлар тўғрисидаги маълумотнома, Асосий воситалар ҳаракати тўғрисидаги хисобот, Хусусий капитал тўғрисидаги хисобот;

e)  Бухгалтерия баланси, Асосий воситалар ҳаракати тўғрисидаги Хисобот, Пул окимлари тўғрисидаги хисобот, Хусусий капитал тўғрисидаги хисобот, Мехнат хисоботи.

3. Иктисодий тахлилнинг энг асосий вазифалари кайси жавобда тўғри акс эттирилган?

а) ўрганилаётган объектга (ходисага) тўғри ва холисона бахо бериш; корхонанинг иктисодий ва молиявий потенциалига, унинг туловга кобилиятлилигига бахо бериш хамда бу натижага тезкор чора-тадбирларни куллаш йулларини ишлаб чиқиш; хужалик хисоби тамойилларига, тижорат хисоб-китобларига амал килишликни мунтазам текшириб туриш; корхоналарда мавжуд бўлган самарадорликни ошириш йулида уларнинг имкониятларини аниқлаш; корхонанинг тижорат сирини саклаган холда унинг молиявий ахволини кенг жамоатчиликка кўрсата билиш ва ташки инвесторларни корхона фаолиятини яхшилашга жалб килиш; корхонани бошқаришнинг энг кулай ва нафли усулларини ишлаб чиқиш, илгор гоя ва тажрибаларни ўрганилаётган ходисага куллаш йул-йўрикларини кўрсатиб бериш, тегишли ахборотлар манбаини етказиб бериш; корхоналарни ривожлантиришнинг жорий ва истикболли режаларини тузиш учун иқтисодий кўрсаткичлар асосини аниқлаш; корхоналарнинт хужалик фаолияти жараёнида эришиши мумкин бўлган натижаларни олдиндан аниқлаш; тахлил учун керакли ахборот манбаларини туплаш ва уларнинг тўғрилигини текшириш;

b)   моддий,   мехнат  ва  молиявий  бойликлардан  самарали  ва оқилона фойдаланганликка баҳо бериш; корхонанинг иқтисодий ва молиявий потенциалига, унинг туловга кобилиятига бахо   бериш  хамда  бу  натижага  тезкор  чора-тадбирларни куллаш йулларини ишлаб чиқиш; хужалик хисоби тамойилларига, тижорат хисоб-китобларига амал килишликни мунтазам текшириб туриш; корхоналарда мавжуд бўлган самарадорликни ошириш йулида уларнинг имкониятларини аниқлаш; корхонанинг тижорат сирини саклаган холда унинг молиявий ахволини кенг жамоатчиликка кўрсата билиш ва ташки инвесторларни корхона фаолиятини яхшилашга жалб килиш; корхонани бошқаришнинг энг кулай ва нафли усулларини ишлаб  чиқиш,  илгор  ғоя ва тажрибаларни ўрганилаётган ходисага қўллаш йул-йўриқларини кўрсатиб бериш, тегишли ахборотлар манбаини етказиб бериш; энг тўғри ва оқилона, келгусида иш юритиш ва корхоналарни бошқариш бўйича хулосалар бериш; корхоналарни ривожлантиришнинг жорий ва истикболли режаларини тузиш учун иқтисодий кўрсаткичлар асосини аниқлаш.

c)  ўрганилаётган объектга (ходисага) тўғри ва холисона бахо бериш; корхонанинг тижорат сирини саклаган холда унинг молиявий  ахволини  кенг жамоатчиликка  кўрсата  билиш  ва ташки инвесторларни корхона фаолиятини яхшилашга жалб килиш; корхонани бошқаришнинг энг кулай ва нафли усулларини ишлаб чиқиш, илғор ғоя ва тажрибаларни ўрганилаётган ходисага қўллаш йул-йўриқларини кўрсатиб бериш, тегишли ахборотлар манбаини етказиб бериш;

d)  ўрганилаётган объектга (ходисага) тўғри ва холисона бахо бериш; корхонанинг бизнес режасини тузиш учун тегишли ахборотлар билан таъминлаш;  тузилган бизнес режаларнинг тўғри ва илмий асосланганлигига бахо бериш; хар бир йуналишга таъсир этувчи омилларни аниқлаш, уларнинг таъсирини хисоблаш ва шу омилларни ишнинг самарадорлигини-оширишга сафарбар килиш; бизнес режанинг бажарилиши натижасида корхонанинг молиявий баркарорлигини таъминланиши, унинг иктисодий кудратини яхшиланиши, хар бир хужалик субъектининг ракрбатбардошлилигини оширилиши учун мавжуд ички ва ташки имкониятларни ўрганиш; моддий, мехнат ва молиявий бойликлардан самарали ва окилона фойдаланганликка бахо бериш; корхонанинг иктисодий ва молиявий потенциалига, унинг тўловга қобилиятлилигига бахо бериш хамда бу натижага тезкор чора-тадбирларни куллаш йулларини ишлаб чиқиш; хужалик хисоби тамойилларига, тижорат хисоб-китобларига амал килишликни мунтазам текшириб туриш; корхоналарда мавжуд бўлган самарадорликни ошириш йулида уларнинг имкониятларини аниқлаш; корхонанинг тижорат сирини саклаган холда унинг молиявий ахволини кенг жамоатчиликка кўрсата билиш ва ташки инвесторларни корхона фаолиятини яхшилашга жалб килиш; корхонани бошқаришнинг энг қулай ва нафли усулларини ишлаб чиқиш илгор ғоя ва тажрибаларни ўрганилаётган ходисага қўллаш йул-йўрикларини кўрсатиб бериш, тегишли ахборотлар манбаини етказиб бериш; энг тўғри ва окилона, келгусида иш юритиш ва корхоналарни бошқариш бўйича хулосалар бериш; корхоналарни ривожлантиришнинг жорий ва истикболли режаларини тузиш учун иктисодий кўрсаткичлар асосини аниқлаш; режанинг бажарилишига объектив бахо бериш хамда уни бажаришда корхоналарга боғлиқ бўлган ва боғлиқ бўлмаган омиллар ва сабабларни бир-биридан ажратган холда аниқлаш; корхоналарнинг хужалик фаолияти жараёнида эришиши мумкин бўлган натижаларни олдиндан аниқлаш.

 е) Тўғри жавоб йуқ.

4. Тахлил фанининг предметига қайси жавобда тўғри таъриф берилган?

a)  хужаликларнинг ишлаб чиқариш маблағларидан фойдаланишини ўрганишга айтилади;

b) тахлил фанининг предмети деб, хужаликнинг барча жараёнларидаги ўзгариш ва фарқлари сабабини ўрганишга айтилади. Бундай ўрганишда жамиятда амал  килаётган  объектив  ва субъектив қонунларга таянади хамда кўпгина ахборот манбаларидан фойдаланади;

c)  тахлил фанининг предмети деб, турли мулк шаклидаги фирма, уюшма, бирлашма ва хоказоларнинг молиявий-хужалик жараёнларини содир бўлиши, ривожланиши ва ўзгаришиниижтимоий-иқтисодий самарадорлиги хамда молиявий барқарорлиги, инновацион бойликларидан оқилона фойдаланаётганлигига бахо беришга айтилади. Бундай ўрганишда жамиятда амал қилаётган объектив ва субъектив қонунларга таянади хамда кўпгина ахборот манбаларидан фойдаланади.

d)  тахлил фанининг предмети деб, хужалик жараёнларини иқтисодий манбалардан фойдаланиб ўрганишга айтилади; е) тахлил фанининг предмети деб, турли мулк шаклидаги фирма, уюшма, бирлашма ва хоказоларнинг молиявий-хужалик жараёнларини содир бўлиши, ривожланиши ва ўзгаришини ижтимоий-иқтисодий самарадорлиги хамда молиявий баркарорлиги, тўлов қобилияти, рақобатга чидамли бўлиб фаолият кўрсатиши учун зарур техник, ташкилий, моддий, молиявий, инновацион бойликларидан оқилона фойдаланаётганлигига бахо беришга айтилади. Бундай ўрганишда жамиятда амал килаётган объектив ва субъектив қонунларга таянади хамда кўпгина ахборот манбаларидан фойдаланади.

5. Тахлил фанининг методига кайси жавобдаги таъриф мос келади?

a)  иқтисодий адабиётларда тахлил фанининг методини корхона (фирма), ташкилот, муассаса, бирлашма ва хоказолар хужалик жараёнларининг содир бўлиши ва ривожланишини ўрганишдаги идеалистик ёндашиш усулларига айтилади деб таъриф берилган.

b)  тахлил фанининг методи деб, ходиса ва жараёнларни ўрганишга ижодий ёндошиш тушунилади;

c)  тахлил фанининг методи деб, ходиса ва жараёнларни ўрганишга тизимли ёндошиш тушунилади;

d)  иктисодий адабиётларда тахлил фанининг методини корхона (фирма), ташкилот,  муассаса,  бирлашма ва хоказоларнинг ҳўжалик жараёнларини  содир  бўлиши ва ривожланишини ўрганишдаги материалистик-диалектик ёндашиш усулларига айтилади деб, таъриф берилган;

e)  тахлил фанининг методи деб, ходиса ва жараёнларни ўрганишга комплекс ёндошиш тушунилади.

6. Ўрганадиган даврига қараб, иқтисодий тахлилнинг турлари кайси жавобда тўрри акс эттирилган?

a) жорий тахлил, бошқарув таҳлили, молиявий тахлил;

b)  тезкор тахлил, ички тахлил, ташки тахлил;

c)  тезкор тахлил, истикболли тахлил, хужаликлараро тахлил;

d)  тезкор тахлил, жорий тахлил, функционал қийматли тахлил, хужаликлараро тахлил;

e)  тезкор тахлил, жорий тахлил, истикболли тахлил.

7. Корхоналарни бошқаришдаги ўрнига қараб иктисодий тахлилнинг турини белгиланг.

a)  бошқарув (ички) тахлил ва молиявий (ташки) тахлил;

b)  молиявий тахлил ва жорий тахлил;

c)  бошқарув тахлили ва тезкор тахлил;

d)  бошқарув тахлили ва истикболли тахлил;

e)  молиявий тахлил, тезкор тахлил ва жорий тахлил.

8. Тахлилнинг энг асосий тамойиллари кайси жавобда тулиқ акс эттирилган? a)  ишончлилик, бетарафлилик, даврийлик, таққосланувчанлик, пулли бахолаш, хисобга олиш, аниқ бахолаш;

b)   тизилмалилик,   ишончлилик,   бетарафлилик,   даврийлик, таққосланувчанлик, пулли бахолаш, хисобга олиш, мазмуннинг шаклдан устунлиги, аниқ бахолаш, узлуксизлик;

c)  тахлил дастурини тузиб олишлик, тизилмалилик, ишончлилик, бетарафлилик, даврийлик, таққосланувчанлик;

d)   тизилмалилик,   ишончлилик,   бетарафлилик,   даврийлик, таққосланувчанлик,  мазмуннинг  шаклдан  устунлиги,  аниқ бахолаш, узлуксизлик;

e)  ишончлилик, бетарафлилик, даврийлик, таққосланувчанлик, узлуксизлик.

9. Молиявий менежментда тахлилнинг қайси тамойиллари тўлиқ амал қилади?

a) аниқ ва хаққонийлик, кераклилик ва оперативлилик, ижодийлик;

b)  холисоналик, тўғрилик, комплекс ва тизимлилик;

c)  ижодийлик, оперативлилик;

d)  аниқ ва хаққонийлик, комплекс ва тизимлилик;

e)  холисоналик, кераклилик ва ижодийлик.

10. Тахлил жараёнида қандай турдаги ахборот манбаларидан фойдаланилади?

a)  иқтисодий ва хукукий;

b)  иқтисодий;

c) хуқуқий ва табиий экологик;

d) иктисодий, хукукий-меъёрий, илмий-технологик, табиий-экологик ва бошқа турдаги маълумотлар;

e)  иктисодий-экологик ва хукукий.

11. Ижодий ёндошиш тамойили тахлилнинг кайси турига кўпроқ мос?

a)  истиқболли тахлилга хос;

b) жорий тахлилга хос;

c)  бошқарув тахлилига хос;

d)  молиявий тахлилга хос;

e)  функционал тахлилга хос.

12. Функционал қийматли тахлилнинг асосий тамойиллари нималардан иборат?

a)  тизимли, комплекс, ижодий янгича фикрлаш, назарий ва амалий билимларни умумлаштириш;

b)  тизимли, комплекс, сон ва сифат ўзгаришлар, инкорни-инкор этиш;

c)  холислик ва хаққонийлик;

d) диалектик ривожланиш;

e)  иктисодий ва ижтимоий ягоналик.

 13. Иқтисодий тахлилнинг тизимли ва комплекс ўрганиш тамойили нималарда намоён бўлади?

a)  иқтисодий, сиёсий, ижтимоий ходиса ва жараёнларнинг бирлигида;

b)  иқтисодий ва экологик ходиса ва жараёнлар бирлигида;

c)  диалектик ёндашишда;

d) кўрсаткичлар тизимидан фойдаланишда;

e)  барча турдаги иктисодий манбалардан ва кўрсаткичлар тизимидан фойдаланган холда диалектик ёндошиб иқтисодий, сиёсий, ижтимоий ва экологик бирликни таъминлашда.

14. Таҳлил фанининг Ўзбекистон Республикасида вужудга келиши ва тарихий тараккиёт жараёнида аталган номлари кайси жавобда тўғри кетма-келикда акс эттирилган?

a) Балансни таҳлил қилиш, Хисобот таҳлили, Иктисодий таҳлил, Хужалик фаолияти таҳлили, Иктисодий таҳлил, Молиявий ва бошқарув таҳлили;

b)  Балансшунослик, Баланс талқини, Балансни таҳлил қилиш, Хисобот   таҳлили,   Иқтисодий   таҳлил,   Социал-иқтисодий таҳлил, Хужалик фаолияти таҳлили, Иктисодий таҳлил, Молиявий ва бошқарув таҳлили;

c)  Балансшунослик, Балансни таҳлил қилиш, Хисобот таҳлили, Социал-иктисодий   таҳлил,   Хужалик   фаолияти   тахлили, Икдисодий тахлил, Молиявий ва бошқарув тахлили;

d)  Хисобот таҳлили, Баланс талқини, Балансни таҳлил қилиш, Иқтисодий таҳлил, Хужалик фаолияти таҳлили , Иктисодий таҳлил, Молиявий ва бошқарув таҳлили ;

e) Хужалик фаолияти тахлили, Балансни тахлил қилиш, Ҳисобот тахлили, Иқтисодий тахлил, Молиявий тахлил, Социал-иктисодий тахлил, Иқтисодий таҳлил, Бошқарув таҳлили .

15. Ўзбекистон Республикасида таҳлил фанининг яратилиш даврлари ва уларнинг йиллари хамда даврларнинг номланиши кайси жавобда тулиқ ҳамда кетма-кетликда берилган?

а) 5 та даврга бўлиниб: 1-давр XX асрнинг 50-йилларига тўғри келиб, фаннинг ташкил топиш даври деб номланган; 2-давр XX асрнинг 60-йилларига тўғри келиб, собиқ иттифоқ ичида ўз ўрнига эга бўлиш ва иқтисодий таҳлил мактабининг шаклланиш даври деб номланган; 3-давр 70-йилларга тўғри келиб, иқтисодий таҳлил мактабининг яратилиш ва иттифоқ миқёсида матлубот кооперацияси  таҳлили  соҳасини эгаллаш даври деб номланган; 4-давр 80-йилларнинг бошларига тўғри келиб, иктисодий тазушлнинг ўзбек тилида ёзилиши ва вужудга келиш даври деб номланган; 5-давр 90-йилларга тўғри келиб, иктисодий таҳлилнинг ривожланиш йиллари, молиявий таҳлил бўйича асарларнинг кўплаб вужудга келиши ва чоп этилиши хамда бу бўйича турли қарашларнинг пайдо бўлиши даври ҳисобланган;

b)  4 та даврга бўлиниб: 1-давр XX асрнинг 70-йилларига тўғри келиб, собиқ иттифоқ ичида ўз ўрнига эга бўлиш ва иқтисодий таҳлил мактабининг шаклланиш даври деб номланган; 2-давр 80-йилларга тўғри келиб, иқтисодий тахлил мактабининг яратилиш   ва   иттифоқ  миқёсида   матлубот   кооперацияси тахлили сохасини эгаллаш даври деб номланган; 3-давр 90-йилларнинг бошларига тўғри келиб, иқтисодий тахлилнинг ўзбек тилида ёзилиши ва вужудга келиш даври деб номланган; 4-давр   Мустақиллик   йилларига  тўғри   келиб,   иқтисодий тахлилнинг ривожланиш йиллари, молиявий тахлил бўйича асарларнинг кўплаб вужудга келиши ва чоп этилиши хамда бу бўйича турли карашларнинг пайдо бўлиши даври хисобланган.

c)  5 та даврга бўлиниб: 1-давр XX асрнинг 60-йилларига тўғри келиб, шаклланиш даври деб номланган; 2-давр XX асрнинг 70-йилларига тўғри келиб, собик иттифоқ ичида ўз ўрнига эга бўлиш ва иқтисодий тахлил мактабининг шаклланиш даври деб номланган; 3-давр 80-йилларга тўғри келиб, иктисодий таҳлил мактабининг яратилиш ва иттифоқ миқёсида матлубот кооперацияси таҳлили сохасини эгаллаш даври деб номланган; 4-давр 90-йилларнинг бошларига тўғри келиб, иқтисодий тахлилнинг ўзбек тилида ёзилиши ва вужудга келиш даври деб номланган;   5-давр   Мустақиллик   йилларига   тўғри   келиб, иқтисодий   тахлилнинг   ривожланиш   йиллари,   молиявий тахлил бўйича асарларнинг кўплаб вужудга келиши ва чоп этилиши хамда бу бўйича турли қарашларнинг пайдо бўлиши даври хисобланган.

d)  4 та даврга бўлиниб:  1-давр XX асрнинг 30—50-йилларига тўғри келиб, шаклланиш даври деб номланган; 2-давр XX асрнинг 60—80-йилларига тўғри келиб, собиқ иттифоқ ичида ўз  ўрнига  эга  бўлиш  ва  иктисодий  тахлил   мактабининг шаклланиш даври деб номланган; 3-давр 90-йилларга тўғри келиб, иктисодий тахлил мактабининг яратилиш ва иттифоқ миқёсида матлубот кооперацияси  тахлили  сохасини  эгаллаш даври деб номланган; 4-давр 90-йилларнинг охири ва XXI асрнинг дастлабки йилларига тўғри келиб, иқтисодий тахлилнинг ривожланиш йиллари, молиявий тахлил бўйича асарларнинг кўплаб вужудга келиши ва чоп этилиши хамда бу бўйича турли карашларнинг пайдо бўлиши даври хисобланган.

e)   3 та даврга бўлиниб:  1-давр XX асрнинг 60—70-йилларига тўғри келиб, шаклланиш даври деб номланган; 2-давр 80—90-йилларга тўғри келиб, иқтисодий тахлил мактабининг яратилиш ва иттифоқ миқёсида матлубот кооперацияси тахлили сохасини эгаллаш даври деб номланган; 3-давр Мустақиллик йилларига тўғри келиб, иктисодий тахлилнинг ривожланиш йиллари, молиявий тахлил бўйича асарларнинг кўплаб вужудга келиши ва чоп этилиши хамда бу бўйича турли карашларнинг пайдо бўлиши даври хисобланган.

16. Таҳлил  натижаларига  бевосита дахлдорларни  қандай  гуруҳларга ажратилади?

a)  молиявий ва бошқарув;

b)  ташқи ва ички;

c)  банк ва солиқ;

d) жорий ва истиқболли;

e)  оператив статистика.

17. Кайси манбалар хужалик молия фаолиятини тахлил этишда асосий манбалар бўлиб хисобланади?

a)  иктисодий ва экологик;

b)  хисоб ва хукукий;

c)  бухгалтерия, статистика, оператив техник хисоб ва хисобот, хисобдан ташкари манбалар;

d)  тафтиш натижасининг далолатномаси;

e)  солик, органлари текшируви натижаси маълумотлари.

18. Тизимли тахлил нечта босқичдан иборат?

a) тўртта;

b)  саккизта;

c)  бешта;

d)  олтита;

e)  еттита.

19. Ахборотлар тўплаш,  ижодий  тахлил, тажриба ва изланиш утказиш,  узлуксиз ишлаб чиқариш, тижорат-савдо,  назорат қандай таҳлил тури босқичларига киради?

a)  бошқарув;

b)  молиявий;

c) жорий;

d)  функционал-қийматли;

e)  истиқболли.

20. Тахлил фани аниқ фан сифатида нималар ҳақида билим беришлиги қайси жавобда аниқ ва тулиқ акс эттирилган?

a)  ўрганилаётган фирма, ташкилот, муассаса ва уюшмаларнинг фаолиятини тўлиқ ва кенг ўрганган ҳолда аниқ ва холисона бахо  бериш;   ижобий  ва  салбий  таъсир  этган  омилларни аниқлаш, рақамларда кўрсатиш ва хисоблаш; бор бўлган имкониятлар,   самарадорликни   оширишни   йул-йўрикларини кўрсата олиш; илғор ғоя ва тажрибаларни ўрганилаётган жараёнга қуллаш йуналишларини белгилаш; математик хисоб-китоб ишларини амалга ошириш.

b)  иктисодий жараён,ҳодиса ва вокеаларни ривожланишини, ўзгаришини  объектив (ташки)  ва субъектив  (ички) таъсир этувчи омиллар билан умумий боғлиқ холда ўрганиш; ўрганилаётган фирма, ташкилот, муассаса ва уюшмаларнинг фаолиятини тўлиқ ва кенг ўрганган холда аниқ ва холисона бахо бериш; илғор ғоя ва тажрибаларни ўрганилаётган жараёнга қўллаш йуналишларини белгилаш.

c)  иктисодий жараён, ходиса ва вокеаларнинг ривожланишини, ўзгаришини объектив( ташқи) ва субъектив (ички) таъсир этувчи омиллар билан умумий боғлиқ холда ўрганиш; ўрганилаётган фирма, ташкилот, муассаса ва уюшмаларнинг фаолиятини тулиқ ва кенг ўрганган холда аниқ ва холисона бахо бериш; ижобий ва салбий таъсир этган омилларни аниқлаш, рақамларда кўрсатиш ва хисоблаш; бор бўлган имкониятлар, самарадорликни оширишни йул-йўрикларини кўрсата олиш; илғор ғоя ва тажрибаларни ўрганилаётган жараёнга қўллаш йуналишларини белгилаш.

d)   ижтимоий-сиёсий ходиса ва вокеаларни ривожланишини, ўзгаришини объектив (ташқи) ва субъектив (ички) таъсир этувчи омиллар билан умумий боғиқ холда ўрганиш; ўрганилаётган фирма, ташкилот, муассаса ва уюшмаларнинг фаолиятини тўлиқ ва кенг ўрганган холла аниқ ва холисона бахо бериш; ижобий ва салбий таъсир этган омилларни аниқлаш, рақамларда кўрсатиш ва хисоблаш; илғор ғоя ва тажрибаларни ўрганилаётган жараёнга қўллаш йуналишларини белгилаш;

e) табиий-экологик хамда ижтимоий-сиёсий ходиса ва вокеаларнинг ривожланишини, ўзгаришини объектив (ташқи) ва субъектив (ички) таъсир этувчи омиллар билан умумий боғлиқ холда ўрганиш; ўрганилаётган фирма, ташкилот, муассаса ва уюшмаларнинг фаолиятини тўлиқ ва кенг ўрганган холда аниқ ва холисона бахо бериш; ижобий ва салбий таъсир этган омилларни аниқлаш, ракамларда кўрсатиш ва хисоблаш; бор бўлган   имкониятлар,   самарадорликни   оширишни   йул-йўрикларини кўрсата олиш; илғор ғоя ва тажрибаларни ўрганилаётган жараёнга қўллаш йуналишларини белгилаш.

21. Қайси омиллар фирма фаолиятининг самарадорлигини оширишнинг мухим омиллари бўлиб хисобланади?

a)  ички ва ташки омиллар;

b)  асосий ва қўшимча омиллар;

c)  иктисодий ва ижтимоий омиллар;

d)  табиий ва экологик омиллар;

e)  ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш омиллари.

22. Кайси жавобда иқтисодий тахлилнинг оддий-анъанавий усуллари таркибига кирувчи усул тўғри кўрсатиб утилган?

a)  назарий уйин усули;

b)  интеграл усули;

c)  чизиқли программалаштириш усули;

d)  занжирли боғланиш усули;

e)  эврестик тахлил усули.

23. Қайси жавобда иқтисодий тахлилнинг иктисодий-математик (омилли тахлил) усуллари таркибига кирувчи усул тўғри кўрсатиб утилган?

a)  мутлок ва нисбий фарқларни аниқлаш усули;

b)  балансли боманиш усули;

c)  иқтисодий ташхис қўйиш усули;

d)  гурухлаштириш усули;

e)  таққослаш усули.

24. Иқтисодий таҳлил  утказиш  босқичларининг кетма-кетлиги қайси жавобда тўғри акс эттирилган?

a)  маълумотлар тўплаш; қайта ишлаш; тахлил этиш; таклифлар билдириш;

b)  тахлил утказишнинг режаси ва дастурини тузиш; тахлил учун керакли бўлган манбаларни аниқлаш, йиғиш ҳамда хисобланадиган кўрсаткичларни белгилаш; тўпланган маълумотларнинг тўғрилигини текшириш ва таҳлил учун мослаштириш; бевосита хужалик субъектларининг барча соҳаларини белгиланган тартибда тахлил қилиб чиқиш; тахлил натижаларини умумлаштириш   ва   расмийлаштириш;   тахлил   натижасида илғор ғоя ва тажрибаларни амалиётда қўллаш шарт-шароитларини кўрсатиб бериш хамда уларни амалиётга тадбиқ этиш;

c)  тахлил утказишнинг режаси ва дастурини тузиш; тахлил учун керакли бўлган манбаларни аниқлаш,йиғиш хамда хисобланадиган кўрсаткичларни белгилаш; бевосита хужалик субъектларининг барча сохаларини белгиланган тартибда тахлил килиб чиқиш; тахлил натижаларини умумлаштириш ва расмийлаштириш; тахлил натижасида илгор ғоя ва тажрибаларни амалиётда қўллаш шарт-шароитларини кўрсатиб бериш хамда уларни амалиётга тадбиқ этиш;

d)  корхона раҳбарлари билан танишиш; тахлил утказишнинг режаси ва дастурини тузиш; тахлил учун керакли бўлган манбаларни аниқлаш, йиғиш хамда хисобланадиган кўрсаткичларни белгилаш; тўпланган маълумотларнинг тўғрилигини текшириш ва тахлил учун мослаштириш; бевосита хужалик субъектларининг барча сохаларини белгиланган тартибда тахлил килиб чиқиш; тахлил натижаларини умумлаштириш ва расмийлаштириш; тахлил натижасида илғор ғоя ва тажрибаларни амалиётда қўллаш шарт-шароитларини кўрсатиб бериш;

e)  маълумот тўплаш; тахлил килиш; ечимини аниқлаш.

25. Тахлил учун йиғилган маълумотларни текшириш нечта ва қандай усулларда олиб борилади?

a)  2 та усул орқали: техник (юзаки) текшириш усули; мазмунан (мантиқий) текшириш усули;

b)  3 та усул оркали: таққослаш усули; техник (юзаки) текшириш усули; мазмунан (мантиқий) текшириш усули;

c)  4 та усул орқали: таққослаб текшириш усули; гурухлаштириб текшириш усули; техник (юзаки) текшириш усули; мазмунан (мантиқий) текшириш усули;

d)  1 та усул оқали: техник (юзаки) текшириш усули;

e)  1 та усул оқали: мазмунан (мантиқий) текшириш усули.

26. Таққослаш усулини куллашдаги эътиборга олинадиган талаблар қайси жавобда тўғри акс эттирилган?

a)  бахо ва аниқлаш усули бир хил;

b)  ихтисослашуви бир хил;

c) хажми бир хил;

d)  мулкчилик шакли бир хил;

e)  нотўғри жавоб йўқ,.

27. Қуйидаги жадвал маълумотлари асосида, фарқларни кўпайтириш усулини қўллаб, ҳосилдорликнинг ялпи махсулот ҳажмига таъсири қайси жавобда тўғри аниқланганлигини белгиланг.

a)  -860; d) +1000;

b)  +960; e) -990.

c)  -1000;

28. Қуйидаги жадвал маълумотлари асосида, фарқларни кўпайтириш усулини қўллаб, экин майдони ўзгаришининг ялпи маҳсулот ҳажмига таъсири кайси жавобда тўғри аниқланганлигини белгиланг.

a)  -500; d) +640;

b)  +500; e) +560.

c)  -540;

29. Хужалик фаолиятини таҳлил этишнинг автоматик бошқариш системаси шароитида амалга оширилиши қандай принципларга амал килади?

a) аниқ мақсадга эга эканлиги; системалашганлиги; комплекслилиги;  ихчамлашганлилиги;  узлуксизлик ва мунтазамлилик; таққосланиш имкониятининг кенглиги; ечим лойихаси аниқ ва ихчамлилиги;

b)   системалашганлиги;   комплекслилиги;   ихчамлашганлилиги; узлуксизлик ва мунтазамлилик; ечим лойихаси аниқ ва ихчамлилиги;

c)  аниқ мақсадга эга эканлиги; системалашганлиги; ихчамлашганлилиги; узлуксизлик ва мунтазамлилик;

d)  тизилмалилик; ишончлилик; бетарафлилик; даврийлик; таққосланувчанлик; мазмуннинг шаклдан устунлиги; аниқ бахолаш; узлуксизлик;  

e)  тахлил дастурини тузиб олишлик; тизилмалилик; ишончлилик; бетарафлилик; даврийлик; таққосланувчанлик.

30. Гурухлаштириш усулини қўллашда қуйидаги талаб ва шартларнинг қайси бирига амал қилинади?

a)  гурухлаш белгиси тўғри танланиши лозим; фақат бир тизимга кирувчи кўрсаткичларгина олиниши керак;

b)  кўрсаткичлар бир хил улчов ва услубда аниқланиши лозим; тахлил натижаларининг аниқлигини таъминлаш мақсадида тузилган гурухлар ўртасидаги интерваллар оралиғини яқинроқ олиш лозим;

c) дастлабки ва охирги гуруҳ очиқ, қолган оралиқ гурухлар ёпиқ бўлиши, яъни бошланғич ва охирги гуруҳ чегаралари аниқ бўлиши керак;

d) гурухлар тузиш кичик сондан, юқорига бориш тартибига амал қилинган ҳолда тузилиши; барча ўрганиладиган объектлар сони тузилган гурухларга баравар тақсимланганлигига риоя қилиниши керак;

e)  Барча жавоблар тўғри.

31. Куйидаги жадвал маълумотлари асосида, балансли боғланиш усулини қўллаб, корхона фойдаси қайси жавобда тўғри аниқланган?

a) 55201; d) 88201;

b) 55271; e) 50271.

c) 88271;

32. Қуйдаги жадвал маълумотлари асосида, чорва моллари сонининг ялпи махсулот хажмига таъсири қайси жавобда тўғри аниқланган?

a)  +850: d) -950;

b)  -850; e) -900.

c)  +950;

33. Қуйидаги жадвал маълумотлари асосида, чорва моллари маҳсулдорлигининг ялпи маҳсулот хажмига таъсири қайси жавобда тўғри аниқланган?

a)  -1150; d) +1340;

b)  +1150; e) +200.

c)  -1340;

34. Қуйидаги жадвал маълумотлари асосида, занжирли боғланиш усулини қўллаб, маҳсулот дойматига баҳо ўзгаришининг таъсири қайси жавобда тўғри берилган?

a)  -400; d) -500;

b)  +400; е) +600.

c)  +500;

35. Омбордаги материалларнинг йил охиридаги қолдиғи қайси жавобда тўғри аниқланган?

a)  260; d) 180;

b)  220; e) 160.

c)  200;

36.  Қайси жавоб гурухлаштириш усулини қўллашдаги эътиборга олинадиган талаб ва шартларга мос келмайди?

a)  гурухлаш белгиси тўғри танланиши лозим; фақат бир тизимга кирувчи кўрсаткичларгина олиниши керак;

b)  кўрсаткичлар бир хил улчов ва услубда аниқланиши лозим; тахлил натижаларининг аниқлигини таъминлаш мақсадида тузилган гурухлар ўртасидаги интерваллар оралиғини якинроқ олиш лозим;

c) хар бир гурухдаги объектлар сони бир-бирига мос бўлиши лозим;

d)  гурухлар тузиш кичик сондан, юқорига бориш тартибига амал қилинган холда тузилиши; барча ўрганиладиган объектлар сони тузилган  гурухларга баравар таксимланганлигига риоя килиниши керак;

e)  мулкчилик шакли бир хил бўлиши лозим.

37. Тахлил методининг ўзига хос мухим хусусиятлари қайси жавобда тўғри ва тўлиқ акс эттириб берилган?

a)  иқтисодий самарадорликка эришиш мақсадида кўрсаткичларни бир-бирига боғлиқ холда ўрганиш;

b)  ўрганилаётган кўрсаткичларнинг ўзгариш ва фарқ сабабларини тўлиқ аниқлаш; хужалик фаолиятини ифодаловчи кўпгина кўрсаткичлар системасини қўллаш;

c)  ўрганилаётган кўрсаткичларнинг ўзгариш ва фарқ сабабларини тўлиқ аниқлаш; хужалик фаолиятини ифодаловчи кўпгина кўрсаткичлар системасини қўллаш; иқтисодий самарадорликка эришиш мақсадида кўрсаткичларни бир-бирига боғлиқ холда ўрганиш;

a)  260; d) 180;

b)  220; e) 160.

c)  200;

36. Қайси жавоб гурухлаштириш усулини қўллашдаги эътиборга олинадиган талаб ва шартларга мос келмайди?

a)  гурухлаш белгиси тўғри танланиши лозим; фақат бир тизимга кирувчи кўрсаткичларгана олиниши керак;

b)  кўрсаткичлар бир хил ўлчов ва услубда аниқланиши лозим; тахлил натижаларининг аниқлигини таъминлаш мақсадида тузилган гурухлар ўртасидаги интерваллар оралигани яқинроқ олиш лозим;

c) хар бир гурухдаги объектлар сони бир-бирига мос бўлиши лозим;

d)  гурухлар тузиш кичик сондан, юқорига бориш тартибига амал қилинган холда тузилиши; барча ўрганиладиган объектлар сони тузилган  гурухларга баравар тақсимланганлигига риоя қилиниши керак;

e)  мулкчилик шакли бир хил бўлиши лозим.

37. Тахлил методининг ўзига хос мухим хусусиятлари қайси жавобда тўғри ва тўлиқ акс эттириб берилган?

a)  иқтисодий самарадорликка эришиш максадида кўрсаткичларни бир-бирига боғлиқ холда ўрганиш;

b)  ўрганилаётган кўрсаткичларнинг ўзгариш ва фарқ сабабларини тўлиқ аниқлаш; хужалик фаолиятини ифодаловчи кўпгина кўрсаткичлар системасини қўллаш;

c)  ўрганилаётган кўрсаткичларнинг ўзгариш ва фарқ сабабларини тўлиқ аниқлаш; хужалик фаолиятини ифодаловчи кўпгина кўрсаткичлар системасини қўллаш; иктисодий самарадорликка эришиш максадида кўрсаткичларни бир-бирига боғлиқ холда ўрганиш;

d)  режанинг бажарилишига объектив бахо бериш хамда уни бажаришда  корхоналарга  боғлиқ бўлган  ва  боғлиқ бўлмаган омиллар ва сабабларни бир-биридан ажратган холда аниқлаш; корхоналарнинг хужалик фаолияти жараёнида эришиши мумкин бўлган натижаларни олдиндан аниқлаш;

e)  гурухлар тузишда кичик сондан, юқорига бориш тартибига амал килинган холда тузилиши.

38. Тахлил жараёнида иктисодий-математик усулларни қўллаш орқали қандай асосий натижаларга эришиш мумкинлиги кайси жавобда тўғри ва тўлиқ акс эттирилган?

a)  тахлилни бажариш муддати тезлашади;

b)  ўзгаришлар ва уларнинг таъсирини аниқ хисоблаш мумкин бўлади;

c) хисоблаш техникаларидан фойдаланиш осонлашади;

d)  омиллар таъсирини аниқлаб бўлмайди;

e) хисоблаш техникаларидан фойдаланиш осонлашади; тахлилни бажариш муддати тезлашади; оддий-анъанавий усуллар билан хисоблаб  бўлмайдиган  мураккаб  омиллар  ва  кўп  омилли кўрсаткичларни тўлиқ ўрганиш имкони турилади; ҳар бир таъсир этувчи омилнинг микдор ва сифат жихатларини аниқ кўрсатиб бериш имконияти турилади; ўзгаришлар ва уларнинг таъсирини аниқ хисоблаш мумкин бўлади.

39. Иқтисодий тахлил жараёнида кўрсаткичларни таққослаб ўрганишда қандай талабларга риоя килиниши лозимлиги қайси жавобда тўғри ва тўлиқ акс эттирилган?

a)  таққослаш усулини қўллашда мухим талаблардан яна бири ижтимоий ишлаб чиқариш турлари хусусийми, коллектив ёки давлат корхонасими албатта хисобга олиниши лозим; бир хил бахода хисобланган кўрсаткичларгина таққосланиши лозим;

b)  таққослаш усулини куллашда мухим талаблардан яна бири ижтимоий ишлаб чиқариш турлари хусусийми, коллектив ёки давлат корхонасими албатта хисобга олиниши лозим; бир хил бахода хисобланган кўрсаткичларгина таққосланиши лозим; техник хавфсизлик ва экологик мувозанатни саклаш бўйича тадбирлар билан боғланиб, кўрсаткичларни солиштириш керак; махсулотлар сифати хам таққослаш усулини қўллаганда назарда тутилиши лозим.

c)  таққослаш усулини қўллашда мухим талаблардан яна бири ижтимоий ишлаб чиқариш турлари хусусийми, коллектив ёки давлат корхонасими албатта хисобга олиниши лозим; бир хил бахода хисобланган кўрсаткичларгина таққосланиши лозим; техник хавфсизлик ва экологик мувозанатни сақлаш бўйича тадбирлар билан боғланиб, кўрсаткичларни солиштириш керак; махсулотлар сифати хам таққослаш усулини қўллаганда назарда тутилиши лозим; ўрганиладиган объектлар сони хам мос бўлиши лозим; кўрсаткичлари таққосланувчи корхоналарнинг ихтисослашуви, махсулотлар ишлаб чиқариш хажми ва хужалик йуналишлари бир-бирига ўхшаш бўлиши керак; корхонанинг жойланиши ва иқлим шароити тенг даражада хисобга олиниши лозим; таққослаб ўрганиладиган даврлар бир хил бўлиши лозим; режа топшириқларининг бажарилиши юки мос келиши лозим; таққослаб ўрганиши лозим бўлган кўрсаткичларнинг аниқланиш усули айнан бир хил бўлиши керак.

d) корхона рахбарларининг малакавий даражаси ва маълумоти бир хил бўлиши лозим.

 е) корхона ходимларининг таркиби ва мехнат стажлари бир-бирига мос бўлиши лозим.

40. Куйидаги кайси жавобда иқтисодий ахборот манбалари бошқа ахборотлардан қандай хусусиятлари билан ажралиб туришлиги тўлиқ кўрсатиб берилган?

a)  хужжатлашганлиги; барча иқтисодий ҳодиса ва жараёнлар содир бўлиши билан тегишли бошлангач хужжатларда қайд этилади ҳамда ахборот сифатида расмийлашади; турли- туманлиги; ҳодиса ва воқеалар кўпгина манбаларда қайд этилиб, хажми

мазмуни, шакли жихатидан бир-биридан фарқланиши; оммавийлиги ва хажмининг кенглиги; кўпгина иқтисодий ахборотлар тегишли шаклга эга бўлганлиги, хисобот шаклларининг юқори органлар томонидан тасдиқланганлиги уларни тушунишни, билишни осонлаштириш; маълум даврларда такрорланиб туришлиги; тасдиқланган меъёрий хужжатлар мунтазам тўлғазилиб тегишли ташкилотларга топширилиш кўзда тутилганлиги; хисобот даврлари — чораклар, ярим ҳамда йиллик муддатларга бўлиниб ахборотлар тузилишлиги; конунлашганлиги ва чегараланганлиги; барча иқтисодий ахборотлар давлат ташкилотлари, молия вазирлиги, макроиқтисод вазирлиги ва солиқ кўмитаси томонидан тасдиқланган шаклларга асосланиб тузилганлиги; бозор иқтисоди шароитида корхоналар учун муҳим саналган айрим маълумотлар бошқалар учун махфий бўлиб, фақат эгасининг рухсати билан эълон килинишлиги; кўп қирралилиги ва сермазмунлиги; иқтисодий ахборотлар микдорий ва қиймат ўлчамларида кўрсатилишлиги; бошлангич ҳужжатларда корхона номи, имзо чекувчиларнинг наслномаси, даври ва маҳсулотларнинг турлари кўрсатилган  холда расмийлашганлиги;

b)   кўп қирралилиги ва сермазмунлиги; иктисодий ахборотлар микдорий  ва  киймат  ўлчамларида  кўрсатилишлиги;   бошлангич  ҳужжатларда  корхона  номи,   имзо  чекувчиларнинг насл-номаси, даври ва махсулотларнинг турлари кўрсатилган холда расмийлашганлиги.

c)  ҳодиса ва воқеалар кўпгина манбаларда қайд этилиб, ҳажми, мазмуни, шакли жихатидан бир-биридан фарқланиши; оммавийлиги ва ҳажмининг кенглиги; кўпгина иқтисодий ахборотлар тегишли шаклга эга бўлганлиги, хисобот шаклларининг юқори органлар томонидан тасдиқланганлиги уларни тушунишни, билишни осонлаштиришлиги; маълум даврларда такрорланиб туришлиги; тасдиқланган меъёрий ҳужжатлар мунтазам тўлгазилиб тегишли ташкилотларга топширилиш кўзда тутилганлиги.

d)  барча манбаларнинг умумий бирлиги ва узвий боғлиқлиги сақланишлиги хамда улардаги ахборотлар бир-бирини тўлдириб туришлигини тақозо этишлиги;

e)  барча жавоблар нотўгри

41. Тахлил жараёнида фойдаланиладиган ахборот манбалари қуйидаги қайси талабларни бажариши лозим?

a) хакқонийлик ва холисоналик тамойилига амал қилинади; манбалар тахлил қилиниши учун кенг имкониятли бўлмоги лозим, яъни режа, хисоб ва статистик маълумотлар ҳодиса ва жараёнлар мазмунини тўлиқ ёритиши, талаб қилинган вазифаларни бажариши керак;

b)  иқтисодий ҳодиса ва воқеаларни ифодаловчи манбалар аниқ ўлчамда акс эттирилиши лозим;

c)   барча манбаларнинг умумий бирлиги ва узвий боғлиқлиги сақланилади хамда улардаги ахборотлар бир-бирини тўлдириб турилишини тақозо этади;

d)   манбаларга киритилган кўрсаткичларни аниқланиш тамойиллари ва акс эттириладиган даврлар мослиги зарурдир ва хоказолар;

e)  барча жавоблар тўғри.

42. Диалектик-материалистик ўрганиш қуйидаги қандай хусусиятларни эътиборга олади?

a)  ҳар бир ўрганилаётган жараёнлар бир-бири билан боғланишда ва боғликдикда, ўзгаришда ва ривожланишда бўлишликни;

b) ўзгариш ва ривожланишлар карама-каршиликлар қонуниятлари асосида бўлиб, объектив хакиқат, хакикий борлиқ ифодаланади деб қарайди;

c)  иқтисодий ҳодиса ва воқеаларни ифодаловчи манбалар аниқ ўлчамда акс эттирилиши лозим;

d)  «а» ва «b» жавоблар тўғри;

e)   кўп қирралилиги ва сермазмунлиги; иқтисодий ахборотлар микдорий  ва  киймат  улчамларида  кўрсатилишлиги;   бошлангич  хужжатларда  корхона  номи,  имзо  чекувчиларнинг наслномаси, даври ва махсулотларнинг турлари кўрсатилган холда расмийлашганлиги.

43. Иктисодий математик усулларни кўллашдаги босқичларнинг кетма-кетлиги қайси жавобда тўғри берилган ва тўлиқ акс эттирилган?

а) масала шартини белгилаш; ўрганилаётган жараёнга таъсир этувчи шароитларни, омилларни аниқлаш; математик хисоблаш методикасини белгилаш; иксперилинт моделини белгилаш; хисобланган кўрсаткичлар ва натижаларни тахлил килиш; ўрганилаётган иктисодий ходисаларнинг кўпгина ечимларини топиш;

b)  масала шартини белгилаш; математик хисоблаш методикасини белгилаш; иксперилинт моделини белгилаш; хисобланган кўрсаткичлар ва натижаларни тахлил килиш;

c)  ўрганилаётган иктисодий ходисаларнинг кўпгина ечимларини топиш; ўрганилаётган жараёнга таъсир этувчи шароитларни, омилларни аниқлаш; математик хисоблаш методикасини белгилаш; иксперилинт моделини белгилаш;

d)  тахлил утказишнинг режаси ва дастурини тузиш; тахлил учун керакли бўлган манбаларни аниқлаш, йиғиш хамда хисобланадиган кўрсаткичларни белгилаш; бевосита хужалик субъектларининг барча сохаларини белгиланган тартибда тахлил килиб чиқиш; тахлил натижаларини умумлаштириш ва расмийлаштириш; тахлил натижасида илғор ғоя ва тажрибаларни амалиётда қўллаш шарт-шароитларини кўрсатиб бериш хамда уларни амалиётга тадбиқ этиш;

e)  барча жавоблар тўғри.

44. Қуйидаги кўрсаткичлардан қайси бирларини комплекс иқтисодий тахлилда ўрганиладиган кўрсаткичлар қаторига киритилади?

a)  мехнат ресурларидан самарали фойдаланишни характерловчи кўрсаткичлар тахлили; мехнат воситаларидан самарали фойдаланишни характерловчи кўрсаткичлар тахлили;

b)  мехнат ашёлари, буюмларидан самарали фойдаланишни характерловчи кўрсаткичлар тахлили;

c)  ишлаб чиқариш ва фаолият натижавийлигини характерловчи кўрсаткичлар тахлили;

d)  молиявий холат ва тулов лаёқатини характерловчи кўрсаткичлар тахлили;

е) юқоридаги барча жавоблар тўғри.

45. Комплекс ва системали ўрганиш деганда нима тушунилади?

a)   комплекс ва системали ўрганиш деганда барча фаолиятни қизиқувчилари манфаатлари нуқтаи назарида маълум кетма-кетликда тартиб ва қонуниятларни эътиборга олган холда ўрганишга айтилади;

b)  комплекс иқтисодий тахлилда барча кўрсаткичлар ўзаро алоқадорликда ва боғланишда ўрганилган холда корхона фаолиятига умумий ташхис куйилади;

с) комплекс ва системали ўрганиш деганда — хужаликнинг барча жараёнларидаги ўзгариш ва фарқлари сабабини ўрганишга айтилади. Бундай ўрганишда жамиятда амал қилаётган объектив ва субъектив қонунларга таянади хамда кўпгина ахборот манбаларидан фойдаланади;

d) комплекс ва системали ўрганиш деганда — турли мулк шаклидаги фирма, уюшма, бирлашма ва хакозоларнинг молиявий-хужалик жараёнларининг содир бўлиши, ривожланиши ва ўзгаришини ижтимоий-иктисодий самарадорлиги хамда молиявий барқарорлиги, инновацион бойликларидан оқилона фойдаланаётганлигига бахо беришга айтилади. Бундай ўрганишда жамиятда амал килаётган объектив ва субъектив қонунларга таянади хамда кўпгина ахборот манбаларидан фойдаланишига айтилади;

е) барча жавоблар нотўғри.

46. Хужалик ҳодиса ва жараёнларини комплекс ва системали ўрганишда иктисодий тахлил куйидаги қандай босқичларни ўз ичига олади?

a)  ўрганилаётган объект умумий комплексида бир система деб олинади; шу танланган яхлит системада ўрганиладиган маълумотлар ва кўрсаткичлар танланади; комплекс тахлил системаси тузилади; бевосита тахлил этишни утказиш, йул қўйилган камчиликлар, ўзгаришлар фарқини аниқлаш босқичи; камчиликларни бартараф этиш ва энг илғор тамойил ғояларини амалиётга татбиқ этиш босқичи;

b) комплекс тахлил системаси тузилади; бевосита тахлил этишни утказиш, йул қўйилган камчиликлар, ўзгаришлар фарқини аниқлаш  босқичи;  камчиликларни  бартараф  этиш  ва  энг илғор тамойил рояларини амалиётга татбиқ этиш босқичи;

c) комплекс тахлил системаси тузилади; бевосита тахлил этишни утказиш, йул қўйилган камчиликлар, ўзгаришлар фарқини аниқлаш  босқичи;  камчиликларни  бартараф  этиш  ва  энг илғор тамойил рояларини амалиётга татбик, этиш босқичи; ўрганилаётган объект умумий комплексида бир система деб олинади; шу танланган яхлит системада ўрганиладиган маълумотлар ва кўрсаткичлар танланади;

d)  тахлил утказишнинг режаси ва дастурини тузиш; тахлил учун керакли бўлган манбаларни аниқлаш, йиғиш хамда ҳисобланадиган кўрсаткичларни белгилаш; тупланган маълумотларнинг тўғрилигини текшириш ва тахлил учун мослаштириш; бевосита хужалик субъектларининг барча сохаларини белгиланган тартибда тахлил қилиб чиқиш; тахлил натижаларини умумлаштириш ва расмийлаштириш;

e)  ўрганилаётган объект умумий комплексида бир система деб олинади; шу танланган яхлит системада ўрганиладиган маълумотлар ва кўрсаткичлар танланади; комплекс тахлил системаси тузилади; камчиликларни бартараф этиш ва энг илғор тамойил ғояларини амалиётга татбиқ этиш босқичи.

47. Иқтисодий тахлилдаги мавжуд резервлар қуйидаги қайси таркиблашда тўғри ва тўлиқ гурухланган?

а) мехнат воситалари билан боғлиқ бўлган имкониятлар; моддий ва ёқилги энергетика ресурсларидан фойдаланиш билан боғлиқ бўлган имкониятлар; мехнат ресурсларидан самарали фойдаланиш  билан  боғлиқ бўлган имкониятлар;  маҳсулот таннархини камайтириш ва фойдани ўстириш бўйича имкониятлар;

b)  мехнат воситалари билан боғлиқ бўлган имкониятлар; моддий ва ёқилғи энергетика ресурсларидан фойдаланиш билан боғлиқ бўлган имкониятлар;

c)  мехнат ресурсларидан самарали фойдаланиш билан боғлиқ бўлган имкониятлар; махсулот таннархини камайтириш ва фойдани устириш бўйича имкониятлар;

d)  ишлаб чиқариш билан боғлиқ бўлган имкониятлар;

e)  барча жавоблар нотўғри.

48. Иктисодий тахлилда фойдаланиладиган маълумотлар ва уларнинг  манбаларига  қараб  қуйидаги  қайси  турларга  ажратилади?

a)  молиявий тахлил;

b)  бошқарув тахлили;

c)  жорий тахлил;

d)  оператив тахлил;

e)  «а» ва «b» жавоблар тўғри.

49. Иқтисодий тахлилни ўтказишда бошқариш объектларининг турлари ва мазмунига қараб қандай турларга ажратилади?

a)  ички хужалик;

b) тармоқлараро тахлил;

c)  территориал тахлил;

d)  ишлаб чиқариш босқичлари бўйича тахлил; ишлаб чиқаришнинг элементлари бўйича тахлил;

e)  барча жавоблар тўғри.

50. Бошқарув   объектларининг   бир-бирига   боғликдаги   бўйича иқтисодий тахлил қуйидаги қандай турларга ажратилади?

a)  функиионал-иқтисодий (функционал-қийматли ) тахлил; техник-иктисодий тахлил; ижтимоий-иктисодий тахлил; иқтисодий-экологик тахлил;

b)  техник-иктисодий тахлил; ижтимоий-иктисодий тахлил;

c)  ички хужалик тахлили;

d)  иктисодий-экологик тахлил;

e)  барча жавоблар тўғри.

51. Молиявий тахлилнинг асосий мақсадлари қуйидаги жавобларнинг қайси бирида тўлиқ ва батафсил кўрсатиб ўтилган?

a)   корхонанинг молиявий ахволини ҳар томонлама ўрганиб, унинг холатига аниқ ва холисона баҳо бериш;

b)  маблағ ва манбаларнинг жойланишини текшириш, уларнинг тўғри йуналишда ишлатилганлигини аниқлаш; ҳисоблашиш ишларининг ўз муддатида бажарилганлигини, дебитор ва кредиторлик қарзлари таркибини ўрганиш; корхонанинг ўзига қарашли маблағлари билан қарз маблағлари ўртасидаги нисбат ва айланма маблағларни манба билан таъминланганлигини текшириш; молиявий интизомга қанчалик амал килишини аниқлаш ва тўлов қобилиятига бахо бериш; корхона мулкининг қадрлилиги ва тез пулга айлана олиш даражасини ўрганиш; айланма маблағлардан фойдаланишга бахо бериш ва корхонанинг молиявий холатини яхшилаш бўйича таклифлар баён этиш;

c)   корхонанинг молиявий ахволини хар томонлама ўрганиб, унинг холатига аниқ ва холисона бахо бериш; маблағ ва манбаларнинг жойланишини текшириш, уларнинг тўғри йуналишда ишлатилганлигини аниқлаш; хисобланиш ишларининг ўз муддатида бажарилганлигини, дебитор ва кредиторлик қарзлари таркибини ўрганиш; корхонанинг ўзига қарашли маблағлари билан қарз маблағлари ўртасидаги нисбат ва айланма маблағларни манба билан таъминланганлигини текшириш;   молиявий   интизомга   қанчалик   амал   қилишини аниқлаш ва тўлов қобилиятига бахо бериш; корхона мулкининг қадрлилиги ва тез пулга айлана олиш даражасини ўрганиш; айланма маблағлардан фойдаланишга бахо бериш ва корхонанинг молиявий холатини яхшилаш бўйича таклифлар баён этиш;

d)  таҳлил ўтказишни ташкил этиш; таҳлил учун керакли бўлган манбаларни аниқлаш, йиғиш хамда хисобланадиган кўрсаткичларни белгилаш; бевосита хужалик субъектларининг барча сохаларини белгиланган тартибда таҳлил килиб чиқиш; таҳлил натижаларини умумлаштириш ва расмийлаштириш; таҳлил натижасида илғор ғоя ва тажрибаларни амалиётда қўллаш шарт-шароитларини кўрсатиб бериш хамда уларни амалиётга татбиқ этиш;

e)  юқоридаги барча жавоблар тўғри.

52. Молиявий тахлил маълумотлари билан қизиқувчиларни қандай гурухларга бўлинади?

a)  бевосита талабгорлар гурухига: (мулк эгалари, банклар, солиқ органлари,  суғурта ташкилотлари,  барча  қарз  берувчилар, хиссадорлар, статистика бошқармалари ва хоказолар)

b) билвосита талабгорлар гурухига: (аудиторлик фирмалари, матбуот, телевидение, касаба уюшмаси, турли хил ижтимоий партиялар)

c)  бевосита талабгорлар гурухига (мулк эгалари, банклар, солиқ органлари,  суғурта ташкилотлари,  барча  қарз  берувчилар, хиссадорлар, статистика бошқармалари ва хоказолар); билвосита талабгорлар гурухига: (аудиторлик фирмалари, матбуот, телевидение, касаба уюшмаси, турли хил ижтимоий партиялар);

d) хуқуқ тартибот идоралари томонидан ташкил топган қизиқувчилар гурухи: (суд идоралари, прокуратура, адлия идоралари)

 е) барча жавоблар тўғри.

53. Жорий тахлил бошқа тахлил турларига нисбатан қандай афзалликларга эга?

a) корхона ва фирмалар фаолиятини тўлиқ ўрганади ва аниқ бахо беради;

b)  аниқ рақамларга ва хаққоний маълумотларга асосланганлиги;

c)   ўрганиладиган мавзуларнинг жуда кенглиги ва хилма-хил эканлиги;

d) йул куйилаётган камчиликларни тузатиш имконияти борлиги;

e)  «а», «b», «с» жавоблар тўғри.

54. Жорий тахлил турининг қандай камчиликлари бор?

a) жорий тахлил хужалик жараёнларининг содир бўлиб, утиб кетган даврини ўрганиши;

b) жорий тахлил натижавида аниқланган камчиликлар — бу корхоналар учун йўқотиб бўлинган имкониятлардир, яъни, ўзгартириш имконияти йўқ бўлган жараёндир;

c)  жорий тахлил натижаси охирги иқтисодий натижалар маълумотларита тўғри келмаслиги;

d) жорий таҳлил маълумотлари жуда хам аниқ ҳаққоний маълумотларни ифодаламаслиги мумкин;

е) «а» ва «b» жавоблар тўғри.

55. Оператив (тезкор) тахлил бошқа тахлил турларига нисбатан қандай афзалликларга эга?

a) тахлил жараёни содир бўлаётган хужалик жараёни билан кетма-кетликда ва бир-бирига якинлиги;

b)   йул куйилаётган камчиликларни тузатиш имконияти борлиги;

c)  корхоналарни оператив бошқариш учун асосий манба эканлиги;

d) аниқ рақамларга ва ҳаққоний маълумотларга асосланганлиги;

e)  «а», «b», «с» жавоблар тўғри.

56. Оператив (тезкор) тахлил турининг қандай камчиликлари бор?

а) оператив таҳлил натижасида аниқланган камчиликлар бу корхоналар учун йуқотиб бўлинган имкониятлардир, яъни, ўзгартириш имконияти йўқ бўлган жараёндир;

b)  оператив тахлил натижаси охирги иктисодий натижалар маълумотларига тўғри келмаслиги;

c)  оператив тахлил маълумотлари жуда хам аниқ ҳаққоний маълумотларни ифодаламаслиги мумкин;

d)  «b» ва «с» жавоблар тўғри;

e) барча жавоблар нотўғри.

57. Истиқболли тахлилнинг энг асосий вазифаси нимадан иборат?

а) истикболли тахлилнинг энг асосий вазифаси бўлиб, истиқболли режанинг бажарилишидан кутилаётган натижаларни олдиндан бахолай олишдан иборатдир;

 b)  истикболли тахлил жорий тахлилнинг натижалари ва маълумотларига асосланиб, корхонанинг келгусидаги фаолиятини башоратлаш ва мулжаллаш вазифасини бажаришга қаратилган;

c)  истикболли тахлил ёрдамида корхонанинг келгусидаги иктисодий-ижтимоий   натижаларининг   стратегиясини   белгилаб олиш, бошқарувни юқори даражага кўтариш имкониятлари пайдо бўлади. Бундан ташқари корхонанинг иктисодий-ижтимоий натижаларини фан-техника тараққиёти билан боғланган холда келгусида халқ хужалигининг ижтимоий-иктисодий ривожланиш стратегиясини кўрсатиб бериши мумкин бўлади;

d)  истиқболли тахлилнинг энг асосий вазифаси бўлиб, корхоналарни қисқа муддатли фаолияти, яъни, маълум соатдаги, кунлик, хафталик, ўн кунлик ва хоказо фаолиятларини ўрганилиши хисобланади.

e)  «а», «b», «с» жавоблар тўғри.

58. Корхоналараро тахлил деб нимага айтилади?

a)  корхоналараро тахлил дейилганда ўрганилаётган кўрсаткични иккита ва ундан ортиқ корхона маълумотлари асосида таққослаб ўрганиш тушинилади.    Бундай тахлилни ташкил этишнинг зарурияти шундаки, корхоналар ўртасида ўртача ёки энг юқори натижалар қанчалигини билиш зарурдир, хамда корхона эришган натижаси ёки корхонанинг ўртача кўрсаткичи бошқа корхоналарда қанчалик салмоғини эгаллаши бошқа корхоналар ўртасида ўрганилаётган корхона қандай мавқеига эгалигини билиш учун хам зарурдир;

b)  корхоналараро тахлил дейилганда кўпроқ миқдор ўлчамидаги кўрсаткичлар тахлил килинади, ҳамда бу кўрсаткичларни янада яхшилаш эвазига якуний фаолиятнинг самарали чиқиши мулжалланади;

c)  корхоналараро тахлил дейилганда, фақат айрим олинган корхона таркибидаги битта бўлим ёки сохани ўрганиш тўлиқ ва чуқур ташкил этилади ҳамда унинг хулосалари фақат шу бўлим ёки сохага тааллуқли бўлади;

d)   корхоналараро   тахлил  дейилганда,   келажакни   мулжаллаб утказиладиган тахлил хисобланади, у корхонанинг келгуси бир-икки ва хоказо узоқ йилларга мулжалланган иш фаолиятини қандай ташкил этишни белгилаш мақсадида амалга оширилади;

e)  юқоридаги барча жавоблар тўғри.

59. Корхоналараро тахлил қандай босқичлардан иборат бўлади?

a)  корхоналарни танлаш босқичи; ўрганиладиган кўрсаткичларни аниқлаш босқичи; кўрсаткичларни тахлил килиш босқичи; маълумотларни умумлаштириш босқичи хисобланади;

b)   корхоналарни танлаш босқичи;  маълумотларни тўплаш ва тахлил учун мослаштириш босқичи; ўрганиладиган кўрсаткичларни аниқлаш босқичи; кўрсаткичларни тахлил килиш босқичи; маълумотларни умумлаштириш босқичи хисобланади;

c)  ўрганилаётган объект умумий комплексида бир система деб олинади; шу танланган яхлит системада ўрганиладиган маълумотлар ва кўрсаткичлар танланади; комплекс таҳлил системаси тузилади; бевосита таҳлил этишни ўтказиш, йул қўйилган камчиликлар, ўзгаришлар фарқини аниқлаш босқичи; камчиликларни бартараф этиш ва энг илғор тамойил ғояларини амалиётга татбиқ этиш босқичи;

d)   масала шартини белгилаш; ўрганилаётган жараёнга таъсир этувчи шароитларни, омилларни аниқлаш; математик хисоблаш методикасини белгилаш; иксперилинт моделини белгилаш;   хисобланган   кўрсаткичлар   ва   натижаларни   таҳлил килиш; ўрганилаётган иқтисодий ходисаларни кўпгина ечимларини топиш;      

e)  ўрганиладиган кўрсаткичларни аниқлаш босқичи; корхоналарни танлаш босқичи; кўрсаткичларни тахлил килиш босқичи; маълумотларни умумлаштириш босқичи ҳисобланади.

60. Функционал қийматли тахлил қандай босқичлардан иборат бўлади?

a)  5 та босқичдан иборат: корхоналарни танлаш босқичи; маълумотларни тўплаш  ва тахлил учун мослаштириш  босқичи; ўрганиладиган кўрсаткичларни аниқлаш босқичи; кўрсаткичларни тахлил килиш босқичи; маълумотларни умумлаштириш босқичи хисобланади;

b)  7 та босқичдан иборат: биринчи босқич — бу тайёргарлик босқичи бўлиб, бунда таҳлил объекти танлаб олинади, таҳлил дастури ва режаси тузилади хамда тахлил утказилиши тўғрисидаги қарор расмийлаштирилади; иккинчи босқич - бу маълумотлар тўплаш босқичи бўлиб, бунда маълумотлар йиғилади ва системалаштирилади. Ўрганилаётган объектнинг техник холати ва қиймат кўрсаткичлари ўрганилади, патентли ахборотлар  ва  ихтирочилик ишлари  кўриб  чиқилади;  учинчи босқич — бу аналитик босқич бўлиб, бунда тўпланган маълумотлар кераклилик даражасига қараб гурухлаштирилади (энг асосий, асосий, ёрдамчи, кераксиз) хамда бу маълумотларга бахо берилади; тўртинчи босқич - бу ижодий босқич бўлиб, бунда вазифалар ечими бўйича таклифлар ишланиши, олдинги босқичларга мослаштирилиши,  кераксиз функцияларни ликвидлаш, бир қанча функциялар ва тўлиқ объектлар бўйича харажатларни қисқартиришдан иборат; бешинчи босқич — бу   изланувчанлик   босқичи   бўлиб,   бунда   маълумотларни мухокама қилиш, изланиш, комплекс бахолаш хамда ижодий босқичда қайта ишланган таклифларни саралаш, энг оптимал вариантларни ишлаб чиқаришга жорий қилишдан иборат; олтинчи босқич — бу тавсиялар бериш босқичи бўлиб, бунда функционал кийматли таҳлил утказаётганлар олдинги босқич натижалари ва таклифларидан келиб чиқиб, якуний қарорни қабул килишлари лозим бўлади. Функционал қийматли таҳлил натижаларини мухокама қилиш ва расмийлаштириш хамда тавсияларнинг режа графикларини тайёрлашдан иборат; еттинчи босқичда режа-график лойихаларини тасдиқлаш тўғрисидаги тавсияларни киритиш ҳамда уни бажариш ишларини олиб бориш;

c)   5 та босқичдан иборат: биринчи босқич - бу тайёргарлик босқичи бўлиб, бунда таҳлил объекти танлаб олинади, таҳлил дастури ва режаси тузилади хамда таҳлил утказилиши тўғрисидаги қарор расмийлаштирилади; иккинчи босқич - бу маълумотлар тўплаш босқичи бўлиб, бунда маълумотлар йиғилади ва системалаштирилади. Ўрганилаётган объектнинг техник холати ва қиймат кўрсаткичлари ўрганилади, патентли ахборотлар  ва  ихтирочилик  ишлари  кўриб  чиқилади;   учинчи босқич - бу ижодий босқич бўлиб, бунда вазифалар ечими бўйича таклифлар ишланиши, олдинги босқичларга мослаштирилиши, кераксиз функцияларни ликвидлаш, бир канча функциялар ва тўлиқ объектлар бўйича харажатларни қисқартиришдан иборат; тўртинчи босқич — бу тавсиялар бериш босқичи бўлиб, бунда функционал қийматли таҳлил утказаётганлар олдинги босқич натижалари ва таклифларидан келиб чиқиб,  якуний  қарорни  коғоз қилишлари  лозим  бўлади. Функционал   қийматли   тахлил   натижаларини   мухокама қилиш ва расмийлаштириш хамда тавсияларнинг режа графикларини тайёрлашдан иборат;  бешинчи босқичда режа-график лойиҳаларини тасдиқлаш тўғрисидаги тавсияларни киритиш хамда уни бажариш ишларини олиб бориш;

d)  4 та босқичдан иборат: маълумотлар тўплаш; қайта ишлаш; тахлил этиш; таклифлар билдириш;

e)  6 та босқичдан иборат: тахлил ўтказишнинг режаси ва дастурини   тузиш;   тахлил   учун   керакли   бўлган   манбаларни аниқлаш, йиғиш ҳамдахисобланадиган кўрсаткичларни белгилаш; тўпланган маълумотларнинг тўғрилигини текшириш ва таҳлил учун мослаштириш; бевосита хужалик субъектларининг барча сохаларини белгиланган тартибда таҳлил қилиб чиқиш; таҳлил натижаларини умумлаштириш ва расмийлаштириш; таҳлил натижасида илгор ғоя ва тажрибаларни амалиётда қўллаш шарт-шароитларини кўрсатиб бериш хамда уларни амалиётга татбиқ этиш.

61. Функционал қийматли таҳлил деб нимага айтилади?

a)  функционал қийматли тахлил деб ишлаб чиқариш цикли давомида содир бўладиган харажатлар тўғрисида маълумотларни жамлаб, содир бўлган сарфларни камайтириш ёки уни оптимал сарф даражаларини кўрсатишдан иборатдир;

b)   функционал қийматли таҳлил дейилганда    кўпроқ миқдор ўлчамидаги кўрсаткичлар таҳлил килинади, ҳамда бу кўрсаткичларни янада яхшилаш эвазига якуний фаолиятнинг самарали чиқиши мўлжалланади;

c)    функционал   қийматли   тахлил   дейилганда   ўрганилаётган кўрсаткични иккита ва ундан ортиқ корхона маълумотлари асосида таққослаб ўрганиш тушинилади.    Бундай тахлилни ташкил этишнинг зарурияти шундаки, корхоналар ўртасида ўртача ёки энг юқори натижалар қанчалигини билиш зарурдир, хамда корхона эришган натижаси ёки корхонанинг ўртача кўрсаткичи бошқа корхоналарда қанчалик салмоғини эгаллаши бошқа корхоналар ўртасида ўрганилаётган корхона қандай мавқеига эгалигини билиш учун хам зарурдир;

d) функционал кийматли тахлил дейилганда - хужаликнинг барча жараёнларидаги ўзгариш ва фарқлари сабабини ўрганишга

айтилади. Бундай ўрганишда жамиятда амал килаётган объектив ва субъектив қонунларга таянади хамда кўпгина ахборот манбаларидан фойдаланади;

e)  барча жавоблар нотўғри

62. Функционал тахлилнинг методига қандай таъриф берилади?

a)  иқтисодий адабиётларда функционал қийматли тахлилнинг методини корхона (фирма), ташкилот, муассаса, бирлашма ва хоказоларнинг хужалик жараёнларини содир бўлиши ва ривожланишини ўрганишдаги материалистик-диалектик ёндошиш усулларига айтилади деб таъриф берилган;

b)   функционал қийматли тахлилнинг методи деб, бирон-бир объектни яратиш ёки ундан фойдаланиш, ишни амалга ошириш жараёнида тайёрлаш ва ишга тушириш, фаолият давомида содир бўлган бошқа кўзда тутилмаган харажатларнинг келиб чиқиши ва шу каби бошқа унга боғлиқ бўлмаган холда содир бўлган харажатлар йиғиндисига айтилади;

c)  функционал қийматли тахлилнинг методи деб, ходиса ва жараёнларни ўрганишга комплекс ёндошиш тушунилади;

d)  иқтисодий адабиётларда функционал қийматли таҳлилнинг методини корхона (фирма), ташкилот, муассаса, бирлашма ва хоказолар хужалик жараёнларини содир бўлиши ва ривожланишини ўрганишдаги идеалистик ёндашиш усулларига айтилади деб таъриф берилган;

e)  барча жавоблар нотўғри.

63. Функционал қийматли тахлилнинг асосий критерийлари қайси жавобда тўғри акс эттирилган?

а) иқтисодий кўрсаткичлар, яъни ишлаб чиқариш хажмини ифодаловчи кўрсаткичлар таннархи, рентабеллик ва бошқалар;

b) техник-конструкторлик кўрсаткичлар, яъни яратилган объектнинг тузилиши ва унинг халқ хўжалигида кераклилиги, ишлаб чиқариш технологияси ёки фойдаланиш кўрсатмалари, асосий сарфланувчи материаллар ва материал сиғими, деталларнинг сотиб олиш хажми ва хоказо;

c)  ишлаб чиқариш жараёнидаги кераксиз технологик кўрсаткичлари, қайсини ишлаб чиқариш ёки техникани ишга солишжараёнида атроф-мухитни ифлосланиши, кийин ишга туширилиши ёки катта хажмдаги мехнатни талаб қилиши, катта кўламни эгаллаши ва бошқалар;

d)  ишлаб чиқариш объектида ресурслар сарфининг чегарасини белгиловчи кўрсаткичлар. Бунда физик-техник ресурслар захираси, фойдаланишдаги ресурслар захиралари, технологияни қўллаб-қувватлаш ва объектни лойихалашдаги, объектни хужжатда талаб қилган норматив ресурслар сарфини кафолатлаш каби маълумотлар ўрганилади;

e)  юқоридаги барча жавоблар тўғри.

64. Молиявий таҳлилнинг асосий мақсадлари қуйидаги қайси жавобларда тўғри акс эттирилган?

a)   корхонанинг молиявий ахволини хар томонлама ўрганиб, унинг холатига аниқ ва холисона бахо бериш; молиявий интизомга қанчалик амал қилишини аниқлаш ва тўлов қобилиятига баҳо бериш;

b)  маблағ ва манбаларнинг жойланишини текшириш, уларнинг тўғри йуналишда ишлатилганлигини аниқлаш; корхона мулкининг қадрлилиги ва тез пулга айлана олиш даражасини ўрганиш;

c)  хисоблашиш ишларининг ўз муддатида бажарилганлигини, дебитор ва кредиторлик қарзлари таркибини ўрганиш; айланма маблағлардан фойдаланишга баҳо бериш ва корхонанинг молиявий холатини яхшилаш бўйича таклифлар баён этиш;

d) корхонанинг ўзига қарашли маблағлари билан қарз маблағлари ўртасидаги нисбат ва айланма маблағларни манба билан таъминланганлигини текшириш;

e)  барча жавоблар тўғри.

65. Иқтисодий диагностика қандай комплекс аналитик вазифаларни хал этиши мумкин?

a)  маълумотлар манбаи чегараланган холатда корхоналар фаолиятига баҳо бериш;

b)  фаолият тартибини баҳолаш, унинг самарадорлиги —корхона фаолияти барқарорлиги, муқимлиги;

c)   бошқарув қарорларини бажарилишига бахо бериш,  ишлаб чиқаришнинг таркиби ва динамикасининг алоқадорлигига хамда корхонанинг тўлов қобилияти ва молиявий барқарорлигига баҳо бериш;

d)  истиқболли режанинг бажарилишидан кутилаётган   натижаларни олдиндан баҳолай олиши;

e)  «а», «b», «с» жавоблар тўғри.

_   66. Қуйидаги жадвал маълумотлари асосида, материаллар қайтимини таҳлил этинг ва тўғри жавобни кўрсатинг.

а) 4,575; 3,908: d)4,576; 3,909;

b) 4,574; 3,914; е) 4,575; 3,914;

с) 4,574; 3,911;

67. Занжирли боғланиш усулини қўллаб, маҳсулот қийматига меъёр (норма) ўзгаришининг таъсирини тахлил этинг, тўғри жавобни кўрсатинг.

a)  -300; d) +250;

b)  -250; e) +300;

c)  -200;

68. Қуйидаги жадвал маълумотлари асосида, қайси жавобда омбордаги материалларнинг йил охирига қолдиғи тўғри аниқланган?

a)  260; d) 180;

b)  220; e) 160.

c)  200;

69. Қуйидаги жадвал маълумотлари асосида, қайси жавобда маҳсулот ҳажмига асосий воситалар қиймати ўзгаришнинг таъсири тўғри аниқланганлнгини белгиланг.

a)  1250; d) -1000;

b)  -1250; e) 900.

c)  +1000;

70. Қуйидаги жадвал маълумотлари асосида, қайси жавобда маҳсулот ҳажмига фонд қайтимининг ўзгаришини таъсири тўғри аниқланганлигини кўрсатинг.

a) -2300; d) -2150;

b) -2250; e) -2100.

c) -2200;

71. Қуйидаги жадвал маълумотлари асосида, фонд сиғимини аниқлаб, маълумотларни таҳлил қилинг ҳамда тўғри жавобнн белгиланг.

a) 0,32; 0,31; d) 0,32; 0,30;

b) 0,33; 0,31; e) 0,30; 0,31.

c) 0,33; 0,30;

72. Қуйидаги жадвал маълумотлари асосида, занжирли боғланиш усулини қўллаб, қайси жавобда шартли махсулот таннархи тўғри аниқланганлигини белгиланг.

a) 1580; d) 1640;

b) 1600; e) 1680.

c) 1620;

73. Бир центнер дон таннархига ҳосилдорлик ўзгаришининг таъсирини ҳисобланг ва тўғри жавобни кўрсатинг.

a)  +180; d) +120;

b)  -180; e) 300.

c)  -120;

74. Махсулот таннархи нима?

a)  меъёрий ишлаб чиқариш харажатларининг пулдаги ифодаси;

b) тўғри ва эгри харажатларнинг пулдаги ифодаси;

c)  бевосита ва билвосита харажатларнинг пулдаги ифодаси;

d)  махсулот ишлаб чиқариш учун кетган барча доимий ва ўзгарувчан харажатларнинг пулдаги ифодаси;

e)  режа бўйича барча харажатларнинг пулдаги ифодаси.

75. Фойдалилик деганда нимани тушунасиз?

a) ялпи даромаднинг жами сарфларга нисбатининг куйи ўзгарувчанлиги тушунилади;

b)  сотишдан тушган ялпи тушум таркибида жами сарфларнинг тўлиқ қопланувчанлигидан юқори ўзгарувчанлик тушунилади;

c)  сотишдан тушган ялпи тушум таркибида доимий харажатлар копланишининг юкори ўзгарувчанлиги тушунилади;

d)   сотишдан тушган  соф  тушум таркибида  ишлаб чиқариш харажатлари қопланишининг юқори ўзгарувчанлиги тушунилади;

e)  сотишдан тушган тушум таркибида доимий ва ўзгарувчан харажатлар қопланишининг юқори ўзгарувчанлиги тушунилади.

76. Пул маблағлари ҳаракатдаги активларнинг қайси қаторига киради?

a)  тез сотилувчи актиапарга;

b) доимий харақатдаги активларга;

c)  секин сотилувчи активларга;

d)  айланма маблагларга;

e)  захирага.

77. Пул окимлари тўғрисидаги хисоботни тузишдан мақсад нима?

a)  пул маблаглари ҳаракатининг балансини тузиш;

b)  маълумот фойдаланувчиларига корхонанинг пул маблағларини бошқарувидаги лаёкатига баҳо беришдан;

c) пул мабламарининг фаолият шакли бўйича ҳаракатини кўрсатишдан;

d)  олинган накд пул маблагларининг хисобот давридаги холатини кўрсатишдан;

e)   пул маблағлари ҳаракатини бошкарищда ахборотлар билан таъминлашдан иборат.

78. Копланмаган зарар молиявий хисобот шакли бўлмиш бухгалтерия балансининг қайси томонида ва қайси бўлимида акс эттирилади?

a)  актив томон 2-бўлим охирида алоҳида зарарлар каторида;

b)  пассив томон 1-бўлим копланмаган зарар қаторида минусли ишора билан;

c)  пассив томон 2-бўлимида алохдца қатор сифатида; d)  балансда зарар суммаси хусусий капитал билан қопланиши туфайли кўрсатилмайди;

e)  актив томон 1-бўлими охирида бошқа активлар қаторида.

79. Рентабеллик тахлилидан максад нима?

a)   бозор иктисодиёти шароитида фойдалилик кўрсаткичларининг янги тизимини, уларни аниқлаш, тахлил килиш йулларини белгилашдан, унинг ўзгаришига таъсир этувчи омилларни ўрганиш, ички имкониятларни кидириб топиш оркали корхона фаолиятининг самарадорлигини оширишнинг йулларини белгилаб беришдан;

b)  корхона фаолият натижавийлигининг бой берилган имкониятларини кўрсатиб ўтишдан;

c)  фаолият натижавийлигининг йиллар бўйича ўзгаришига бахо беришдан;

d)  фаолият натижавийлигига бахо беришнинг кўрсаткичларини белгилашдан;

e)  корхона фаолият натижавийлигини назорат килишдан.

80. Қуйидаги қаторлардан кай бири рентабеллик кўрсаткичларини нисбатан тулиқ ифодаланди?

a)  корхона жами активлари рентабеллига, умумий рентабеллиқхусусий маблаглар рентабеллиги, алохида маҳсулот турлари рентабеллиги;

b)  корхона активлари рентабеллиги, соф рентабеллик хусусий капитал рентабеллиги, махсулот турлари бўйича рентабеллик харажат моддалари рентабеллиги, қарз маблаглари рентабеллиги, асосий воситалар рентабеллиги, узоқ муддатли молиявий жамгармалар рентабеллиги, 1 та акцияга тўғри келадиган рентабеллик жорий активлар рентабеллиги;

c)  мулкка нисбатан рентабеллик сотилган махсулотлар рентабеллиги, алохида махсулотлар рентабеллиги, умумий рентабеллик;

d)  фондларга нисбатан рентабеллик махсулот турлари бўйича рентабеллик;

e)  асосий ва оборот фондларга нисбатан рентабеллик харажатларга нисбатан рентабеллик.

81. Махсулот сотиш хажмининг ўзгаришига қандай омиллар таъсир этади?

a)  ишлаб чиқарилган махсулот хажми, инвентаризация натижасида аниқланган маҳсулотларнинг ортиқчалиги ёки камомад;

b)  ишлаб чиқарилган махсулот ҳажми, оборотдаги тайёр махсулот қолдиғини йил бошидагига нисбатан ўзгариши, инвентаризация натижасида аниқланган маҳсулотларнинг ортиқчалиги ёки камомади, ассортимент ва сифат ўзгаришлар;

c)  ишлаб чиқарилган махсулот хажми, оборотдаги тайёр махсулот колдиғининг ўзгариши, ассортимент ва сифат ўзгаришлар;

d)  махсулотларнинг ассортимент ва сифат ўзгариши, оборотдаги тайёр махсулот колдиишинг ўзгариши;

e)  ишлаб чиқарилган махсулот ҳажми.

82. Бир киши-кунининг унумдорлигини тахлил килишда хисобланадиган киймат кўрсаткичи қандай хисобланади?

a)  товар махсулоти / ишчилар сони;

b) товар махсулоти / киши-соат;

c)  товар махсулоти / киши-кунлар;

d)  товар махсулоти / бошқарув ходимлар сони;

e)  товар махсулоти / ходимлар ишлаган киши-соати.

83. Пул окими тўғрисидаги хисобот қайси даврга тузилади?

a) йил бўйича;

b) чораклик, ярим йиллик, 9 ойлик, йиллик;

c)  фақат чораклар бўйича;

d) ярим йиллик ва йиллик;

e)  тўлиқ хисобот даври бўйича.

84. Асосий фондларнинг техник холатини тахлил килишда хисобланадиган кўрсаткичларни белгиланг.

a) яроқлилик ва эскириш даражаси;

b) янгиланиш, эскириш ва яроқлилик даражаси;

c)  эскириш ва янгиланиш даражаси;

d) яроқлилик ва янгиланиш даражаси;

e)  янгиланиш ва эскириш даражаси.

85. Қуйидаги кўрсаткичлардан қайси бири жорий тулов кобилиятини ифодалайди?

a)  пул маблаглари / қисқа муддатли тулов мажбуриятлари;

b)  пул маблағлари ва бошқа активлар / киска муддатли тўлов мажбуриятлари;

c) (пул маблағлари + кимматли когозлар) / қисқа муддатли тулов мажбуриятлари;

d)  айланма активлар / мажбуриятлар;

e) дебиторлар / кредиторлар.

86. Ишлаб чиқариш фондлари бўйича рентабеллик қандай аниқланади?

a)  (соф фонда х 100) / корхона активлари жами;

b)  (фонда х 100) / асосий воситалар + жорий активлар;

c)  (фонда х 100) / актив фондлар + пассив фондлар;

d)  (фонда х 100) / баланс активи 1-бўлим + 2-бўлим жами;

e)  барча жавоблар тўғри.

87. Айланма   маблағларнинг   айланиш   коэффициенти   қандай аниқланади?

a)  (махсулотни сотишдан тушган тушум + тайёр махсулот) / айланма маблағларнинг йиллик ўртача қиймати;

b)  махсулотни сотишдан тушган тушум / айланма маблағларнинг йиллик ўртача киймати;

c)   сотилган махсулотнинг таннархи / айланма маблағларнинг йиллик ўртача киймати;

d)  сотилган махсулотнинг таннархи / жами мулк;

e)  махсулотни сотишдан тушган тушум / айланма активлар.

88. Фирманинг пул маблағлари  қандай  фаолиятларда ҳаракат қилади?

a)  хужалик, инвестиция, соликда тортиш ва ташки иктисодий фаолиятларда;

b)  хужалик, инвестиция солиққа тортиш ва молиявий фаолиятларда;

c)  хужалик, инвестиция, солиқда тортиш ва валюта маблағлар ҳаракатида;

d) хужалик, инвестиция, соликда тортиш ва ижара мажбуриятларида;

e)  хужалик, инвестиция, соликда тортиш ва акция чиқаришда.

89. Маҳсулот таннархини аниқлашдан мақсад нима?

a) сотиш туфайли олинган молиявий натижани аниқлаш, махсулотнинг фойдалилик даражасини аниқлаш;

b)  маҳсулотнинг сотиш бахосини белгилаш;

c)  ишлаб чиқаришни бошқариш;

d)  ресурсларнинг тақсимот қаторини белгилаш;

e)  харажатларни бошқаришдан иборат.

90. Молиявий фаолиятдаги пул оқимини тахлил қилишда асосий ўрганиладиган кўрсаткичларни белгиланг:

a)  акция чиқаришдан, узоқ киска муддатли қарзлар ва ижара мажбуриятлари бўйича кирим ва чиқим, олинган ва туланган фоизлар, олинган ва туланган дивидендлар;

b)  олинган ва туланган фоизлардан кирим ва чиқим;

c)  олинган ва туланган дивидендлардан кирим ва чиқим;

d)  туланган соликлар бўйича чиқим;

e)  ижара мажбуриятлари бўйича соф кирим ва чиқим.

91. Бизнес режада кўзда тутилган фонда суммаси қандай аниқланади?

a)  маҳсулот хажми = ялпи харажат + фойда;

b) маржинал фойда = маҳсулот хажми — ўзгарувчан харажатлар;

c)  фойда = махсулот ҳажми — сотиш хажмига солинган соликлар — ўзгарувчан харажатлар;

d) фойда = махсулот хажми - доимий харажатлар;

e)  фойда = махсулот хажми - доимий харажатлар — ўзгарувчан харажатлар.

92. Қисқа муддатли пассивлар дегавда нимани тушунасиз?

a)  кредитор қарзлар;

b)  киска муддатли кредит ва қарзлар, кредитор қарзлар;

c)  максадли тушумлар;

d)  келгуси давр сарфлари;

e) таксимланмаган фонда.

93. Корхона активларига нисбатан рентабеллик қандай аниқланади?

a)  (соф фонда х 100) / корхона активлари жами;

b)  (соф фонда х 100) / баланснинг 1-бўлими жами;

c)  корхона активлари жами / соф фонда;

d)  (соф фонда х 100) / асосий фондлар + айланма фондлар;

e)  соф фонда / корхонанинг ўз маблағлари.

94. Давр харажатларига қандай харажатлар киради?

a)  сотиш харажатлари, маъмурий бошқарув харажатлари;

b) умумцех ва умумкорхона харажатлари;

c)  амортизация, телефон учун тўлов, ижара хақи;

d)  сотиш харажатлари, маъмурий-бошқарув харажатлари, муомала харажатлари, тижорат ва бошқа умумхужалик харажатлари;

e)  махсулот хажми ўзгаришига боғлиқ бўлмаган барча ўзгармас харажатлар.

95. Пул окими деганда нимани тушунасиз?

a)  пул маблағлари киримини;

b) пул маблағлари чиқимини;

c)  пул ва пул маблағларининг кирими ва чиқимини;

d) пул маблағларининг муайян давр оралигидаги харакатини;

e)  пул балансини.

96. Устав капитали баланснинг қайси бўлимида кўрсатилади?

a)  пассив томон — 1-бўлимда;

b) актив томон — 1-бўлимда;

c)  пассив томон — 2-бўлимда;

d)  актив томон — 2-бўлимда;

e)  манба сифатида пассив — 1-бўлимда, маблағ сифатида актив — 1 ва 2-бўлимларда.

97. Ўзгарувчан харажатлар деб қандай харажатларга айтилади?

а) махсулот хажмининг ўзгаришига боглиқ тарзда ўзгарувчи харажатларга айтилади;

b) тўғри ва эгри харажатларга айтилади;

c) бевосита ва билвосита харажатларга айтилади;

d)  факат материал харажатларга айтилади;

e)  барча турдаги ишлаб чиқариш харажатларига айтилади.

98.   Балансли   боғланиш   усулини   қўллаб,   фирма   фойдасини аниқланг.

a) 55201; d) 88201;

b) 55271; e) 50271.

c) 88271;

99. Фонд сиғимининг ўтган ва хисобот йилги миқдорларини аниқланг.

a)  0,32:0,31; d) 0,32:0,30;

b)  0,33:0,31; e) 0,30:0,31.

c)  0,33:0,30;

100.  Материаллардан  самарали фойдаланиш даражасини таҳлил қилинг.

a)  0,58:0,9; d) 0,57:0,8;

b)  0,60:10; e) 0,59:0,8.

c)  0,54:0,7;

101. Солиқ тўлангунга қадар бўлган молиявий натижани ҳисобланг:

a)  323:260; d) 323:265;

b)  323:255; e) 343:255.

c)  343:265;

102. Куйидаги маълумотларга кўра, қайси бир корхона кўпроқ молиявий барқарорликка эгалигини кўрсатинг.

103. Қайси бир фирмада пул ва унга тенглаштирилган маблағларнинг йил охиридаги қолдига тўғри аниқланган?

104. Куйидаги маълумотлар асосида маҳсулот реализациясидан қурилган ялпи фойда миқдорини аниқланг.

a) 41654; d) 20815;

b) 40760; e) 20647.

c) 21541;

105. Битта акцияга туғри келадиган фойда суммасини аниқланг ва таҳлил қилинг.

a)  625; 1140; -515.

b)  0,47; 0,7; -0,10.

c)  2,08; 2,70; 0,62.

d)  690,0 1212,7; +522,7.

e)  1775,0 2480; +705.

106. Пул оқими таҳлили.

a)  13288; 4096; +9192.

b)  12790; 2886; +9904.

c)  12292; 1676; +10616.

d)  498; 1210; +712.

e)  16098; 8156; -7942.

107. Бир сумлик маҳсулотга қилинган ишлаб чиқариш харажатларини аниқланг.

a)  78,6; 87,1; +8,5.

b)  79,5; 87,1; +7,5.

c)  80,4; 86,4; +6.

d)  82,2; 86,4; +4,2.

e)  87,1; 79,6; -7,5.

108. Ўртача иш куни давомийлиги кўрсаткичи қандай аниқланади?

a)  жами ишланган киши кунлари / жами ишланган киши соатлари;

b)  жами ишланган киши соатлари / жами ишланган киши кунлари;

c) жами ишланган киши кунлари / жами ишчилар сони;

d)  жами ишланган киши соатлари / жами ишчилар сони;

e)  тўғри жавоб йўқ.

109. Иш вактидан фойдаланишни тахлил килишда ўрганиладиган кўрсаткич.

a)  ишчилар сони / жами саноат ходимлари;

b)  жами ходимларнинг ҳақиқатда ишлаган киши-соатлари / жами календар иш вакти фонди;

c) жами ишланган киши-соатлари / жами ходимлар;

d)  жами ишланган киши-соатлари / жами ходимлар;

e) ишчилар сони / жами ходимлар.

110. Операцион фаолиятдаги пул маблағлари ҳаракати нималардан ташкил топади?

a)  махсулотларни сотишдан келиб тушган пул маблағлари; материал, товар, иш ва хизматлар учун мол етказиб берувчиларга тўланган пул маблағлари; ходимларга ва ходимлар номидан тўланган пул маблағлари; бошқа операцион фаолиятдан пул маблағлари тушуми ва чиқими;

b)  ходимларга ва ходимлар номидан туланган пул кирими ва чиқимидан;

c)  турли хил пулли тўловлар ва тушумлардан;

d) харидор ва мол етказиб берувчилар, ходимлар ва бошқа турли хил тўлов ва тушумлардан;

e) харидор ва мол етказиб берувчилардан пул кирими ва чиқими валюта маблағлар ҳаракатидан.

111. Тўловга қобилиятлиликнинг мутлақ коэффициентини аниқлашда пул оқимининг қайси кўрсаткичи олинади?

a)  пул маблағларининг соф кирими;

b)  пул маблағларининг кирим-чиқим ўзгаришидаги мусбат фарқ;

c)  пул маблағларининг йил боши ва охиридаги қолдиги (валюта маблағларини қўшган холда);

d)  фақат операцион фаолиятдан накд пул тушуми;

e) умумий фаолиятдан накд пул тушумлари.

112. Пул окими тўғрисидаги ҳисобот қайси усулда тузилади?

a)  тўғри ва эгри усулда;

b)  баланс усулда;

c) тўғри усулда;

d) тўғри ва баланс усулида;

e)  қаторли ва балансли усулда.

113.  Молиявий мустақиллик деганда нима тушунилади?

a)  корхонанинг ўз мажбуриятларини қоплашда пул маблағларининг ортиқчалиги;

b) фаолият натижасида барча харажатларни қоплаб фойда олишни таъминлашга эгалиги;

c)  устав капиталининг юқори даражадалиги;

d) тўловга қобиллик даражасининг юқорилиги;

e)  корхонанинг молиявий баркарорлиги.

114. Асосий воситалар қандай гурухларга бўлинади?

a)  актив ва пассив асосий воситаларга;

b)  пассив асосий воситаларга;

c)  саноат ишлаб чиқариш асосий воситаларга;

d)  корхона ихтиёридаги асосий воситаларга;

e)  ижарадаги асосий воситаларга.

115.  Хусусий капитал қаторига кирувчи маблағлар:

a) устав капитали, таксимланмаган фойда;

b)  захира капитали, қўшилган капитал;

c) таксимланмаган фойда;

d)  устав капитали, қўшилган капитал, захира капитали, тақсимланмаган фойда, қопланмаган зарар;

e)  устав капитали, захира капитали, қўшилган капитал, тақсимланмаган фойда (қопланмаган зарар), мақсадли тушумлар ва молиялаштиришлар, келгуси давр бўйича тўловлар захиралари.

116.  Сотилган махсулот рентабеллиги қандай аниқланади?

a)  (махсулотни сотишдан тушган тушум х 100) / ялпи фойда;

b)  (сотишдан ялпи даромад х 100) / махсулот сотишдан тушган тушум;

c) (сотишдан ялпи фойда х 100) / махсулот сотишдан тушган соф тушум;

d) (махсулотни сотишдан тушган ялпи тушум х 100) / ялпи сарфлар;

e)  (махсулотни сотишдан тушган ялпи фойда х 100) / муомала харажатлар.

117.  Ўзгарувчан харажатларга қандай харажатлар киради?

a)  ижара учун тўловлар, бошқарув ходимларининг иш ҳақи?

b)  махсулот ишлаб чиқаришда банд бўлган ишчиларнинг мехнат хақи, материаллар, хомашё сарфлари ва бошқа харажатлар;

c) янги махсулотни ўзлаштириш харажатлари;

d)  сотиш харажатлари, маъмурий, бошкарув харажатлари;

e)  барча турдаги материал харажатлар.

118. Махсулот таннархини харажат элементлари бўйича тахлил килишдан асосий мақсад нимадан иборат?

a)  корхона бўйича барча харажатлар суммасининг фарқланишига баҳо бериш;

b)  махсулот турлари бўйича харажатлар ўзгаришига бахо бериш;

c)  харажатлар ўзгаришини назорат этиш;

d)  ишлаб чиқариш харажатларида харажат элементлари салмоги ва ўзгаришига бахо бериш;

e)   махсулотлар  бирлигининг  харажат  каторлари  ўзгаришини аниқлаш.

119. Қийин сотилувчи активлар деб нималар саналади?

a)  айланма активлар;

b) узоқ муддатли активлар;

c)  пул маблағлари;

d)  асосий воситалар;

e)  номоддий активлар.

120. Асосий воситалардан самарали фойдаланишнинг ахамияти нималардан иборат?

a)  янги техникани ишга тушуриш;

b)  ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш;

c)  махсулот ишлаб чиқариш хажмини ошириш;

d)  корхонанинг фонд билан қуролланиш даражасини ошириш;

e) нотўғри жавоб йуқ.

121. Махсулот таннархининг харажат элементлари бўйича тахлили қайси хисобот маълумотлари асосида утказилади?

a) бухгалтерия хисобининг хисоб регистрлари ва бошкарув хисоби ҳисоботлари асосида утказилади;

b)  10-журнал-ордер маълумотлари асосида утказилади;

c) махсулотлар таннархи тўғрисидаги 1-т шакл асосида утказилади;

d) молиявий хисоботнинг 2-шакли, моливий натижалар тугрисидаги хисобот асосида утказилади;

e)  кичик корхоналар фаолияти хусусидаги 1-НГС шакли асосида утказилади.

122. Куйида қайд қилинган қайси маълумотлар валюта маблағлари ҳаракатини тўлиқ ифодалайди?

a)  валюта маблағларининг кирими;

b)  валюта маблағларининг чиқими;

c) валюта маблағларининг хисобот даври бошидаги қолдиғи;

d)  валюта маблағларининг йил бошидаги қолдиғи;

e)  валюта маблағларининг йил бошидаги қолдиғи, жами тушум ва чиқим, йил охиридаги қолдиқ.

 123. Сотишдан тушгаи соф тушум қандай топилади?

a)  сотишдан тушум минус давр харажатлари;

b)  сотишдан тушум минус ўзгарувчан харажатлар;

c)  сотишдан тушум минус ўзгарувчан ва доимий харажатлар;

d)  сотишдан тушум минус ишлаб чиқариш таннархи;

e)  сотишдан тушум минус сотиш хажмига соликлар (қўшилган кийматга солиқ акциз, реклама ва бошқа сотишлар хажмига солиқлар).

124. Махсулот таннархининг ўзгаришига қандай омиллар таъсир қилади?

a)  материаллар бахоси, таркиби, тузилмасининг ўзгариши;

b)  иш хакининг ўзгариши, махсулотлар микдорининг ўзгариши;

c)   материал  харажатлар  бахосининг,  таркибининг  ўзгариши, меъёр ўзгариши;

d)  давр харажатлари суммасининг ўзгариши;

e)  махсулот хажми, тузилмасининг ўзгариши.

125. Корхонанииг мажбуриятлари таркибига нималар киради?

a) қисқа ва узоқ муддатли кредитлар, муддатида тўланмаган ссудалар ва бошқа қарзга олинган маблағлар;

b) қисқа, ўрта ва узоқ муддатга олинган қарз маблағлар, ссудалар ва бошқа қарзлар;

c)  қисқа, ўрта ва узоқ муддатли кредитлар, муддатида қайтарилмаган ссудалар, қисқа ва ўзок, муддатга қарзга олинган маблағлар, кредиторлар билан хисоб-китоблар;

d)  қисқа ва узоқ муддатли кредит ва қарзлар, харидор ва буюртмачилардан олинган бўнаклар ва кредиторлар;

e)  узоқ муддатли мажбуриятлар ва жорий мажбуриятлар.

126. Ходимлар қўнимсизлиги қандай аниқланади?

a)  ўз хохишига биноан ва мехнат интизомини бўзганлиги учун ишдан бўшаган ходимлар сони / жами саноат ишлаб чиқариш ходимларининг ўртача руйхатдаги сони;

b) жами саноат ишлаб чиқариш ходимларининг ўртача руйхатдаги сони / ўз хохишига биноан ва мехнат интизомини бўзганлиги учун ишдан бўшаган ходимлар сони;

c)  ўз хохишига биноан ва мехнат интизомини бўзганлиги учун ишдан бушаган ходимлар сони + нафақага чиққанлиги учун ишдан бўшаган ходимлар / жами саноат ишлаб чиқариш ходимларининг ўртача руйхатдаги сони;

d) мехнат интизомини бўзганлиги учун ишдан бушаган ходимлар сони / жами саноат ишлаб чиқариш ходимларининг ўртача руйхатдаги сони;

е) тўғри жавоб йўқ.

 127. Ходимларни ишдан бўшатиш обороти қандай аниқланади?

a)  жами ишга коғоз қилинган ходимлар / ходимларнинг ўртача руйхатдаги сони;

b) жами ишдан бушатилган ходимлар сони / ходимларнинг ўртача руйхатдаги сони;

c) мехнат интизомини бўзганлиги учун ишдан бўшаган ходимлар сони / жами саноат ишлаб чиқариш ходимларининг ўртача руйхатдаги сони;

d) жами ишдан бўшатилган ишчилар сони / ишчиларнинг ўртача руйхатдаги сони ;

e) тўғри жавоб йўқ.

128. Ўз маблағлари деганда нимани тушунасиз?

a)  корхонанинг ўзига тегишли маблағлари;

b)  қарзга олинган (узоқ муддатга) маблағлар;

c)  махсулот сотишдан олинган даромадлар;

d)  мажбуриятлар қопланишидаги ортиқча маблағлар;

e) хукумат томонидан субсидия сифатида берилган маблағлар.

129. Махсулот таннархи тўғрисидаги Низомга биноан харажатлар қандай гурухланади?

a)  тўғри ва эгри харажатлар, доимий ва ўзгарувчан харажатлар;

b)  ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш харажатлари, тўғри ва эгри харажатлар, давр харажатлари;

c) доимий ва ўзгарувчан харажатлар;

d) давр ва ўзгарувчан харажатлар;

e)  бевосита ва билвосита харажатлар, ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш харажатлар.

130. Айланма маблағлар ҳаракатини аниқлаш формуласи қайси қаторда тўғри кўрсатилган?

a)  захира ва харажатлар / жами мулк;

b)  пул маблағлари / жами мулк;

c)  (захира ва харажатлар + пул маблағлари) / жами мулк;

d)  айланма активлар / жами мулк;

e) дебитор қарзлар / жами мулк.

131. Махсулот ҳажмининг ўзгаришига таъсир этувчи мехнат омилларини белгиланг.

a)  ишчилар сони ва ишланган киши-кунлари сонининг ўзгариши;

b) ишчилар сони ва ишланган киши-куни ва киши-соатларининг ўзгариши;

c)  ишчилар сони ва ишланган киши-соатларининг ўзгариши;

d)  ишчилар сони, бажарилган киши-куни, киши иш кунининг давомийлиги ва ишчиларнинг бир соатдаги унумдорлигининг ўзгариши;

e)  ишчилар сони ва мехнат унумдорлиги.

132. Хусусий капитални тахлил килишда қайси ҳисобот шакллари маълумотларига таянилади?

a)  1-шакл — «Баланс»;

b)  2-шакл — «Молиявий натижалар» тўғрисидаги ҳисобот;

c)  3-шакл — «Асосий воситалар ҳаракати» тўғрисидаги ҳисобот;    d) 4-шакл— «Пул оқими» тўғрисидаги ҳисобот;

е) 5-шакл — «Хусусий капитал» тўғрисидаги ҳисобот.

133. Занжирлн боғланиш усулини қўллаб, маҳсулот кийматига баҳо ўзгаришннинг таъсирини аниқланг.

a) -400; d) -500;

b) +400; e) +600

c)  +500;

134. Ассортимент режасининг бажарилишини аниқланг.

a)  98,1; d) 96,2;

b)  98,3; e) 97,1.

c)  98,7;

136. Корхонанинг асосий фондлар бнлан таъминланганлик даражасини тахлил қилинг.

Минг сум ҳисобида:

a)  1483:1682,7; d)1450:1570;

b)  1383:1849; е) 1383:1687,7.

c)  1283:1482;

137. Қайси бир корхона баланснда узоқ муддатли активлар қиймати тўғри акс эттирилган?

 (минг сум)

138. Қайси корхонанинг мулки тез пулга айланувчан (ликвид) лигини кўрсатинг.

(минг сум)

139. Қайси бир корхонада айланма маблағларининг айланиши тезроқ?

140. Қуйидаги маълумотлар асосида ўз оборот маблағларининг мавжуд суммасини аниқланг.

a) 11238; d) 83222;

b) 14038; e) 71684.

c) 8738;

141. Корхона активларига нисбатан рентабелликни аниқланг.

a)  6,0; 7,9; +1,9.

b)  16,4; 12,5; +38.

c)  7,56; 8,78; +1,22.

d)  75,6; 87,8; 12,2.

e)  60,0; 79,0; +19.

 142. Маҳсулот таннархини аниқланг.

Махсулот ишлаб чиқариш таннархи:

a)  226240 сум; d) 186840;

b)  217240; е) 191840.

c)  199240 сум;

143. Товар маҳсулотининг йиллик мутлақ ўсишини аниқланг.

Товар махсулотининг йиллик мутлақ ўсиши, минг сум:

a)  +588; +1763; +776.

b)  +588; +1175; -987.

с) +588;                +1175; +987.

d)  -588; +1763; -776.

e)  -588; -1175; -987.

144. Моддий айланма мабларлар нималардан ташкил топади?

a)   захиралар,   тугалланмаган   ишлаб   чиқариш,   келгуси  давр          чиқимлари, тайёр махсулот, товарлар, бошқа захира ва харажатлар;

b)   захиралар,   тугалланмаган   ишлаб   чиқариш,   келгуси  давр чиқимлари, тайёр махсулотлар, товарлар, колдиқ товарларга сарфланган муомала харажатлари, бошқа харажатлар;

c)   захиралар,   тугалланмаган   ишлаб   чиқариш,   келгуси   давр чиқимлари, тайёр махсулотлар, товарлар, бошқа захиралар ва харажатлар.

d)  ишлаб чиқариш захиралари, тугалланмаган ишлаб чиқариш, тайёр махсулот.

e)  ишлаб чиқариш захиралари, тугалланмаган ишлаб чиқариш, тайёр махсулотлар, сотиш учун олинган товарлар ва келгуси давр сарфлари.

145. Молиявий мустақиллик коэффициента қандай аниқланади?

a) жорий активлар / мажбуриятлар;

b) мажбуриятлар / ўз маблағлар манбаи;

c)  ўз маблағлар манбаи / баланс жами;

d)  ўз маблағаар манбаи / мажбуриятлар;

e) тўғри жавоб йук.

146. Хусусий капитал тўғрисидаги хисоботни тузишдан максад нима?

a)  баланс пассиви 1-бўлим бўйича таркиблашни бериш;

b)  баланснинг 1-бўлими пассивини тартиблаштириш;

c)   маълумотлардан фойдаланувчилар, кизикувчиларга хусусий капитал ўзгариши тўғрисидаги ахборотлар бериш;

d) молиявий бошкарувни ахборот сўрови билан таъминлаш;

e)  ўз маблағлари холати тўғрисида ахборотлар бериш.

147.  Дебиторлик   қарзларининг  айланиш   коэффициента   кандай аниқланади?

a)  маҳсулот (иш, хизмат)ларни сотишдан олинган соф тушум / мажбуриятлар;

b)  махсулот (иш, хизмат)ларни сотищдан олинган соф тушум / жами дебиторлик қарзлари;

c)  махсулот (иш, хизмат)ларнинг ишлаб чиқариш таннархи / мажбуриятлар;

d) махсулот (иш, хизмат)ларнинг ишлаб чиқариш таннархи / жами дебиторлик қарзлари;

e) тўғри жавоб йўқ.

148.  Кредиторлик қарзларининг айланиш коэффициента қандай аниқланади?

a)  маҳсулот (иш, хизмат)ларни сотишдан олинган соф тушум / кредиторлик мажбуриятлари;

b) махсулот (иш, хизмат)ларнинг ишлаб чиқариш таннархи / жами кредиторлик мажбуриятлари;

c)  махсулот (иш, хизмат)ларни сотишдан олинган соф тушум / жами дебиторлик қарзлари;

d) махсулот (иш, хизмат)ларнинг ишлаб чиқариш таннархи / жами дебиторлик қарзлари;

e)  тўғри жавоб йўқ.

149. Асосий воситаларнинг эскириш коэффициенти қандай аниқланади?

a)  асосий воситаларнинг эскириш суммаси / асосий воситалар;

b)  асосий воситаларнинг эскириш суммаси / жами мулк;

c)  асосий воситаларнинг эскириш суммаси / асосий воситалар, номоддий активлар;

d)  асосий воситаларнинг эскириш суммаси / узоқ муддатли активлар;

e)  асосий воситаларнинг эскириш суммаси / айланма активлар.

150. Ўртача ассортимент режасининг бажарилиши қандай аниқланади?

a) ассортимент хисобига ишлаб чиқарилган жами маҳсулот * 100 / ҳисобот  давридаги  ҳақиқатда  ишлаб  чиқарилган  жами маҳсулот;

b)  бизнес режа бўйича ишлаб чиқарилиши лозим бўлган жами маҳсулот * 100 / ҳисобот давридаги хакиқатда ишлаб чиқарилган жами маҳсулот;

c) ҳисобот давридаги бизнес режа бўйича ишлаб чиқарилиши лозим бўлган жами маҳсулот * 100 / ассортимент ҳисобига ишлаб чиқарилган жами маҳсулот;

d) ассортимент ҳисобига ишлаб чиқарилган жами маҳсулот * 100 / ҳисобот давридаги бизнес режа бўйича ишлаб чиқарилиши лозим бўлган жами маҳсулот;

e)  тўғри жавоб йўқ .

151. Иш вактидан фойдаланншнинг ўзгаришига таъсир этувчи омилларни белгиланг.

a)  ишчилар сони ва мехнат унумдорлигининг ўзгариши;

b)  ишчилар сони ва бажарилган киши-соатларининг ўзгариши;

c) ишчилар сони, бажарилган киши-куни ва киши-соатларининг ўзгариши;

d) киши-куни ва киши-соатларининг ўзгариши;

e)  мехнат унумдорлиги.

152.  Маҳсулот ишлаб чиқариш маромийлиги қандай аниқланади?

a)   маромийлик ҳисобига ишлаб чиқарилган жами маҳсулот /ҳисобот давридаги бизнес режа бўйича ишлаб чиқарилиши лозим бўлган жами маҳсулот;

b)  маромийлик ҳисобига ишлаб чиқарилган жами маҳсулот / ҳисобот давридаги ҳакиқатда ишлаб чиқарилган жами маҳсулот;

c) ҳисобот давридаги бизнес режа бўйича ишлаб чиқарилиши лозим бўлган жами маҳсулот / маромийлик ҳисобига ишлаб чиқарилган жами маҳсулот;

d) ассортимент ҳисобига ишлаб чиқарилган жами маҳсулот * 100 / хисобот давридаги бизнес режа бўйича ишлаб чиқарилиши лозим бўлган жами маҳсулот;

e)  тўғри жавоб йуқ.

153. Валюта маблағлари ҳаракати тўғрисидаги маълумот қайси хисобот шаклида илова қилинган?

a)  1-шакл - «Баланс»да;

b)  2-шакл - «Молиявий натижалар» тўғрисидаги хисоботда;

c)  4-шакл — «Пул окими» тўғрисидаги хисоботда;

d)  алохида маълумотнома тарзида;

e)  5-шакл - «Хусусий капитал» тўғрисидаги хисоботда.

154. Куйидаги кўрсаткичлардан қайси бири корхонанинг молиявий баркарорлигини аниқроқ ифодалайди?

a)  жами маблағ таркибидаги корхонанинг ўзига карашли маблағ улуши;

b)  ўзига карашли айланма маблағ билан жами ўзига карашли маблағ ўртасидаги нисбат;

c)  мажбуриятлар билан ўз маблағи ўртасидаги нисбат;

d)  мажбуриятлар билан жами маблағ ўртасидаги нисбат;

e)  жами мажбуриятлар.

155. Номоддий активларга эскириш хисобланадими ёки амортизация хисобланадими?

a)  номоддий активларга эскириш ҳисобланади.

b)  номодий активларга эскириш ва амортизация ҳам хисобланмайди.

c)  номоддий активларга амортизация ҳисобланади.

d)  номоддий активларга эскириш ва амортизация ҳисобланади.

e)  билмайман.

156. Бир сумлик товар маҳсулоти учун қилинган харажат қандай аниқланади?

a)  махсулот (иш, хизмат)ларнинг ишлаб чиқариш таннархи / товар махсулотининг солиштирма улгуржи бахоси;

b)  махсулот (иш, хизмат)ларнинг ишлаб чиқариш таннархи / товар махсулотининг амалдаги улгуржи бахоси;

c)  товар махсулотининг солиштирма улгуржи бахоси / махсулот (иш, хизмат)ларнинг ишлаб чиқариш таннархи;

d)  махсулот (иш, хизмат)ларнинг ишлаб чиқариш таннархи / товар махсулотини сотишдан олинган соф тушум;

e) тўғри жавоб йўқ.

157. Фойдалиликни аниқлащда корхона харажатлари қай тартибда гурухланади?

a)   сотилган махсулот таннархи, давр харажатлари,  молиявий фаолиятдан харажатлар, кутилмаган харажатлар;

b)  тўғри ва эгри харажатлар;

c)  махсулотни ишлаб чиқариш харажатлари, сотиш харажатлари, бошқа сотишлар бўйича харажатлар;

d)  ишлаб чиқариш ва ишлаб чиқаришдан ташкари харажатлар;

е) асосий фаолият юзасидан харажатлар, умумхужалик фаолияти юзасидан харажатлар, кутилмаган харажатлар.

158. Узоқ муддатли активлар нималардан ташкил топади?

a) асосий воситалар, номоддий активлар, капитал қуйилмалар ва фойданинг ишлатилиши;

b)  асосий воситалар, номоддий активлар, тугалланмаган капитал куйилмалар, узоқ муддатли молиявий куйилмалар, ўрнатилган асбоб-ускуналар,   таъсисчилар   билан   хисоб-китоблар   ва бошқа оборотдан ташкари активлар;

c)  асосий воситалар, номоддий активлар, капитал сарф ва аванслар, узоқ муддатли капитал жамгармалари, бойликлар бўйича хисоблашишлар, бошқа оборотдан ташқари активлар;

d)  асосий воситалар, номоддий активлар, капитал қуйилмалар, шуъба корхоналар акциялари ва уюшма корхоналардаги акциялари ва берилган қарзлар, узоқ муддатли инвестициялар ва бошқа активлар;

e)  асосий воситалар, номоддий активлар, капитал қуйилмалар ва бошқа инвестициялар.

159. Асосий  воситаларнинг  яроқлилик  коэффициенти  қандай аниқланади?

a)  асосий воситаларнинг эскириш қиймати / асосий воситаларнинг бошланим қиймати;

b)  асосий воситаларнинг қолдиқ қиймати / асосий воситаларнинг бошлангич қиймати;

c)  асосий воситаларнинг бошлангич қиймати / асосий воситаларнинг қолдиқ қиймати;

d)  янги киритилган асосий воситалар киймати / асосий воситаларнинг бошлангич қиймати;

e)  асосий воситаларнинг қолдиқ қиймати / асосий воситаларнинг йил охиридаги дастлабки қиймати.

160. Асосий   воситаларнинг   эскириш   коэффициенти   қандай аниқланади?

a)  асосий воситаларнинг эскириш қиймати / асосий воситаларнинг бошланғич қиймати;

b)  асосий воситаларнинг қолдиқ қиймати / асосий воситаларнинг бошлангич қиймати;

c)  асосий воситаларнинг бошлангич қиймати / асосий воситаларнинг эскириш қиймати;

d)  янги киритилган асосий воситалар қиймати / асосий воситаларнинг бошлангич қиймати;

e)  асосий воситаларнинг эскириш қиймати / асосий воситаларнинг йил охиридаги дастлабки қиймати.

161. Маҳсулотнинг режадаги таннархи билан ҳақиқий таннархи ўртасида қандай фарқ бор?

a)  фарқ йўқ;

b) режа таннархи харажатларнинг кутилган даражасини, хакикий таннарх эса унинг реал улчовини билдиради;

c)  режа таннархи хакикий таннархдан кам бўлади;

d)  режа таннархи хакикий таннархдан ортиқ бўлади;

e)  режа таннархи хакикий таннархдан норматив ўзгаришларига фарқланади.

162. Маржинал фонда деганда нимани тушунасиз?

a)  сотишдан тушум минус ўзгарувчан харажатлар;

b)  сотишдан соф тушум минус ўзгарувчан харажатлар;

c)  сотишдан соф тушум минус сотилган махсулот таннархи;

d)  сотишдан соф тушум минус доимий ва ўзгарувчан харажатлар;

e)  сотишдан тушум минус доимий харажатлар.

163. Мол-мулк рентабеллиги қандай аниқланади?

a)  (ўз маблағлари х 100) / соф фойда;

b)  (корхона мол-мулки х 100) / соф фойда;

c)  (соф фойда х 100) / корхонанинг жами мол-мулки;

d)  (соф фойда х 100) / узоқ муддатли активлар;

e)  (соф фойда х 100) / ўз маблағлари жами.

164. Пул окими тахлили учун зарур маълумотлар қайси хисобот шаклларидан олинади?

a)  пул окими тўғрисидаги хисобот (4-шакл), баланс (1-шакл) ва қўшимча маълумотлардан;

b)  баланс 1-шаклдан;

c)  молиявий хисоботнинг барча шаклларидан;

d)  пул маблағлари ҳаракати тўғрисидаги 2-журнал ордердан;

e)  пул маблағлари ҳаракати тўғрисида 2-журнал ордер ва бухгалтерия хисобининг счётларидан.

165. Доимий харажатлар деб қандай харажатларга айтилади?

a) махсулот хажмининг ўзгаришига боғлиқ бўлмаган харажатларга айтилади;

b)  махсулот ишлаб чиқариш билан боғлиқ бўлмаган давр харажатларига айтилади;

c)  маъмурий ва бошқарув харажатларга айтилади;

d)  барча турдаги иш хаки харажатларига айтилади;

e)  барча турдаги материал харажатларга айтилади.

166. Доимий ҳаракатдаги активларга нималар киради?

a)  пул маблағлари;

b)  қисқа муддатли молиявий қуйилмалар;

c) дебиторлик қарзлари;

d)  валюта маблағлари;

 е) пул маблағлари, валюта маблағлари, қисқа муддатли молиявий қуйилмалар.

167. Тез сотилувчи активлар деганда ниманн тушунасиз?

а) дебитор қарзлар;

b) тайёр махсулот;

c)  пул маблағлари;

d)  валюта маблағлари;

e)  келгуси давр сарфлари.

168. Асосий   воситаларга   эскириш   хнсоблашнинг  амалиётда кулланилаётган қандай усуллари бор?

a)  тенг улушли ва тезлаштирилган;

b)  тенг улушли ва комулятив;

c)  қолдиқ ва тенг улушли;

d)  тезлаштирилган ва махсулот хажмига мувофиқ;

e)  оддий ва мураккаб.

169. Махсулот (иш, хизмат)лар ишлаб чиқариш ҳажми хисоботларда қандай баҳоларда ифодаланади?

a)  шартномавий баҳоларда;

b)  солиштирма улгуржи баҳода, амаддаги улгуржи баҳода;

c)  солиштирма улгуржи баҳода;

d)  амалдаги улгуржи баҳода;

e)  бизнес режа баҳосида.

170. Омбордаги материалларнинг йил охиридаги қолдиғини аниқланг.

a)  260;

b)  220;

c)  200;

d)  180;

e)  160.

171. Корхонанинг бир маромда ишлаганлигини таҳлил қилинг.

Маромийлик даражаси:

Маромийлик даражаси:

a)  69,2; d) 71,4;

b)  75,0; е) 74,2.

c)  70,0;

172. Асосий фондлардан самарали фойдаланиш даражасини тахлил қилинг.

a)  1,89:1,56; d) 1,59:1,26;

b)  1,79:1,66; e) 1,69:1,56.

c)  1,692:1,364;

173. Қайси корхона ўзига қарашли айланма маблағлар манбаи билан етарли таъминланган?

(минг сум)

174. Қайси бир корхона юқори молиявий барқарорликка эга?

175. Ўз маблағлари рентабеллигини тахлил қилинг.

a)  3,8; 3,2; -0,6.

b)  38,2; 32,4; -5,8.

c)  26,1; 30,7; +4,6.

d)  2,61; 3,07; +0,46.

e)  70,2; 69,7; -0,5.

176. Бир сумлик махсулотга тўғри келадиган материал харажатларни аниқланг.

a) 60,7; 61,6; +0,9.

b)  60,0; 62,0; +2,0.

c)  64; 52,0; -8,0.

d)  1,64; 1,62; -0,02.

e)  58,0; 61,6; +3,6.

177. Маҳсулот ассортимента режасининг бажарилишини аниқланг.

a) 101,6 %; d) 100 %;

b) 98 %; e)103,6 %.

c) 3,6 %;

178. Хусусий капитал ўзгаришининг таҳлили.

Хусусий капитал ўзгаришига тегишли қаторлар қайси вариантда тўлиқ ва тўғри ифодаланган? а), b),  с),  d),  e).

179. Маҳсулот сотишдаи олинган фойда ва унинг ўзгаришига таъсир этувчи омилларни таҳлил қилинг.

Таннархнинг ўзгариши ва унинг фойда хажмига таъсири:

а) -50; b) -100;  с) 50;  d)100;  e) -150.

180.  Битта акцияга тўғри  келадиган фойда суммаси қандай аниқланади?

a)  соф фойда / оддий акциялар + имтиёзли акциялар сони;

b) соф фойда / оддий акциялар сони;

c)  соф фойда / муомаладаги оддий акциялар сони;

d)  соф фойда / йил бошида сотилган жами акциялар сони;

e)  соф фойда / йил охирида сотилган жами акциялар сони.

Хисобот Ўзбекистан Республикаси «Дав-

лат статистикаси тўғрисида»ги Қонунига

асосан тақдим этилади.

ДАВЛАТ СТАТИСТИКА ХИСОБОТИ

КОРХОНА САРФ-ХАРАЖАТЛАРИ ТЎҒРИСИДА

 2003 ЙИЛ _ЙИЛЛИК___ХИСОБОТИ

2-Б У Л И М

АСОСИЙ БЎЛМАГАН ФАОЛИЯТ ТУРЛАРИ БЎЙИЧА

(минг сум)

УББТ бўйича хос раками — 0372

* Саноат корхоналари тўлдиради

200__йил «____»___________ Рахбар__________________

Бош бухгалтер_____________

Ижрочининг фамилияси ва телефон раками________________

Хисобот Ўзбекистан Республикаси «Дав-

лат статистикаси тўррисида»ги Қонунига

асосан такдим этилади.

ДАВЛАТ СТАТИСТИКА ХИСОБОТИ

ИЗОХЛАР: 1. Қиймат ифодасида хисобга олинадиган айрим махсулот турлари бўйича маълумотлар корхоналарнинг хисобот йили учун хисоботда қабул қилинган қиёслама улгуржи нархларида келтирилади. 2. Истеъмол моллари бўйича ўтган йилга доир хакикий маълумотлар хисобот йилининг услубияти ва нархларида келтирилади.

*Режага мувофик илмий-техника маҳсулот ишлаб чиқаришнинг умумий хажмига киритиладнган корхоналар (бирлашмалар) тўлдирадилар.

**Махсулот (ишлар, хизматлар) хажмига тугалланмаган ишлаб чиқариш қолдиқлари, ўзи ишлаб чиқарган ярим тайёр маҳсулотлар ва асбоблар ўзгариши киритилмайдиган корхона тўлдиради.

«_____»_____________________ 200 _й. Рахбар

М.У. Бош бухгалтер_________________

Ижрочининг исми-шарифи ва телефон рақами_________________

Хисобот Ўзбекистан Республикаси «Дав-

лат статистикаси тўғрисида»ги Қонунига

асосан такдим этилади.

ДАВЛАТ СТАТИСТИКА ХИСОБОТИ

X) — «В» устунида фаолият турига қараб хос рақами қўлда ёзилади: дехкончилик — хос рақами 21100, чорвачилик — хос раками 21200 МАЪЛУМОТ УЧУН: Штат жадвали бўйича маъмурий бошқарув ходимлари_________________________киши (31)

ЭСЛАТМА: Хисобот Ўзбекистан Республикаси Макроиктисодиёт ва статистика вазирлиги 1998 йил 26 октябрь 33-сонли қарори билан тасдиқланган ёлланиб ишлаётганлар сони ва иш хаки статистикаси бўйича Йўрикнома асосида тўлдирилади. Лавозимларни маъмурий-бошқарув ходимлари сирасига киритиш корхона ва ташкилот учун тасдикланган маъмурий-бошқарув ходимларининг лавозимлар номенклатураси асосида амалга оширилади.

200 ___ йил «____»__________

ижрочининг фамилияси ва телефон раками___________________

Рахбар:__________________

Бош бухгалтер:___________

Хисобот Ўзбекистан Республикаси «Дав-

лат статистикаси тўғрисида»ги Конунига

асосан такдим этилади.

ДАВЛАТ СТАТИСТИКА ҲИСОБОТИ