O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

AKT sohasida KT fakulteti

“Gumanitar fanlar” kafedrasi

“Siyosatshynoslik.O’zDJQN va A”

fanidan uslubiy ko’rsatma

(maxsus fakultet yo’nalishi uchun)

Toshkent -2017

Muallif: Shirinova D.S.

“Siyosatshynoslik.O’zDJQN va A” fanidan uslubiy ko’rsatma (maxsus fakultet yo’nalishi uchun).- Toshkent: TATU. 2017 . – 64 bet.

“Siyosatshynoslik.O’zDJQN va A” fani bo’yicha tayyorlangan uslubiy ko’rsatma maxsus fakultet talabalariga mo’ljallangan bo’lib, u mustaqil ta’lim uchun talabalar ijodiy ishlash jarayonida mustaqil fikrlash va tanqidiy tafakkur yuritish uslubini shakllantirishga xizmat qiladi. Uslubiy ko’rsatmada fan bo’yicha belgilangan seminar mashg’ulotlari mavzulari 36 soatga mo’ljallangan bo’lib, unda sxemalar, nazorat va muxokama uchun savollar berilgan. Har bir mavzuga doir testlar ishlab chiqilgan, maxsus fakultet talabalari uchun mo’jljallangan. Barcha qiziquvchilar foydalanishlari mumkin.

TATU o’quv-metodik Kengashi qarori asosida nashr qilindi

(bayonnoma 2017).

Muhammad al-Xorazmiy nomidagi

Toshkent axborot texnologiyalari universiteti. 2017y.

Kirish

O’zbekiston Respublikasi mustaqillik tufayli demokratik jamiyat qurishni asosiy maqsad qilib belgilab oldi. Milliy ma’naviy merosimizga, milliy davlatchilik sohasidagi qadriyatlarimizga tayangan holda o’ziga xos va mos taraqqiyot yo’lini tanladi hamda fuqarolik jamiyati qurilishi bilan bog’liq vazifalarni aniqlab oldi. O’zining ma’naviy qadriyatlariga,merosiga tayanmagan, uni hisobga olib umumbashariy qadriyatlar ,tamoyillar bilan uyg’unlashtira olmagan jamiyatni haqiqiy demokratik jamiyat deb bo’lmaydi.

Darhaqiqat,demokratik prinsiplar ,qadriyatlar va institutlar hayotimizning barcha sohalariga tobora ko’proq kirib bormoqda. Mamlakatimiz rahbari ta’kidlaganidek , “har bir kishi o’z mamlakatining fuqarosi ekanligini his qilishi, uning o’ziga berib qo’yilgan huquq va erkinliklariga ongli munosabatda bo’lishi va qadrlashi , mashaqqatli mehnat bilan qo’lga kiritilgan demoktratik qadriyatlarni asrab-avaylashi va himoya qilishi g’oyat muhim[1].Bu esa tabiiyki, fuqarolardan yuksak siyosiy savodhonlikni talab qiladi.

Yuqoridagi zarurat tufayli O’zbekiston oliy ta’lim tizimida “Siyosatshunoslik . O’zDJQN va A” fanini yanada rivojlantirish , bu fanni o’rganish va o’rgatish ishlarini jahon standartlari darajasiga ko’tarish uchun keng qamrovli ishlar olib borilmoqda . Ushbu yo’nalishdagi sa’y -harakarlar samarasi o’laroq bugungi talaba so’nggi yillarda ko’plab chop etilgan darslik, ma’ruza kurslari va o’quv qollanmalaridan foydalanmoqda .

Shu jumladan ushbu uslubiy ko`rsatma maxsus fakultet yo’nalishi uchun “Siyosatshunoslik. O’zDJQN va A” fanidan ishchi dastur asosida tayorlangan bo’lib , u talabalarga fanni mustahkam o’zlashtirishga, ular dunyoqarashida sog’lom siyosiy immunitetni shakllantirishga, O’zbekiston jamiyati to’g’risida, uning ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va ma’naviy hayotini erkinlsahtirish , demokratiyalashishi bilan bog’liq yo’nalishlar hamda unga erishish mexanizmlari to’g’risida yaxlit tasavvurga ega bo’lishlariga imkoniyat beradi .

“Siyosatshunoslik . O’zDJQN va A” fanidan tayyorlangan ushbu uslubiy ko`rsatmada mustaqil ta`lim uchun mavzu rejalari, adabiyotlar roa`yxati hamda fan doirasida mustaqil ish tayyorlashlari uchun uslubiy ko`rsatma, yo`nalish va test topshiriqlari shuningdek, fandan oraliq va yakuniy nazoratga tayyorgarlik ko`rish uchun savollar ketma ketligi o`rin olgan.

“Siyosatshunoslik . O’zDJQN va A” fanidan tayyorlangan ushbu uslubiy ko`rsatma fan doirasida mustaqil tayyorgarlik ko`rish uchun maxsus fakultet talabalariga tavsiya etiladi.

1-MAVZU. POLITOLITOLOGIYA FANINING PREDMETI

Reja:

1. Politologiya fani, predmeti, mavzui, maqsad va vazifalari

2. Politologiya fani qonun, tushuncha, kategoriyalari hamda uning boshqa siyosiy fanlar tizimida tutgan o‘rni va roli

3. Mustaqillik va O‘zbekistonda siyosatshunoslik fanining shakllanishi va rolining oshib borishi

Mavzuning birinchi savolini ko‘rib chiqishda politologiya –yunoncha politika–davlat yoki ijtimoiy ishlar hamda logos – ta’limot so’zlarining birikishidan tashkil topganligi, jamiyatning siyosiy sistemasi, siyosiy faoliyat, siyosiy munosabatlar va ularni rivojlantirish haqidagi fan ekanligi, uning predmeti, “Siyosiy hokimiyat” fanning bosh mavzusi ekanligi, fanning maqsad va vazifalari haqida tushuncha beriladi.

Ikkinchi savolni tahlil qilishda siyosat, siyosiy hokimiyat, siyosiy ong va siyosiy madaniyat, «politologiya»ning tadqiqot ob’ekti, uning ijtimoiy fanlar tizimida tutgan o‘rni, uning boshqa ijtimoiy fanlar bilan umumiyligi va o‘ziga xos xususiyatlari, fanning asosiy qonunlari va kategoriyalari, O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi jamiyat siyosiy – ijtimoiy rivojlanishining asosiy prinsiplari haqida gapirib berish kerak bo‘ladi. Politologiyaning vazifalari-siyosiy hodisalarni bilish, tushuntirish, baholash, bashorat qilish, oqilona tashkil etish. siyosiy hayotni tashkil etish, siyosiy xulq-atvorni tartibga solish, aholini siyosiy madaniyatini shakllantirish,shu bilan birgalikda siyosiy hayotni tadqiq etish usullari – dialektik, qiyosiy taqqoslash-sotsiologik tahlil etish, hozirgi dunyoda siyosatshunoslikning xilma-xil ilmiy maktablari va yo‘nalishlari mavjudligi haqida tushuncha beriladi.

Uchinchi savolda Respublikamizni milliy mustaqillikka erishuvi tufayli politologiya faniga bo‘lgan qiziqishni kuchayishi va rivojlanish xususiyatlari haqida gapirib o‘tiladi.

Adabiyot

1. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. Toshkent: «O‘zbekiston», 2014

2. Karimov I. A. O‘zbekiston: Milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. 1-jild, T.: «O‘zbekiston», 1993, 35-83-betlar.

3. Karimov I. A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin. 2-jild, T.: «O‘zbekiston», 1994, 29-30-betlar.

4. Karimov I. A. Hozirgi bosqichda demoratik islohotlarni chuqurlashtirishning muhim vazifalari. 5-jild, T.: «O‘zbekiston», 1996, 104-110- betlar.

5. Karimov I. A Tarixiy xotirasiz kelajak yo‘q. 7-jild, T.: «O‘zbekiston» 1998,134-135 betlar.

6. Karimov I. A. Jamiyatimiz mafkurasi xalqni xalq, millatni millat qilishga xizmat etsin. Asarlar, 7-tom,T.:«O‘zbekiston» 1999, 90-91-98- betlar.

7. Karimov I. A. O‘zbekiston XXI asrga intilmoqda.Asarlar , 7-jild, T.: «O‘zbekiston», 1999, 374-bet.

8. Karimov I. A "Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot-pirovard maqsadimiz". 8-jild, T.: «O‘zbekiston», 2000 ,68-71-betlar.

9. Azizxo‘jaev A. A. Mustaqillik: Kurashlar, iztiroblar, quvonchlar. "Akademiya" 2001

10. Aristotel. Soch. V 4 t. M.: Politika, 1993, 527-528- betlar.

11. Milliy istiqlol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. T.: «O‘zbekiston», 2000, 11-14- betlar.

Darslik va o‘quv qo‘llanmalar:

1. Muxaev R.T. Osnovi politologii. M., 1996.

2. Otamuratov S, Ergashev I., Akromov SH., Qodirov A. Politologiya (O‘quv qo‘llanma). - Toshkent: «O‘zbekiston», 1999.

3. Levitin L. O‘zbekiston tarixiy burilish pallasida. T.: «O‘zbekiston», 2001.

4. Malsev V. A. Osnovi politologii: Uchebnik dlya vuzov.- M.: ITRK, 2002. s. 6-22.

5.Pugachyov V.P., Solovev A.I. Politologiyaga kirish.T.: YAngi asr avlodi, 2004

6.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:”O‘qituvchi” nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2008

7.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2009

8.M.Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy Universiteti. Politologiya kursi bo‘yicha ma’ruzalar matni. T.: 2010

2-MAVZU. SIYOSIY FIKRLARNING SHAKLLANISHI VA RIVOJLANISHI TARIXI

Reja:

1. Qadimgi dunyo va o‘rta asrlar davrida siyosiy fikrlar

2. XVII–XX asrlardagi siyosiy qarashlar

3. XX asr siyosiy konsepsiyalari va yangi davrda siyosiy qarashlar

Mavzuning birinchi savolida siyosiy g‘oyalarning boshlanish asoslari va ularning insoniyat taraqqiyoti tarixi davomida o‘sib rivojlanib borishi, siyosiy g‘oyalar tarixini davrlarga bo‘lish:qadimgi, o’rta asrlar va yangi davr, uyg’onish davri ijtimoiy- siyosiy ta’limotlari, qadimgi dunyo va o‘rta asrlar davrida Konfutsiy, Suqrot, Aflotun, Arastu, Sitseron, Avreliy Avgustin, Foma Akvinskiyning siyosat va davlat to’g’risidagi ta’limotlari haqida aytib o‘tiladi.

Ikkinchi savolda uyg‘onish davrini siyosiy g‘oyalari va N.Makiavellining bu davrning siyosiy mutafakkiri sifatidagi qarashlari, hayoliy sotsialistlar T.Myunsen, T.Kampanella asarlarida aks ettirilgan siyosiy mafkura, kapitalizm bunyodga kelayotgan davr siyosiy ta’limotining B.Spinoza. T.Gobbs. J.Lokk ijodlarida aks ettirilishi, siyosiy nazariyalarning SH.L.Monteske, J.J.Russo, F.M.Volter tomonidan yanada rivojlantirilishi haqida shu bilan birga Morelli, Mabli, Babeflarning siyosiy qarashlari, AQSHning asoschi otaxonlari: T.Jefferson va T.Reyn siyosiy g‘oyalari, Gegelchilar maktabining siyosiy falsafasi va uning metodologiyasi, siyosiy sistemalarni A.Tokvil tomonidan siyosiy taxlil qilinishi O.Kant va G.Spenserlarning ahamiyatga ega bo‘lgan siyosiy - sotsiologik qarashlari yoritib beriladi.

Uchinchi savolda Sharq mutafakkirlari siyosiy qarashlarining milliy ozodlik g‘oyalari bilan bog‘liq holda namoyon bo‘lganligini ko‘ramiz. Bu g‘arbning Sharqqa nisbatan olib borgan siyosatini mustamlakachilikka asoslanganligi bilan bog‘liq bo‘lib, uning negizida: yangi hududlarga ega bo‘lish; boylik orttirish ; dunyoni bo‘lib olish; halqlarni tutqinlikda ushlab turish namoyon bo‘lishi.. XX asr siyosiy konsepsiyalari: Ijtimoiy darvinizm va zabt etish nazariyasi (Nomarksistik); yuqori tabaqa nazariyasi; siyosiy partiyalar nazariyasi; manfaatdor guruhlar nazariyasi; totalitarizm nazariyasi; konvergensiya nazariyasi; Gandizm; Tolstoychilik birma-bir yoritib beriladi.

Adabiyot

1. Karimov I. A. Amir Temur faxrimiz, g‘ururimiz. — 5-jild, T: O‘zbekiston, 1996, 181-191-betlar.

2. Karimov I. A. Tarixiy xotirasiz kelajak yo‘q. 7-jild, T.: O‘zbekiston 1998. 132-140-betlar.

3. Karimov I. A "Donishmand xalqimizning mustahkam irodasiga ishonaman//« Fidokor. 2000 yil 8 iyun.

4. Azizxo‘jaev A. A. Mustaqillik: kurashlar, iztiroblar, quvonchlar, "Akademiya" nashriyoti, 2001.

5. Aristotel. Politika. Soch. T.4. - M.: "Myul" 1983.

6. Abu Nosir Forobiy. Fozil odamlar shahri. - Toshkent: "Xalq merosi". 1993.

7. Bobur M.. Boburnoma. - Toshkent: 1989.

8. Levitin L. O‘zbekiston tarixiy burilish pallasida "O‘zbekiston", 2001.

9. Makiavelli N. "Hukmdor" — Jahon adabiyoti 2002 y sentyabr. 105-148- betlar.

10. Mahmudxo‘ja Behbudiy. Tanlangan asarlar. Toshkent: Ma’naviyat, 1996.

11. Nizomulmulk. Siyosatnoma yoki Siyar ul-mulk. Toshkent: Adolat, 1997

12. Temurnoma. - Toshkent: 1990.

13. Temur tuzuklari. Toshkent: 1991.

14. Milliy istiqlol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. Toshkent: O‘zbekiston, 2000, 10-11- betlar.

Darslik va o‘quv qo‘llanmalar:

1. Otamuratov S, Ergashev I., Akromov Sh., Qodirov A. Politologiya (o‘quv qo‘llanma), Toshkent. O‘zbekiston, 1990.

2.Pugachyov V.P., Solovev A.I. Politologiyaga kirish.T.: Yangi asr avlodi, 2004

3.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:”O‘qituvchi” nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2008

4.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2009

5.M.Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy Universiteti. Politologiya kursi bo‘yicha ma’ruzalar matni. T.: 2010

3- MAVZU: JAMIYATNING siyosiy tizimI

Reja:

1.Siyosiy tizim tushunchasi, mohiyati, vazifalari, tuzilishi

2.Siyosiy tizim tipologiyasi

3. Davlat siyosiy institut sifatida

Birinchi savol bayonida siyosiy tizim – davlat idoralari o‘rtasidagi munosabatlar shakli ekanligi, siyosiy tizim jamiyatda hokimiyat va boshqaruvni shakllantirish va amalga oshirish bilan bog‘liq bo‘lgan munosabatlar, harakatlar, tashkilotlar tizimi bo’lib,. siyosiy tizim davlat va nodavlat tashkilotlar majmuini ifodalovchi umumijtimoiy tushuncha ekanligi tushuntiriladi.

«Siyosiy tizim» tushunchasi va uning nazariyalari, siyosiy tizimda Ovrupacha qarash, siyosiy tizimning funksional-tuzilish modeli, siyosiy tizimning vazifalari: kirish va chiqish, nazorat va tartibga solish, jamiyatni birlashtirish, muvofiqlashtirish va to‘ldirish resurslarini taqsimlash, shu bilan birgalikda siyosiy tizimning turlari. Siyosiy tizimning turlariga turli yondashuvlar va uning mezonlari formatsion va sivilizatsiyali yondashuvlar aytib o‘tiladi.

Ikkinchi savolda siyosiy tizim tipologiyalari: markscha tipologiya; G‘arb tipologiyasi; siyosiy tizimning an’anaviy va modernizatsiyalashgan tipologiyasi; yangilangan zamonaviy tizim tipologiyalariga tushuncha beriladi.Quldorlik, feodal, burjua va sotsialistik siyosiy tizim turlariga, ko‘ppartiyaviylik va bir partiyaviylik ochiq va yopiq demokratiya va g‘ayri demokratik, instrumental va g‘oyaviy, an’anaviy va zamonaviy siyosiy sistemalarga e’tibor qaratilishi kerak.

Uchinchi savolda davlat – ijtimoiy hodisa bo‘lib, jamiyatning harakatlanishida muhim rol o‘ynovchi alohida bir tashkilot ekanligi, u har qanday jamiyat siyosiy tizimining bir qismi (elementi), hokimiyatni amalga oshiruvchi vositasi ekanligi, davlatning asosiy belgilari,davlat boshqaruv shakli,davlatning tuzilishi shakli, davlatning ichki va tashqi vazifalari: himoya qilish va jazolash, bunyod etish va buzish, nazorat qilish va tartibga solish ekanligi haqida tushuncha beriladi..

Adabiyot:

1. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. - Toshkent: O‘zbekiston, 2014.

2. Karimov I. A. Hozirgi bosqichda demokratik islohotlarni chuqurlashtirishning muhim vazifalari. 5-jild, T: O‘zbekiston, 1996. 109-110-betlar.

3. Karimov I. A. O‘zbekiston XXI asrga intilmoqda. Asarlar , 7-jild, T.: O‘zbekiston, 1999, 386- bet.

4. Karimov I. A. O‘zbekistonda demokratik o‘zgarishlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning asosiy yo‘nalishlari. // Xalq so‘zi, 30 avgust, 2002 yil.

5. Karimov I. A. Biz tanlagan yo‘l-demokratik taraqqiyot va ma’rifiy dunyo bilan hamkorlik yo‘li. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi o‘n birinchi sessiyasidagi nutqi. //Xalq so‘zi, 2003 y. 25 aprel.

6. Djumaev R. 3. Politicheskaya sistema Respubliki Uzbekistan: stanovlenie i razvitie. Toshkent: Fan., 1996.

7. Levitin L. O‘zbekiston tarixiy burilish pallasida "O‘zbekiston", 2001.

8. Milliy istiqlol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. Toshkent: O‘zbekiston, 2000, 36-37- betlar.

Darslik va o‘quv qo‘llanmalar:

1. Otamuratov S, Ergashev I., Akromov SH., Qodirov A. Politologiya (o‘quv qo‘llanma), Toshkent. O‘zbekiston, 1990.

2.Pugachyov V.P., Solovev A.I. Politologiyaga kirish.T.: Yangi asr avlodi, 2004

3.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:”O‘qituvchi” nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2008

4.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2009

5.M.Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy Universiteti. Politologiya kursi bo‘yicha ma’ruzalar matni. T.: 2010

4- MAVZU: SIYOSIY HOKIMIYAT

Reja:

1.Siyosiy hokimiyat tushunchasi, mohiyati va shakllari

2.Siyosiy hokimiyatning tuzilishi

3.Siyosiy hokimiyatni amalga oshirish resurslari

Birinchi savolda hokimiyat, siyosiy hokimiyat tushunchasi, uning mohiyati, siyosiy hokimiyatni kelib chiqish nazariyalari: teologik, bixevioristik, psixologik tizimli, tuzilmaviy, relyasion va uning shakllari haqida tushuncha beriladi.

Ikkinchi savolda siyosiy hokimiyat tuzulishiga ko‘ra ob’ekt, sub’ekt va resurslardan tashkil topganligi, bu tushunchalarning ma’nosi hokimiyat sub’ekti – hokimiyatning faol, yo‘naltiruvchi qismi ekanligi, u alohida inson, ijtimoiy guruh, kishilar birligi, xalq yoki dunyo hamjamiyati, davlat institutlari, siyosiy partiyalar, siyosiy elitalar, etakchialr bo‘lishi mumkinligi; siyosiy hokimiyat ob’ekti hokimiyat sub’ekti qarorlarining bevosita bajaruvchisi bo‘lib– u individ, ijtimoiy guruh sinf yoki jamiyat bo‘lishi mumkinligi aytib o‘tiladi.

Uchinchi savolda resurs tushunchasi, uninng siyosiy hokimiyatni amalga oshirishdagi roli va uning turlari: demografik, me’yoriy, siyosiy – huquqiy, utilitar, majburlash va boshqalar haqida to‘xtalib o‘tiladi. Siyosiy hokimiyatning resurslari: ishontirish, rag‘batlantirish va qo‘rqitish maqsadini ko‘zlaganligi, siyosiy hokimiyat turlari: an’anaviy, xarizmatik, liberal-demokratik, g‘ayri demokratik hokimiyatlar. Hokimiyatni legitimligi va uning mezonlari: ijtimoiy tartib va barqarorlikni ta’minlanishi, fuqarolar va jahon hamdo‘stligi tomonidan tan olinishi; siyosiy hokimiyatning namoyon bo‘lish shakllari: monarxiya, respublika. O‘zbekiston Respublikasida siyosiy hokimiyatchilikni namoyon bo‘lishiga e’tibor qaratiladi.

Adabiyot:

1. Karimov I. A. O‘zbekistonning siyosiy - ijtimoiy va iqtisodiy istiqbolining asosiy tamoyillari. 3-jild, T:O‘zbekiston, 1995.12-bet.

2. Karimov I. A. O‘zbekiston buyuk kelajak sari. 7-jild,T: Uzbekiston, 1998, 415-683-betlar

3. Karimov I. A. Jamiyatimiz mafkurasi xalqni xalq,millatni millat qilishga xizmat etsin. Asarlar, 7-jild, T.:O‘zbekiston 1999, 96-98- betlar.

4. Karimov I.A. O‘zbekistonda demokratik o‘zgarishlarni yanada chuhurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning asosiy yo‘nalishlari. // Xalq so‘zi, 30 avgust 2002 yil.

5. Karimov I. A. Biz tanlagan yo‘l-demokratik taraqqiyot va ma’rifiy dunyo bilan hamkorlik yo‘li. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi o‘n birinchi sessiyasidagi nutqi//Xalq so‘zi. 2003 y. 25 aprel.

6. Azizxo‘jaev A.A! Mustaqillik: kurashlar, iztiroblar, quvonchlar. "Akademiya" nashriyoti, 2001.

7. Levitin L. O‘zbekiston tarixiy burilish pallasida "O‘zbekiston"-2001.

Darslik va o‘quv qo‘llanmalar:

1. Otamuratov S, Ergashev I., Akromov SH., Qodirov A. Politologiya (o‘quv qo‘llanma), Toshkent. O‘zbekiston, 1999, 41-50- betlar.

2.Pugachyov V.P., Solovev A.I. Politologiyaga kirish.T.: Yangi asr avlodi, 2004

3.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:”O‘qituvchi” nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2008

4.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2009

5.M.Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy Universiteti. Politologiya kursi bo‘yicha ma’ruzalar matni. T.: 2010

5 - Mavzu: SIYOSIY TARTIBOT

Reja

1. Siyosiy tartibot tushunchasi va uning turlari

2. Avtoritar va totalitar siyosiy tartibot belgilari

3. Demokratik tartibotlar tushunchasi, uning o‘ziga xos belgilari

Birinchi savolda siyosiy tartibot demokratik huquqlar va erkinliklar ahvolini, davlat hokimiyati organlarining ular faoliyatining huquq asoslariga munosabatini aks ettiruvchi davlat hokimiyatini amalga oshirish usullari tizimi sifatida belgilanishi, hozirgi zamon siyosiy tartibotlari: demokratik, totalitar, avtoritar, liberal tartibot turlari haqida tushuncha beriladi. .

Ikkinchi savolda totalitar siyosiy tartibot u yoki bu maqsadlar uchun jamiyatning butun hayotini va alohida olingan har bir kishining hayotini nazorat qilishga intiluvchi siyosiy tartibot ekanligi, avtoritar siyosiy tartibot - tanho kishi hukmronligi, birinchi navbatda bir kishining manfaatini himoya qilishi va uning belgilari yoritiladi.

Uchinchi savolda liberal siyosiy tartibot har bir shaxsning manfaati va ozodligini ko‘zlash va hozirgi kunda AQSHda ko‘proq liberal demokratiya yuzaga kelganligi (og‘uvchi, shaxs manfaatini ko‘zlovchi), demokratik tartibot birinchi navbatda xalqning, ko‘pchilikning manfaatini himoya qilishi, demokratik tartibotlarning mazmun mohiyati, o‘ziga xos belgilari, xususiyatlari va imkoniyatlariga toxtalib o‘tiladi.

Adabiyot:

1. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. Toshqent: O‘zbekiston, 2014.

2. Karimov I. A. O‘zbekiston XXI asrga intilmoqda. Asarlar , 7- jild, T.: O‘zbekiston, 1999 373, 328-379- betlar.

3. Karimov I. A "Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot- pirovard maqsadimiz". 8- jild, T.: O‘zbekiston, 2000. 347-348- betlar.

4. Karimov I. A. O‘zbekistonda demokratik o‘zgarishlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning asosiy yo‘nalishlari. // Xalq so‘zi, 30 avgust, 2002 yil.

6. Azizxo‘jaev A. A. Mustaqillik: kurashlar, iztiroblar, quvonchlar. "Akademiya" nashriyoti, 2001.

7. Mahmudxo‘ja Behbudiy. Tanlangan asarlar. Toshkent: Ma’naviyat, 1996.

8. Nizomulmulk. Siyosatnoma yoki Siyar ul-mulk. - Toshkent: Adolat, 1997.

9. Temurnoma. - Toshkent: 1990.

10. Temur tuzuklari. Toshkent: 1991.

Darslik va o‘quv qo‘llanmalar:

1. Otamuratov S, Ergashev I., Akromov SH., Qodirov A. Politologiya (o‘quv qo‘llanma), Toshkent: O‘zbekiston, 1999, 14-40- betlar.

2.Pugachyov V.P., Solovev A.I. Politologiyaga kirish.T.: Yangi asr avlodi, 2004

3.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:”O‘qituvchi” nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2008

4.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2009

5.M.Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy Universiteti. Politologiya kursi bo‘yicha ma’ruzalar matni. T.: 2010

6- MAVZU: SIYOSIY Hayot va ko‘p PARTIYAviylik

Reja

1. Siyosiy hayot tushunchasi

2. Siyosiy partiya tushunchasi, vazifalari, turlari.

3. Partiyaviy tizim

Birinchi savolda jamiyat siyosiy hayoti ko‘p qirrali va murakkab jarayon ekanligi, bu jarayonning borishida siyosat va siyosiy munosabatlar muhim o‘rin egallashi,siyosat jamiyatning barcha sohalariga ta’sir ko‘rsatadi va bu sohalarda amalga oshiriladigan o‘zgarishlarning xususiyatlarini belgilab berishi haqida, shu bilan dirgalikda siyosiy hayot va jarayonlar muayyan siyosiy qoidalarga tayanishi va unga ehtiyoj sezishi, jamiyatning siyosiy hayoti va siyosiy munosabatlari, ularda faoliyat ko‘rsatuvchi siyosat sub’ektlarining harakatlarini asoslab berish xilma-xil masalalarni o‘rganish orqali amalga oshirilishi,jamiyatning siyosiy hayotida ro‘y bergan muhim o‘zgarishlardan biri xalqaro tashkilotlarning vujudga kelganligi yoritiladi.

Ikkinchi savolda partiya so‘zi lotincha qism, bo‘lak so‘zlaridan kelib chiqqan bo‘lib, «siyosiy partiya» - ijtimoy sinf, tabaqa va guruhlarning tub maanfatlarini o‘z faoliyatida ifoda etuvchi, ularning muayyan maqsad – manfaatlarini, orzu umidlarini himoya qilish uchun kurashda ularga siyosiy rahbarlik qiluvchi siyosiy tashkilot ekanligi, siyosiy partiya mohiyatini tushuntirishda etimologik, liberal, markscha, zamonaviy qarashlar yoritiladi.

Siyosiy partiyalar - siyosiy tizimning o‘ziga xos tarkibiy qismi bo‘lib, ularning boshqa jamoat tashkilotlari va uyushmalardan farqi haqida, shu bilan birgalikda partiyalarning paydo bo‘lishi va shakllanishi tarixi, ularning paydo bo‘lishi va shakllanishiga ta’sir etadigan tabiiy-tarixiy, iqtisodiy va siyosiy omillar haqida tushuncha beriladi. Partiyalarning turlari: kadrlar va ommaviy, demokratik, avtoritar va totalitar, hukmron va muxolif partiyalarga tushuncha beriladi..

Uchinchi savolda partiyaviy tizim va uning turlari: bir partiyaviylik ikki partiyaviylik va ko‘ppartiyaviylikning o‘ziga xos xususiyatlariga to‘xtalib o‘tiladi.

Partiyaviy tizim turlari

•

Adabiyot:

1. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. Toshkent: O‘zbekiston, 2014. Ikkinchi bo‘lim, VIII bob.

2. Karimov I. A. Hozirgi bosqichda demokratik islohotlarni chuqurlashtirishning muhim vazifalari. 5-jild, T: O‘zbekiston, 1996, 120-121- betlar.

3. Karimov I. A "Ozod va obod Vatan, erkin va faroyun hayot-pirovard maqsadimiz". 8-jild, T.: O‘zbekiston 2000, 332-334-betlar.

4. Karimov I. A. Milliy istiqlol mafkurasi — xalq e’tiqodi va buyuk kelajakka ishonchdir. 8-jild, T.:, O‘zbekiston, 2000, 495-bet.

5. Karimov I. A. O‘zbekistonda demokratik o‘zgarishlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning asosiy yo‘nalishlari. // Xalq so‘zi, 30 avgust, 2002 yil.

6. Karimov I. A. Biz tanlagan yo‘l-demokratik taraqqiyot va ma’rifiy dunyo bilan hamkorlik yo‘li. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi o‘n birinchi sessiyasidagi nutqi. //Xalq so‘zi. 2003 y. 25 aprel.

7. Azizxo‘jaev A. A. Mustaqillik: kurashlar, iztiroblar, quvonchlar. "Akademiya" nashriyoti, 2001.

8. Jalilov A. Siyosiy partiya: yuksalish muammolari.-Toshkent:, O‘zbekiston, 1992.

9. Levitin L. O‘zbekiston tarixiy burilish pallasida "O‘zbekiston"-2001.

Darslik va o‘quv qo‘llanmalar:

1. Otamuratov S, Ergashev I., Akromov Sh., Qodirov A. Politologiya (o‘quv qo‘llanma), Toshkent. O‘zbekiston, 1990.

2.Pugachyov V.P., Solovev A.I. Politologiyaga kirish.T.: Yangi asr avlodi, 2004

3.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:”O‘qituvchi” nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2008

4.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2009

5.M.Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy Universiteti. Politologiya kursi bo‘yicha ma’ruzalar matni. T.: 2010

7- MAVZU: SIYOSIY elita VA SIYOSIY etakchilik (lider)

Reja:

1. Siyosiy etakchilik (lider) tushunchasi, funksiyalari hamda siyosiy boshqarish va siyosiy rahbarlik.

2. Siyosiy boshqarishning asosiy tamoyillari.

3. Hozirgi dunyoda etakchilik rivojlanishining yangi tendensiyalari.

4. Siyosiy elita – ijtimoiy guruhlarning alohida turi

Birinchi savolda siyosiy boshqarish – bu ijtimoiy rivojlanish ehtiyojlarini o‘z vaqtida aniqlay bilish va duch kelingan muammolarni hal etish, uning real imkoniyatlaridan foydalana bilish ekanligi, uning funksiyalari, etakchilik haqidagi nazariyalar: fatalizm, hukmdorlik, volyuntaristik, paradigmatik, ijtimoiylashuv, siyosiy etakchilik tushunchasi, etakchilika turlari va vazifalari haqida gapirib o‘tiladi.

Ikkinchi savolda siyosiy boshqaruv tushunchasi, boshqarishning asosiy tamoyillari: ob’ektivlik va sub’ektivlik, asosiy bo‘g‘in, huduiy tarmoq, mas’uliyatni his qilish, vorislik tamoyili haqida gapirib o‘tiladi.

Uchinchi savolda etakchilik rivojlanishida shakllangan 5 ta tendensiya, shunga ko‘ra kadrlar tayyorlash tizimining 3 turi: liberal – demokratik, totalitar, teokratik haqida shaxs va lider tiplari haqida aytib o‘tiladi.

To‘rtinchi savolda elita – fransuz tilidan saylangan, saralangan ma’nolarni bildirishi, bu tushunchani birinchi marta fransuz mutafakkari Gaetano Moska tomonidan fanga kiritilganligi, siyosiy elita to‘g‘risidagi nazariyalar va ularning turlari, G.Moska, R.Mixels, Makiavellilarning siyosiy elitalar haqidagi qarashlari, elita to‘g‘risidagi ta’limotlar yoritiladi.

Adabiyot:

1. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. Toshkent: O‘zbekiston, 2014.

2. Karimov I. A. O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari.- 6- jild, T: O‘zbekiston, 1998. 152-153- betlar

3. Karimov I. A. O‘zbekiston XXI asrga intilmoqda. Asarlar, 7-jild, T.: O‘zbekiston, 1999 380-384-385- betlar.

4. Karimov I. A "Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot-pirovard maqsadimiz" 8- jild, T.: O‘zbekiston 2000, 332- bet.

5. Karimov I. A. O‘zbekistonda demokratik o‘zgarishlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning asosiy yo‘nalishlari. // Xalq so‘zi, 30 avgust, 2002 yil.

7. Azizxo‘jaev A. A. Mustaqillik:kurashlar, iztiroblar, quvonchlar. "Akademiya" nashriyoti, 2001.

8. Aristotel. Politika. Soch. T.4. - M.: "Mnsl" 1983.

9. Abu Nosir Forobiy. Fozil odamlar shahri. - Toshkent: "Xalq merosi". 1993.

10. Bobur. Boburnoma. - Toshkent: 1989.

11. Makiavelli. Gosudar. M.: 1990.

12. Mahmudxo‘ja Behbudiy. Tanlangan asarlar. Toshkent: Ma’naviyat, 1996.

13. Nizomulmulk. Siyosatnoma yoki Siyar ul-mulk. Toshkent: Adolat, 1997.

14. Temurnoma. - Toshkent: 1990. ^.

15. Temur tuzuklari. Toshkent: 1991.

16. Levitin L. O‘zbekiston tarixiy burilish pallasida. "O‘zbekiston"-2001

Darslik va o‘quv qo‘llanmalar:

1. Otamuratov S, Ergashev I., Akromov SH., Qodirov A. Politologiya (o‘quv qo‘llanma) - Toshkent: O‘zbekiston, 1999, 14-40- betlar.

2.Pugachyov V.P., Solovev A.I. Politologiyaga kirish.T.: Yangi asr avlodi, 2004

3.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:”O‘qituvchi” nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2008

4.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2009

5.M.Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy Universiteti. Politologiya kursi bo‘yicha ma’ruzalar matni. T.: 2010

8- MAVZU. FUQAROLIK JAMIYATI VA DEMOKRATIYA

Reja

1. Fuqarolik jamiyati tushunchasi, uning mohiyati

2. Demokratiya tushunchasi, uning o‘ziga xos belgilari

3. Demokratiyaning turlari

Birinchi savolda fuqarolik jamiyati tushunchasi, uning mazmun mohiyati, fuqarolik jamiyati haqidagi fikrlarning tarixiy omillari, fuqarolik jamiyati haqidagi konsepsiyalar va ularning mazmuni, fuqarolik jamiyatining tizimi va boshqaruv mexanizmlari haqida gapiriladi. Ikkinchi savolda demokratiya tushunchasi, demokratik tartibot birinchi navbatda xalqning, ko‘pchilikning manfaatini himoya qilishi. demokratik tartibotning mazmun mohiyati, o‘ziga xos belgilari, xususiyatlari va imkoniyatlariga to‘xtalib o‘tiladi.

Uchinchi savolda demokratiyaning zamonaviy modellari: liberal, identitar, plyuralistik, mumtoz liberal demokratiya, reprezentativ demokratiya, partitsipatorlik demokratiyasi, sharq demokratiyasi, plebissitar konsepsiyalar gapirib o‘tiladi.

Adabiyot:

1. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. Toshkent: O‘zbekiston, 2014.

2. Karimov I. A. O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari.- 6- jild, T: O‘zbekiston, 1998. 152-153- betlar

3. Karimov I. A. O‘zbekiston XXI asrga intilmoqda. Asarlar, 7-jild, T.: O‘zbekiston, 1999 380-384-385- betlar.

4. Karimov I. A. O‘zbekistonda demokratik o‘zgarishlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning asosiy yo‘nalishlari. // Xalq so‘zi, 30 avgust, 2002 yil.

6. Azizxo‘jaev A. A. Mustaqillik:kurashlar, iztiroblar, quvonchlar. "Akademiya" nashriyoti, 2001.

7. Aristotel. Politika. Soch. T.4. - M.: "Mnsl" 1983.

8. Abu Nosir Forobiy. Fozil odamlar shahri. - Toshkent: "Xalq merosi". 1993.

9. Mahmudxo‘ja Behbudiy. Tanlangan asarlar. Toshkent: Ma’naviyat, 1996.

10. Temur tuzuklari. Toshkent: 1991.

11. Levitin L. O‘zbekiston tarixiy burilish pallasida. "O‘zbekiston"-2001

Darslik va o‘quv qo‘llanmalar:

1. Otamuratov S, Ergashev I., Akromov SH., Qodirov A. Politologiya (o‘quv qo‘llanma) - Toshkent: O‘zbekiston, 1999, 14-40- betlar.

2.Pugachyov V.P., Solovev A.I. Politologiyaga kirish.T.: Yangi asr avlodi, 2004

3.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:”O‘qituvchi” nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2008

4.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2009

5.M.Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy Universiteti. Politologiya kursi bo‘yicha ma’ruzalar matni. T.: 2010

9- MAVZU. SIYOSIY ONG, SIYOSIY MADANIYAT VA SIYOSIY MAFKURALAR

Reja

1. Siyosiy ong tushunchasi, manbai va funksiyalari. Siyosiy ongning darajalari va shakllari

2. Siyosiy madaniyatning mohiyati, tuzilishi, darajalari va turlari

3. Siyosiy mafkura tushunchasi, funksiya va asosiy yo‘nalishlari

4. Siyosiy mafkuralarning asosiy ko‘rinishlari

Birinchi savolda siyosiy ong – siyosiy borliqning idrok qilinishi, jamiyatning siyosiy hayoti va uning barcha sohalariga katta tasir ko‘rsatishga qodir bo‘lgan ijtimoiy hodisa ekanligi, shu bilan birgalikda siyosiy ongning shakllanishiga tasir ko‘rsatuvchi manbalar: oilaviy muhit, axborot, shaxsiy tajriba haqida gapiriladi. Siyosiy ongning darajalari: maxsus, ommaviy, shakllari: nazariy, emperik, ijtimoiy siyosiy, oddiy siyosiy ong shakllari yoritiladi.

Ikkinchi savolda siyosiy madaniyat tushunchasi, siyosiy madaniyatning o‘ziga xos xususiyatlari, siyosiy madaniyatning me’yoriy-baholovchi, xissiy-psixologik, fe’l-atvor qismlari, siyosiy madaniyatning ichki manbalari, tarixiy taraqqiyot davomida siyosat va madaniyatning o‘zaro ta’siri, siyosiy madaniyat sotsiomadaniyatning ko‘rinishi va funksiyasi, siyosiy madaniyat-fuqarolar madaniyatni, siyosiy institutlar va jarayonlarni idrok etishda ma’naviy dunyosi, xulq atvori, xatti-harakatlari, mo‘ljallari, maqsad va maslahatlarining namoyon bo‘lishi haqida gapiriladi.

Uchinchi savolda siyosiy mafkura-siyosiy fanning eng murakkab masalalaridan biri hisoblanib “mafkura” tushunchasi yunoncha idea va logos so‘zlarining birikmasidan tashkil topgan bo‘lib, g‘oyalar haqidagi ta’limot degan ma’noni anglatishi, bu atamani ilk bor 1797 yilda fransuz mutafakkiri Destut de Tressi tomonidan ilmiy muomalaga kiritilganligi, uning mohiyati va vazifalari haqida to‘xtalib o‘tiladi.

To‘rtinchi savolda siyosiy mafkuralarning asosiy ko‘rinishlari, yangi zamonning mafkuraviy oqimlari: liberalizm, konservatizm, sotsializm, fashizm va h.k., siyosiy madaniyat tizimi va asosiy elementlari: siyosiy qadriyatlar va an’analar, mustaqillik va siyosiy madaniyatni qayta tiklash zarurati va siyosiy amaliyoti, milliy siyosiy madaniyat va umumbashariy demokratik jarayonlar, siyosiy madaniyatning modellari: liberal, sharqona siyosiy madaniyat ko‘rinishlari ochib beriladi.

Siyosiy madaniyatni tashkil etuvchi elementlar

Adabiyot:

1. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. Toshkent: O‘zbekiston, 2014

2. Karimov I. A. Jamiyatimiz mafkurasi xalqni xalq, millatni millat qilishga xizmat etsin. Asarlar, 7-jild, T.: O‘zbekiston. 1999, 146-147- betlar.

3. Karimov I. A. O‘zbekiston XXI asrga intilmoqda. Asarlar , 7-jild, T.: O‘zbekiston, 1999, 386-387- betlar.

4. Karimov I. A "Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot-pirovard maqsadimiz" 8-jild, T.: O‘zbekiston 2000, 335-336-betlar.

5. Karimov I. A. O‘zbekistonda demokratik o‘zgarishlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning asosiy yo‘nalishlari. // Xalq so‘zi, 30 avgust, 2002 yil.

6. Azizxo‘jaev A. A. Mustaqillik: kurashlar, iztiroblar, quvonchlar. "Akademiya" nashriyoti, 2001.

7. Levitin L. O‘zbekiston tarixiy burilish pallasida "O‘zbekiston"-2001.

8. Milliy istiqpol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. Toshkent: O‘zbekiston, 2000, 19-20- betlar.

Darslik va o‘quv qo‘llanmalar:

1. Otamuratov S, Ergashev I., Akromov Sh., Qodirov A. Politologaya (o‘quv ko‘llanma) - Toshkent: O‘zbekisyun, 1999, 14-40-betlar.

2.Pugachyov V.P., Solovev A.I. Politologiyaga kirish.T.: Yangi asr avlodi, 2004

3.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:”O‘qituvchi” nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2008

4.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2009

5. M.Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy Universiteti. Politologiya kursi bo‘yicha ma’ruzalar matni. T.: 2010

10-MAVZU: Xalqaro MUNOSABATLAR tizimI. DAVLAT TASHQI siyosatINI ISHLAB CHIQISH va AMALGA OSHIRISH MEXANIZMI

Reja:

1. Xalqaro tizim: mohiyati, tuzilmasi, funksional jihatlari hamda davlatlar tashqi siyosatining maqsad va vazifalari

2. Hozirgi bosqichda davlatlar tashqi siyosatining asosiy xususiyatlari,

ichki va tashqi siyosatning nisbiyligi hamda huquqiy asoslari

3. O‘zbekiston tashqi siyosatining asosiy yo‘nalish va tamoyillari

4. Jahon ijtimoiy-siyosiy hayotida xalqaro tashkilotlarning

vujudga kelishi va uning turlari

Birinchi savolda xalqaro tizim va xalqaro siyosat tushunchalarining mazmuni va mohiyati, davlatlarning tashqi siyosati ob’ektiv siyosiy hodisa hisoblanib hech bir davlat boshqasi bilan u yoki bu darajada aloqa qilmasdan yoki o‘zaro munosabatda bo‘lmasdan samarali rivojlana olmasligi, xalqaro tizim: mohiyati, tuzilmasi, funksional jihatlari hamda davlatlar tashqi siyosatining maqsad va vazifalari haqida tushuncha beriladi.

Ikkinchi savolda hozirgi bosqichda davlatlar tashqi siyosatining asosiy xususiyatlari, ichki va tashqi siyosatning nisbiyligi hamda huquqiy asoslari, davlatlarning tashqi siyosati xalqaro munosabatlarda ijobiy yoki salbiy oqibatlarni keltirib chiqarishi mumkinligi, hozirgi bosqichda davlatlar tashqi siyosatining asosiy yo‘nallishlaridan biri tinchlik va xavfsizlik hamda terrorizmga qarshi kurashdan iborat ekanligi aytib o‘tiladi.

Uchinchi savolda O‘zbekiston tashqi siyosatining asosiy yo‘nalish va tamoyillari O‘zbekiston Respublikasi Konsitutsiyasining 4-bob 17-moddasida O‘zbekiston Respublikasi xalqaro munosabatlardagi tashqi siyosatining xuquqiy prinsiplari belgilab berilganligi. O‘zbekiston davlatlararo munosabatlarda iqtisodiy,. ijtimoiy – siyosiy, ma’naviy – madaniy, ilmiy- texnik sohalarda ikki va ko‘p tomonlama aloqalarni keng yo‘lga qo‘yayotganligi gapirib o‘tiladi.

To‘rtinchi savolda halqaro siyosiy munosabatlar taraqqiyoti siyosiy faoliyat natijalariga bog‘liq bo‘lib, davlatlarning vujudga kelishi ular o‘rtasidagi munosabatlarning shakllanishiga ham sabab bo‘lganligi, jahon ijtimoiy-siyosiy hayotida xalqaro tashkilotlarning vujudga kelishi va uning turlari, xalqaro siyosiy munosabatlarda amal qilinadigan tamoyillar, hozirgi jahon taraqqiyotida xalqaro munosabatlarni demokratiyalash, O‘zbekiston davlatining xalqaro siyosiy tashkilotlarda ishtirok etishi va uning ahamiyatiga to‘xtalib o‘tiladi.

Adabiyot:

1. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. Toshkent: O‘zbekiston, 2014

2. Karimov I. A. Amir Temur faxrimiz, g‘ururimiz. — 5-jild, T: O‘zbekiston, 1996, 186-187-betlar.

3. Karimov I. A. O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida: xavsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. Asarlar, 6-jild, T.: O‘zbekiston, 1998, 149-158-betlar.

4. Karimov I. A "Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot- pirovard maqsadimiz" 8-jild, T.: O‘zbekiston 2000 332-334-betlar.

5. Karimov I. A. O‘zbekistonda demokratik o‘zgarishlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning asosiy yo‘nalishlari. // Xalq so‘zi, 30 avgust, 2002 yil.

7. Temur tuzuklari. Toshkent: 1991.

8. Milliy istiqlol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. Toshkent: O‘zbekiston, 2000, 66-67- betlar.

Darslik va o‘quv qo‘llanmalar:

1. Otamuratov S, Ergashev I., Akromov Sh., Qodirov A. Politologiya (o‘quv qo‘llanma) - Toshkent: O‘zbekiston, 1999, 14-40- betlar.

2.Pugachyov V.P., Solovev A.I. Politologiyaga kirish.T.: Yangi asr avlodi, 2004

3.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:”O‘qituvchi” nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2008

4.Odilqoriev X.T., Razzoqov D.X. Siyosatshunoslik.T.:O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2009

5.M.Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy Universiteti. Politologiya kursi bo‘yicha ma’ruzalar matni. T.: 2010

1 - MAVZU: «O‘zDJQN va A» kursining predmeti, vazifalari va muammolar doirasi

Reja:

1.Demokratik jamiyat qurish nazariyasi va amaliyotini o‘rganish zarurligi.

2. Demokratik jamiyat qurish nazariyasi va amaliyoti fanining predmeti, ob’ekti va muammolar doirasi.

3.Milliy davlatchilik va demokratik jamiyat

Birinchi savolda demokratik jamiyat qurish o‘z mohiyatiga ko‘ra umumjahon sivilizatsiyasi yutuqlarida yuksak taraqqiy etgan mamlakatlar tajribalariga hamda milliy an’analarga asoslangan ekanligi, har bir fuqaro,birinchi, navbatda, mutaxassis kadrlar demokratik insonparvar jamiyat qurishning og‘ir va sharafli vazifa ekanligini anglashi, uning nazariy asoslarini chuqur o‘rganishi, ularni hayotga tatbiq etishda o‘z mehnati bilan qatnashmog‘i zarur bo‘lib,shu bois O‘zbekistonda demokratik jamiyat qurish nazariyasi va amaliyotini yaxlit kurs sifatida o‘rganish zarurligi yoritiladi.

Ikkinchi savolda kursning predmetini O‘zbekistonda davlat mustaqilligining qo‘lga kiritilishi, demokratik, fuqarolik jamiyat asoslarini shakllantirish, bozor munosabatlariga asoslangan ko‘p ukladli iqtisodiyotni qaror toptirish, jamiyatimizni ma’naviy qayta tiklash va yuksaltirish, O‘zbekistonning teng huquqli hamkorlikka asoslangan tashqi siyosati nazariyasi va amaliyoti tashkil etishi. bundan yaqqol ko‘rinib turganidek, «O‘zbekistonda demokratik jamiyat qurish nazariyasi va amaliyoti» bir biri bilan o‘zaro bog‘liq bo‘lgan besh turkum muammolardan tarkib topganligi haqida tushuncha beriladi.

Uchinchi savolda milliy demokratik davlatga xos bo‘lgan jihatlar jumladan, demokratik normalarga tayanadigan huquqiy davlat, demokratiyaga zid bo‘lmagan holda tarixiy an’analar va jamiyat hayotiningt muhim sohalaridagi milliy xususiyatlarning saqlanishi, barcha fuqarolarining tengligiga asoslangan milliy siyosat olib borish, shu bilan birgalikda inson taraqqiyotining hozirgi bosqichida davlat qurilishining oliy, madaniy shakli demokratiya ekanligi va uning tamoyillari haqida gapirib o‘tiladi.

2-MAVZU: DEMOKRATIK JAMIYAT TO‘G‘RISIDAGI DASTLABKI QARASHLAR VA UNING RIVOJLANISH BOSQICHLARI

Reja:

1.O’zbekistonda davlatchilik nazariyasining paydo bo’lish tarixi.

2. Davlatchilik g’oyalarining nazariy asoslari va ularning shakllanishi.

3.O’zbekistonda demokratik jamiyat qurishning rivojlanish bosqichlari.

Birinchi savolda O‘zbekiston zaminida adolatli jamiyat to‘g‘risidagi dastlabki qarashlar eng qadimgi manba «Avesto»da berilgan bo‘lib, unda eng muhim masalalardan biri bu – huquqiy munosabatlarning nazariy jihatdan shakllanganligi, inson hayoti va odamlar o‘rtasidagi ijtimoiy–iqtisodiy munosabatlar huquqqa asoslanganligi, yaxshi so‘z va maqsad, poklik va ezgulikka intilish, suv, er, olov, xonadon va chorvani asrash ahloqiy burch sanalishi haqida tushuncha beriladi.

Ikkinchi savolda O‘zbekiston xududida dunyoga kelgan ilk davlatchilik boshqaruv negizlari, O‘rta Osiyo mutafakkirlari Abu Nasr Farobiy, Nizomulmulk, Abu Rayxon Beruniy, Ibn Sino qarashlarida davlatni boshqarish va adolatli jamiyat qurishga doir g‘oyalar o‘rganiladi. Amir Temurning tuzuklarida davlat va jamiyat ishlarini tashkil etish ,davlatni idora etishning 12 qoidasi, uning adolatli saltanat va jamiyat boshqaruvida qonun ustuvorligiga doir qarashlari. M.Ulug‘bek, M.Z.Bobur, A.Navoiy, X.V.Koshifiy, J. Davoniy va boshqalarniig adolatli davlat, odil jamiyat, inson erkinligi, ezgulik, ma’rifat to‘g‘risidagi g‘oyalari ko‘rib chiqiladi.

Uchinchi savolda O‘rta Osiyo xalqlarining mustamlakachilik siyosatiga qarshi milliy ozodlik kurashi va uning asosiy bosqichlari va har bir bosqichning o‘ziga xos xususiyatlari yoritiladi.

3-MAVZU: MUSTAQILLIK VA DEMOKRATIK JAMIYAT QURILISHINIG «O‘ZBEK MODELI». O‘ZBEKISTONDA DEMOKRATIK JAMIYATNI

BARPO ETISHDA «O‘TISH DAVRI»NING ZARURLIGI

Reja:

1. Demokratik jamiyatga o‘tish modelining turli tumanligi. O‘tish davri tushunchasi mohiyati va zaruriyati

2. O‘tish davri “model”lari va ularning o‘ziga xos xususiyatlari

3. O‘zbekistonda demokratik jamiyatga o‘tishning o‘ziga xos xususiyatlari

Birinchi savolda Demokratik jamiyat qurilishining turli xil milliy modellarining mavjudligi, o‘tish davri tushunchasi uning mohiyati va zaruriyati, Leonid Levitinning o‘tish davri haqidagi fikrlari, o‘tish davri mamlakatlar taraqqiyotining bir ijtimoiy – iqtisodiy bosqichdan ikkinchisiga o‘tishi ummumiy qonuniyat bo‘lishi bilan birga ana shu bosqichlarga o‘tish jarayoni ham turlicha namoyon bo‘lishi yoritiladi.

Ikkinchi savolda o‘tish davri tushunchasi, uning mustaqillikni qo‘lga kiritgan barcha mamlakatlar uchun zarurligi va mohiyati hamda umumiy qonuniyatlari, uning har bir davlat uchun xos bo‘lgan xususiyatlarining mavjudligi, o‘tish davrining: «klassik», «inqilobiy», «evolyutsion» yo‘llari, demokratik jamiyat qurishda o‘tish davrini «an’anaviy» va «inqilobiy» tushunishning bir tomonlama talqin etilishi va uning cheklanganligi, O‘zbekistonda «o‘tish davri»ga yondashishning o‘ziga xos jihatlari, evolyutsion, tadrijiy rivojlanish yo‘lining mohiyati, unda har bir mamlakat va xalqlarning o‘ziga xos mentaliteti, turmush tarzini hisobga olish zarurlig, demokratik jamiyat qurish vazifalariniig bosqichma-bosqich amalga oshirilishi, har bir o‘tish modelining o‘ziga xos jihatlari, o‘tish davrining muddati haqida tushuncha beriladi.

Uchinchi savolda O‘zbekistonda demokratik jamiyat qurilishining o‘ziga xos xususiyatlari va «o‘zbek modeli», uning mohiyatan o‘zaro mushtarakligi, O‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I.A.Karimov tomonidan «o‘zbek modeli»da demokratik jamiyat qurishga doir tamoyillar, iqtisodning siyosatdan ustuvorligi,davlat bosh islohatchi ekanligi, qonunning ustuvorligi, kuchli ijtimoiy himoya va bozor iqtisodiyotiga bosqichma-bosqich o‘tish,. uning O‘zbekistonda demokratik jamiyat qurish xususiyatlariga mosligi, O‘zbekistonda demokratik jamiyat qurilishi jarayonlarida inson erkinligi, huquqlari va manfaatlarining ustuvorligiga to‘xtalib o‘tiladi.

4-MAVZU: qonun ustuvorligi demokratik, fuqarolik jamiyati qurishning asosi

Reja:

1. Qonun ustuvorligi tushunchasi va uning mohiyati.

2. Jinoiy jazolarni liberallashtirish – qonun ustuvorligining muhim sharti.

3. Qonun ustuvorligini ta’minlash – huquqiy davlat barpo etishning asosiy mezoni.

4. Sud hokimiyatining mustaqilligi qonun ustuvorligining asosiy belgisi

Birinchi savolda adolat tushunchasi bilan qonun ustuvorligi tushunchasi chambarchas bog‘liq bo‘lib, adolatga asosolangan qonunlarning hayotga tadbiq etilishi, adolatning tantana qilishiga olib kelishi, demokratik jamiyatning eng muhim belgilaridan biri jamiyat azolarining qonun oldidagi tengligini, konstitutsiya va qonunlar ustunligining taminlanganligini, shu bilan birga konstitutsiya va qonunlarning pirovard maqsadi inson, uning huquq va erkinliklarini taminlashdan iborat bo‘lmog‘i lozimligi, qonun ustuvorligining mohiyati, O‘zbekiston Respublikasi kontitutsiyasining III bobi 15-16 moddalirda belgilab qo‘yilganligi haqida tushuncha beriladi.

Ikkinchi savolda fuqarolarning konstitutsiyaviy huquqlari va erkinliklarini taminlash yuzasidan parlament nazoratini amalga oshirishda 1997 yil 24-aprelda qabul qilingan “Oliy Majlisning Inson huquqlari bo‘yicha vakili Ombudsman to’g’risida”gi Qonuni inson huquqlari himoyasi bo‘yicha muhim rol o‘ynayotganligi, insonparvarlik, adolatparvarlik g‘oyalariga asoslangan jinoyat, jinoyat–protsesual, ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi qonun hujjatlarining takomillashib borayotganligi, jinoiy jazolarni liberallashtirishga qaratilgan bir qator qonun hujjatlari, jumladan o‘lim jazosining bekor qilinishi, mol mulkni musodara qilish jinoiy jazo sifatida bekor qilinganligi, yarashtiruv institutlarining shakllantirilganligi to‘g‘risida gapirib o‘tiladi.

Uchinchi savolda huquiy davlat tushunchasi demokratik davlat tushunchasi bilan chambarchas bog‘liq bo‘lib,1996 yil 31 oktyabrda “Inson huquqlari bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi Milliy markazi” tashkil etilgan bo‘lib, mamlakatimiz va butun jahondagi inson huquqlari, erkinliklarini jahon xalqaro huquq normalari asosida ta’sirli vositasi sifatida faoliyat olib borayotganligi haqida gapirib o‘tildi.

To‘rtinchi savolda Sudlar tomonidan davlat organlari huquqiy hujjatlarining konstitutsiya va qonunlarga mosligining nazorat qilinishi sud organlarining vakolatlaridan biri hisoblanishi, sud hokimiyati chiqargan hujjatlar barcha davlat organlari, jamoat birlashmalri, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, mansabdor shaxslar, va fuqarolar uchun majburiy ekanligi haqida tushuncha beriladi.

5-MAVZU: JAMIYAT IQTISODIY HAYOTINI ERKINLASHTIRISH VA DEMOKRATLASHTIRISH. DEMOKRATIK JAMIYAT QURILISHIDA

KUCHLI IJTIMOIY HIMOYA VA ADOLAT TAMOYILLARI

Reja:

1. O‘zbekistonda jamiyat iqtisodiy hayotini erkinlashtirishning maqsad va bosqichlari

2. Bozor munosabatlarining qaror topishi va mulkdorlar sinfining shakllanishi

3. Moliya – kredit siyosati, narxlarni erkinlashtirish va bozor infrastrukturasini shakllantirish.

4. Ijtimoiy himoya g‘oyasining adolat va demokratiya tamoyillari bilan bog‘liqligi

Birinchi savolda vatanimiz mustaqillikni qo‘lga kiritgach milliy iqtisodiyotni rivojlantirish masalalarini o‘rtaga tashlab, iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy muammolarini hal etishga qaratilgan davlat qurilishi va iqtisodiyotni tubdan isloh qilishning 5 asosiy tamoyili ishlab chiqilganligi, dastlab mulkni davlat tasarrufyidan chiqarish va xususiylashtirish, iqdisodiy hayotni erkinlashtirish ko‘p ukaladli iqtisodiyotni shakllantirish masalalari haqida gapirib o‘tiladi.

Ikkinchi savolda bozor munosabatlarining qaror topishi va mulkdorlar sinfining shakllanishi, erkin raqobat va tadbirkorlikni rivojlantirishning huquqiy va iqtisodiy negizlarini yaratilagnligi, nodavlat sektori rivojlanib borayotganligi, o‘rta mulkdorlar sinfini shakllantirilishi, fuqarolik jamiyatining tayanchi ekanligi haqida tushuncha beriladi.

Uchinchi savolda moliya kredit siyosati, narxlarni, ummuman iqtisodiyotni erkinlashtirish hamda bozor infrastrukturasini shakllantirish muammolari, mamlakat Markaziy banki pul – kredit tizimini markazlashgan tartibda boshqarishi va davlatning yagona kredit siyosatini amalga oshirishi, barcha banklarning faoliyatini o‘zaro muvofiqlashtirishi, jumladan ular o‘rtasidagi xisob kitoblarni tashkil etishi, qimmatli qog‘ozlarini chiqarishi, pul muomalasini tartibga solishi, davlat byudjetining kassa ijrosini nazorat etishi haqida tushuncha beriladi.

To‘rtinchi savolda O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlarining muhim natijalaridan biri ijtimoiy himoya siyosatining demokratik jamiyatni barpo etishdagi o‘rni va ahamiyatini ortib borishi bilan belgilanayotganligi, “adolat” tushunchasi buyuk ajdodimiz Abu Nasr Farobiy tomonidan adolat g‘oyasi haqida tushuncha berar ekan, u insoniyat jamitining kelib chiqishida tabiiy extiyojlar yotishini, bu extoiyojlarni uyg‘unlashtirish esa adolat tuyg‘usini shakllantirishini takidlaganligi, har qanday demokratik jamiyat ma’lum ma’noda ijtimoiy asoslarni birlamchi manba sifatida qabul qilib, kuchli ijtimoiy himoya va adolat tamoyillarini o‘zi uchun muhim ekanligini belgilashi haqida, O‘zbekistonda esa kuchli ijtimoiy himoya muammolari siyosat darajasiga ko‘tarilganligi haqida aytib o‘tiladi.

6 -Mavzu: Demokratik DAVLAT shakllanishida oila, mahalla va fuqarolarning o’zini-o’zi boshqarish organlarining o’rni

Reja:

1.Demokratik jamiyat, fuqarolik jamiyatini shakllanishida oilaning o’rni va huquqiy asoslari.

2.Mahalliy o‘zini - o‘zi boshqarishning demokratik tamoyillari

3. Demokratik jamiyat shakllanishida mahalla instituti

Birinchi savolda dunyoda yuz beradigan har qanday o‘zgarishlar , xoh u iqtisodiyotda, ma’naviy - siyosiy sohalarda bo‘lsin, o‘z tasirini dastavval oila muhitida namoyon etishi, oila mustahkamligi bir tomondan, oilaga davlat va jamiyat e’tiborining kuchayishi bilan bog‘liq bo‘lsa, ikkinchi tomondan oilaning ichki imkoniyatlarini to‘la yuzaga chiqarish bilan bog‘liq ekanligi, oilaning reproduktiv, tarbiyaviy , ijtimoiy, iqtisodiy, ma’naviy – marifiy vazifalari, oila mustaqil ijtimoiy institut sifatidagi o‘rni xususida mutafakkirlarimiz Abu Nasr Farobiy, Abu Rayxon Beruniy, Abu Ali Ibn Sino, Alisher Navoiy o‘z asarlarida munosabat bildirganliklari, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining XIV bob 63-66 moddalar oilaga bag‘ishlanganligi, 1998 yil 30-aprelda “Oila kodeksi” qabul qilinganligi haqida tushunchalar beriladi.

Ikkinchi savolda rivojlangan demokratik davlatldarda XX asrning 2 ya rmidan boshlab davlat boshqaruvining nomarkazlashuvi natijasida o‘zini o‘zi boshqarish organlari jamiyatning asosiy institutlaridan biriga aylanganligi, O‘zbekiston Respublikasi konstitutsiyasining 105-moddasida o‘zini o‘zi boshqarish organlariga quyidagi huquqiy tarif “shaharcha, qishloq va ovullarda shuningdek, ular tarkibidagi mahallalarda fuqarolaning yig‘inlari o‘zini – o‘zi boshqarish organlari bo‘lib, ular 2 yarim yil muddatga raisni (oqsoqolni) va uning maslahatchilarini saylaydi ” berilganligi haqida aytib o‘tiladi.

Uchinchi savolda O‘zbekistonda demokratik jamiyat shakllanishida mahalla va fuqarolarning o‘zini-o‘zi boshqarish organlarining o‘rni, mamlakatimizda mahalliy o‘zini-o‘zi boshqarishning shakllari, ularning fuqarolik jamiyati qurilishidagi roli, mahalla - fuqarolarning o‘zini-o‘zi boshqarish organi sifatida o‘zining qonuniy vakolatlariga ega ekanligi, mahalla tushunchasi, uning huquqiy asoslari yaratilganligi, mahalla vakolatining kengayib, fuqarolik jamiyatini shakllantirishda rolining ortib borayotganligi haqida tushuncha beriladi.

7 - MAVZU: DEMOKRATIK JAMIYATNI BARPO ETISHDA SIYOSIY PARTIYA VA NODAVLAT TASHKILOTLARINING O‘RNI

Reja:

1.Nodavlat, notijorat tashkilotlari tushunchalarining mazmun va mohiyati, nodavlat notijorat tashkilotlarning.funktsiyalari

2.Nodavlat notijorat tashkilotlarning funktsiyalari

3.Nodavlat va jamoat birlashmalarining O‘zbekistonda demokratik jamiyatni barpo etishdagi ahamiyati.

Birinchi savolda nodavlat, notijorat va jamoat birlashmalari tushunchasi, uning ma’no va mazmuni, nodavlat, notijorat va jamoat birlashmalarining huquqiy maqomi NNT yuridik shaxs ekanligi. NNT, agar uning ta’sis hujjatlarida boshqacha qoida belgilanmagan bo’lmasa, faoliyat muddati cheklanmagan holda tashkil etilishi, NNT ni tuzish tartibi, NNTning o’ziga xos xususiyatlari haqida tushuncha beriladi.

Ikkinchi savolda NNT ni tashkil etishdan maqsad, nodavlat notijorat tashkilotlarning funktsiyalari: turli ijtimoiy guruhlar va qatlamlar manfaatlarini artikulyatsiya qilish ya’ni manfaatlar guruhlari individlarning turli yo‘nalishdagi qarashlar va fikrlarning bir tizimga keltirilishi; ayrim manfaatlarni agregatsiya qilish ya’ni munozaralar va muhokamalar yordamida turli manfaatlarni uyg‘unlashtirish va ular o‘rtasida ma’lum bir munosabatlar tizimini o‘rnatish; demokratik jamiyat sharoitllarida jamoat ishlarida faol ishtirok etishni rag‘batlantirishga amaliy tajriba sifatida yordam berish haqida gapirib o‘tiladi.

Uchinchi savolda O‘zbekistonda nodavlat notijorat tashkilotlar, jamoat tashkilotlari va siyosiy partiyalar faoliyatining huquqiy asoslari yaratilganligi, amaldagi qonunchilik asosida nodavlat notijorat tashkilotlariga bir qator huquqlar, jumladan o‘z azolarining huqulari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish; ijtioiy hayotning turli masalalariga doir tashabbuslar bilan chiqish, davlat hokimiyati va boshqaruv organlariga takliflar kiritish; davlat hokimiyati va boshqaruv organlarining qarorlarini ishlab chiqishda qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda ishtirok etish va xakozolarga egaligi haqida to‘xtalib o‘tiladi.

8- MAVZU: O’zbekistoning jahon hamjamiyati bilan hamkorligida demokratik tamoyillarga asoslanishi

Reja:

1.O’zbekistonning jahon hamjamiyatining to’laqonli sub’ektiga aylanishi.

2. Jahon hamjamiyatidagi demokratik o’zgarishlar.

3.O’zbekiston Respublikasinipg diplomatik aloqalarida demokratik tamoyillar.

4.O’zbekistonning jahon hamjamiyatida erishgan yutuqlari.

Birinchi savolda O‘zbekiston davlat mustaqilligiga erishgandan so‘ng o‘z tashqi siyosatiga xalqaro xamjamiyatning to‘la qonli subekti sifatida amalga oshirish uchun real imkoniyatlarga ega bo‘lganligi, endilikda tashqi siyosat muschtaqil tarzda amalga oshirilayotganligi, O‘zbekiston Respublikasi tashqi siyosatining asosiy tamoyillari istiqlolning dastlabki yillaridayoq belgilanib olinganligi haqida to‘xtalib o‘tiladi.

Ikkinchi savolda XX asrning ohirida dunyoning siyosiy makoni sifat jihatidan o‘zgarganligi, Sovet ittifoqi xalqlari hamda sobiq sotsiolistik hamdo‘stlikdagi boshqa davlatlar bir partiyaviylik tizimi va markazdan turib rejalashtirish iqtisodiyotdan voz kechilganligi, oqibatda dunyoda antogonistik ijtimoiy – siyosiy tuzumlarning global qarama qarshiligiga barham topib va dunyo siyosatida demokratik jamiyatlar salohiyati oshganligi haqida aytib o‘tiladi.

Uchinchi savolda xalqaro munosabatlarni rivojlantirishda jahon hamjamiyati tomonidlan e’tirof etilgan demokratik qadriyatlar, xalqaro huquq asosida o‘z tashqi siyostini yuritish, munosabatlarda kuch ishlatmaslik, MDH ga a’zo mamlakatlar, shu jumladan Markaziy Osiyo respublikalari bilan hamkorlikni yo‘lga qo‘yish, davlatlarning ichki ishlariga aralashmaslik, O‘zbekiston diplomatiyasining asosiy qadriyati sifatida tan olinganligi haqida aytib o‘tiladi.

To‘rtinchi savolda bugungi kunda O‘zbekistonda demokratik jarayonlarni shunchaki e’tirof etish emas, balki uni rivojlantirishga e’tibor berilayotganligi, O‘zbekistonning xalqaro hamjamiyatga qo‘shilishidagi demokratik tamoyillari haqida, demokratik tartibotlar va uning asosiy yo‘nalishlari, O‘zbekiston na jahon hamjamiyati munosabatlarining huquqiy-siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiy asoslar, jahon hamjamiyati va demokratik jarayonlar, BMT va O‘zbekiston Respublikasi. O‘zbekiston - AQSH strategik hamkorligi, O‘zbekistonning Evropa, Osiyo davlatlari bilan hamkorligi, xalqaro tashkilotlar bilan aloqalarda demokratik institutlarning rivojlanishi, MDH davlatlaridagi demokratik islohatlar va davlatlararo munosabatlar, O‘zbekiston-Rossiya munosabatlari, O‘zbekiston Rsspublikasining Shanxay hamkorlik tashkilotidagi o‘rni, uning xalqaro terrorizm, ekstremizm va separatizmga qarshi kurashida o‘zaro hamkorlikning ahamiyati, Markaziy Osiyodagi demokratik jarayonlar va davlatlararo hamkorlik, Markaziy Osiyo datlatlari hamjihatligi, unga jahon hamjamiyatining e’tibori, fuqarolik jamiyati asoslarini rivojlantirishda demokratik hamkorlik, jahon hamjamiyati bilan hamkorlikda milliy manfaatlarning ustuvorligi, xalqaro terrorizmning demokratiyaga va jahon hamjamiyati hamkorligiga tahdid soluvchi kuch ekanligi, mustaqil O‘zbekistonning jahon hamjamiyati bilan o‘zaro manfaatli hamkorligining istiqbollari, O‘zbekiston va jahon hamjamiyati munosabatlarining huquqiy-siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiy asoslari, demokratik qadriyatlarning rivojlanishi davlatning, xalqning taraqqiyotiga olib kelishi, demokratik qadriyatlarni himoyalash esa muhim ahamiyatga ega bo‘lib, O‘zbekiston tashqi siyosatining eng muhim yo‘nalishlaridan biri – mintaqaviy xafvsizlik va barqarorlikni ta’minlash, xalqlar tinchligiga rahna solayotgan terrorizmning har qanday ko‘rinishiga qarshi qat’iy kurash olib borish zarurligi haqida gapirib o‘tiladi.

Amaliy mashg‘ulotlar mavzulari:

1. “Politologiya” fanining predmeti - 2 soat

2. Siyosiy fikrlarning shakllanishi va rivojlanishi tarixi– 2 soat

3. Jamiyatning siyosiy tizimi - 2 soat

4. Siyosiy hokimiyat - 2 soat

5. Siyosiy tartibot - 2 soat

6. Siyosiy hayot va ko‘ppartiyaviylik – 2 soat

7. Siyosiy elita. siyosiy etakchilik - 2 soat

8. Fuqarolik jamiyati va demokratiya - 2 soat

9.Siyosiy ong. Siyosiy madaniyat va siyosiy mafkuralar - 2 soat

10. Xalqaro munosabatlar tizimi. Davlat tashqi siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish mexanizmi - 2 soat

11. “O‘zDJQN va A” kursining predmeti, vazifalari va muammolar doirasi – 2 soat

12.Demokratik jamiyat to‘g‘risidagi dastlabki qarashlar va uning rivojlanish bosqichlari – 2 soat

13.Mustaqillik va demokratik jamiyat qurilishinig «o‘zbek modeli». o‘zbekistonda demokratik jamiyatni barpo etishda «o‘tish davri»ning zarurligi – 2 soat

14.Qonun ustuvorligi demokratik, fuqarolik jamiyati qurishning asosi – 2 soat

15.Jamiyat iqtisodiy hayotini erkinlashtirish va demokratlashtirish. demokratik jamiyat qurilishida kuchli ijtimoiy himoya va adolat tamoyillari – 2 soat

16.Demokratik davlat shakllanishida oila, mahalla va fuqarolarning o’zini-o’zi boshqarish organlarining o’rni – 2 soat

17.Demokratik jamiyatni barpo etishda siyosiy partiya va nodavlat tashkilotlarining o‘rni – 2 soat

18.O’zbekistoning jahon hamjamiyati bilan hamkorligida demokratik tamoyillarga asoslanishi – 2 soat

JAMI: 36 soat.

Fan bo'yicha mustaqil ish mavzulari

№	Mavzu	shakli	Soat
1.	O'zbekistonning geosiyosiy jarayonlardagi o'rni.	Test	2 soat
2.	O'zbekistonda qonunchilik jarayonini isloh qilish zarurati.	Elektron taqdimot	2 soat
3.	Iqtisodiy sohani liberallashtirish hususiyatlari.	Ma’ruza	2 soat
4.	O'zbekistonda demkoratik davlat fuqarolik jamiyatini shakllantitrishda demokratik institutlarning roli.	Elektron taqdimot	2 soat
5.	O'zbekiston ijtimoiy hayotida ayollarning o'rni.	Test	2 soat
6.	“Kuchli davlatdan kuchli jamiyat sari” konsepsiyaning mazmuni va hayotga tadbiq etish yo'llari.	Elektron taqdimot	2 soat
7.	Mustaqillik sharoitida milliy qadriyatlarni tiklash va yanada rivojlantirish zarurarti.	Test	2 soat
8.	Jahon hamjamiyati bilan hamkorlikda milliy manfaatlarning ustuvorligi.	Ma’ruza	2 soat
9.	Qonun ustuvorligini ta`minlash va sud - huquq tizimini yanada isloh qilishning ustuvor yo`nalishlari	Ma’ruza	2 soat
10.	Xavfsizlik, millatlararo totuvlik va diniy bag`rikenglikni ta`minlash hamda chuqur o`ylangan, o`zaro manfaatli va amaliy tashqi siyosat sohasidagi ustuvor yo`nalishlari.	Elektron taqdimot	2 soat
11.	Mustaqil O'zbekistonning jahon hamjamiyati bilan o'zaro manfaatli hamkorligining istiqbollari.	Elektron taqdimot	2 soat
12.	O'zbekiston va jahon hamjamiyati munosabatlarining huquqiy-siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiy asoslari.	Test	2 soat
13.	Davlat va jamiyat qurilishi tizimini takomillashtirishning ustuvor yo`nalishlari	Ma’ruza	2 soat
14.	Umumbashariy muammolarni siyosiy jihatdan bartaraf etish yo'llari.	Ma’ruza	2 soat
15.	Halqaro terrorizmning siyosiy hodisa ekanligi va uning insoniyat hayotiga tahdidi.	Test	2 soat
16.	Halqaro terrorizmni bartaraf qilish amaliyotida “O'zbekiston omili”.	Elektron taqdimot	2 soat
17.	Mintaqaviy mojarolarning fuqarolar urushi, separatizm, qochoqlar kabi ko'rinishlari.	Elektron taqdimot	2 soat
18.	Mintaqaviy mojarolarning yechim uslubi, mehanizmida siyosiy yo'lning afzalligi.	Test	2 soat
19.	Halqaro havfsizlikning dunyo barqarorligi va taraqqiyotining fundamental omiliga aylanishi.	Elektron taqdimot	2 soat
20.	O'zbekiston Respublikasi milliy havfsizlik strategiyasi: ishlab chiqish jarayoni, amaliyoti.	Test	2 soat
	Jami:		40soat

“SIYOSATSHUNOSLIK.O’zDJQN va A”fanidan test topshiriqlari

1. Siyosatshunoslik fani-

A) Jamiyatning siyosiy hayotiva siyosiymunosabatlarini hamda jahonsiyosatining namoyon bo’lish yoki ta’sir etish xususiyatlarini o’rganadigan fan

B) Jamiyatning rivojlanishi haqidagi fan

S) Siyosiy munosabatlarni o’rganadigan fan

D) Siyosiy faoliyatni o’rganadigan fan

E) Siyosiy hayotva siyosiy munosabatlarni o’rganadigan fan

2. Aristotel fikricha, boshqaruvning “to’g’ri” shakllari nimalardan iborat?

A) Demokratiya, oligarxiya, tiraniya

B)Monarxiya, aristokratiya, politiya

S) Respublika, polis,demokratiya

D) Teokratiya, aristokratiya, politiya

E) Polis, tiraniya

3. Suqrotdan keyin falsafiy va siyosiy-huquqiy fikr tarixida muhim rol o’ynagan mutafakkir?

A) Aristotel

B) Avgustin

S) Aflotun

D) Konfutsiy

E) Pifagor

4. “Davlat - katta oiladir” degan fikr kimga tegishli?

A) Aristotel

B) Suqrot

S) Abu Nasr Forobiy .

D) Konfutsiy

E) A.Navoiy

5. Konfutsiy odamlarni ijtimoiy kelib chiqishiga ko’ra qaysi qatlamga ajratgan?

A) Har qanday bilimga tug’ilishdan ega; bilimlarga o’qish-o’rganish jarayonida ega bo’lganlar; bilimlarni qiyinchilik bilan o’zlashtiruvchilar; bilim olishga intilmaydiganlar

B) Aslzodalar, dehqonlar, harbiylar, savdogarlar

S) Aslzodalar, hisobchilar, harbiylar

D) Donolikka salohiyati borlar- faylasuflar, jangarilikka moyil bo’lganlar- jangchilar, yaratuvchanlikka qobilyatlilar- yaratuvchilar.

E) AB javoblar to’gri

6. Qadimda qayerda hukmdorga hokimiyatning ilk manbai sifatida qaralgan?

A) Qadimgi Misrda

B) Qadimgi Hindistonda

S) Mesopotamiyada

D) Yunonistonda

E) AB javoblar to’gri

7. «Cherkovga bo’ysunmay shayton izmidan yurganlar qurgan dunyoviy davlat qasoskorlar to’dasidanfarq qilmaydi» degan g’oya kimga tegishli?

A) Avgustin

B) Aflotun

S) Konfutsiy

D) Pifagor

E) Demokrit

8. Platon davlat boshqaruvining qaysi shakllarini ma’qullagan ?

A) Monarxiya, demokratiya, aristokratiya

B) Monarxiya, demokratiya, politiya

S) Monarxiya, aristokratiya

D) Oligarxiya, demokratiya, aristokratiya

E) To’gri javob yo’q

9. Aristotel kishilarni qaysi tabaqalarga ajratadi?

A) Askarlar, aslzodalar, shoxlar

B) Eng boy, o’rtacha boy, eng kambag’al tabaqa

S) Aslzodalar, kambag’allar, suvoriylar

D) AB javoblar to’gri

E) Aqliy, jangarilik, yaratuvchilik qobiliyati egalari

10. Siyosiy hokimiyat ...

A)Jamiyat va davlat hayotini bir butunligicha qamrab oladi,uni yo’naltiradi hamda tartibga soladi,hokimiyatning boshqa korinishlarini birlashtiradi

B) Jamiyat va davlat hayotini tartibga solish,boshqarish

S) Inson irodasini buysundirish

D) Jamiyatning biron-bir sohaga qaratilgan davlat siyosati

E) Boshqarish

11. Davlat hokimiyatining mohiyati?

A) Fuqarolarga maxsus muassasalar orqali ta’sir etuvchi va ko’rsatmalari muayyan hududda yashaydiganlar uchun majburiy bo’lgan siyosiy institutlar shaklidir

B) Bir sub’ektning boshqa bir sub’ektga ta’sir etish qobiliyati

S) Ijro etuvchi vazifasini amalga oshirishidir

D) Boysindirishdir

E) AS javoblar to’gri

12. Siyosiy partiyalar faoliyatining bosh maqsadi nimadan iborat?

A) Hokimiyatni qo’lga kiritishdan

B) Jamiyatda rahbarlikni amalga oshirishdan

S) Jamiyatni iqtisodiy,siyosiy va ma’naviy jihatdan rivojlantirishdan

D) Moddiy jihatdan ustunlikka erishishdan

E) Jamiyatda obro’-e’tiborga erishishdan

13. Ijtimoiy- ommaviy jamoat tashkilotlari deb?

A) Ma’lum maqsadni amalga oshirish uchun uyushgan bir guruh kishilar yigindisi

B) Ijtimoiy jihatdan zarur bo’lgan maqsadlarni amalga oshirish uchun

fuqarolar tomonidan ixtiyoriy tuzilgan uyushma

S) Jamiyat siyosiy hayotiga ta’sir etish maqsadida birlashgan fuqarolar uyushmasi

D) Mamlakatda iqtisodiy barqarorlikni ro’yobga chiqarishni ko’zlab tuzilgan birlashmalar hisoblanadi

E) To’gri javob yo’q;

14. Siyosiy madaniyatning asosiy tarkibiy qismini nima tashkil qiladi?

A) Siyosiy ong

B) Siyosiy qadiryatlar

S) Siyosiy xulq-atvor

D) Siyosiy ramzlar, siyosiy tajriba

E) Barcha javoblar to’g’ri

15. «Respublika» degan so’z qaysi tildan olingan va uning asl mazmuni nimani anglatadi?

A) Yaxudiycha ’’Xalqlar podshosi”

B) Misrcha ”Quyosh shu’lasi”

S) Eroncha “Oltin suv”

D) Yunoncha “Umumiy ish”

E) Lotincha “Xalq kengashi”

16. Sobiq ittifoq davrida siyosatshunoslik fanini o’rgatishdagi kamchiliklarnimalardan iborat edi?

A) Bu fanni o’rganishga qiziqish bo’lmagan

B) Kamchiliklar deyarli bo’lmagan

S) Mafkura talablariga zid kelmaydigan ayrim jihatlarigina o’rgatilgan

D) Fanni o’rgatishda ayrim tashkiliy kamchiliklarga yo’l qo’yilgan

E) To’gri javob yo’q

17. Siyosatshunoslik fanining predmetini…

A) Siyosiy hokimyat tashkil etadi

B) Turli siyosiy institutlar va jarayonlarda amal qiladigan qonuniyatlarni, asosiy tendensiyalar hamda taraqqiyotning istiqbolini aniqlash va bashorat qilish tashkil etadi

S) Ijtimoiy siyosat o’lchovining ob’ektiv mezonlarini ishlab chiqishni amalga oshiradi

D) Yaxlit ijtimoiy hodisa sifatida siyosatning mohiyatini yoritish, uni o’rganish makro va mikro siyosat darajalarida zaruriy tuzilish elementlarini, uning ichki va tashqi aloqa va munosabatlarini aniqlaydi

E) To'gri javob yo'q

18. Siyosatshunoslik fanining bosh mavzusi A) Siyosiy tizim B) Davlat S) Siyosiy hokimyat

D) Siyosiy tartibot

E) Siyosiy institutlar

19. Siyosiy tizim tushunchasi A) Davlat va siyosiy tizimlar darajasida tan olingan siyosiy qarashlar B) Turli ijtimoiy qatlam va guruhning manfaatlari, maqsadlarini ifoda etib, siyosiy hokimyatni amalga oshirish tizimi S) Insonlar bilan davlat o’rtasidagi munosabatlar tizimi D) Jamiyat siyosiy hayotida demokratiyaning shakllanishini va uning real hayotga tadbiq qilinishida shaxslar siyosiy faolligini oshirib borish tizimi E) Jamiyatda siyosat,hokimyat va boshqaruvni shakllantirish hamda amalda ro’yobga chiqarish bilan bog’liq munosabatlar ,harakatlar , tashkilotlar yig’indisi

20. “Hukmdor“ , “ Florensiya tarixi “ asari muallifi A) Nikola Makiavelli

B) Sharl Liu Monteske

S) Jan Jak Russo

D) Aristotel

E) Tomas Gobbs

21. Xalqaro siyosat (munosabatlar )ning asosiy sub’ektlari A) Davlatlar va xalqaro tashkilotlar

B) Xalqlar va millatlar

S) Xalqaro siyosiy , harbiy siyosiy tashkilotlar

D) Ijtimoiy va kasbiy tshkilotlar

E) Milliy yetakchilar va jamoat arboblari

22. “Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi “ BMT Bosh assambleyasi tomonidan qachon qabul qilingan? A) 1945-yilda

B) 1941-yilda

S) 1952-yilda

D) 1948-yilda

E) 1955-yilda

23. Xalqaro tashkilotlar o’z maqsadi , vazifasi , xalqaro siyosat va xalqaro munosabatlardagi mavqelarigako’ra… tashkilotlarga bo’linadi.

A) Ixtisoslashgan, mintaqaviy

B) Jahon miqyosidagi

S) Xalqaro-siyosiy, harbiy siyosiy

D) Ijtimoiy va kasbiy

E)AB to’g’ri

24. BMTning Xafsizlik Kengashi nechta a’zolarga ega ?

A) 50 ming xodim

B) 15 nafar (5 nafar doimiy ,10 nafar vaqtinchalik)

S) 51 ta (doimiy)

D) 189 ta

E) 25 nafar (5 nafar doimiy ,15 nafar vaqtinchalik)

25. Barcha a’zo davlatlar va kerak bo’lsa bashariyat nomidan ish yuritish huquqiga ega bo’lgan tashkilot

A) Yevropa ittifoqi

B) BMT

S) Jahon sog’liqni saqlash tashkiloti

D) Jahon kasaba uyushmlari federatsiyasi

E) Xalqaro valyuta fondi

26. Nikola Makiavelli davlatning eng yaxshi bo’lgan shakli deb qaysi shakilni himoya qilgan?

A) Monarxiya

B) Aristokratiya

S) Respublika

D) Oligarxiya

E) Demokratiya

27. Mustamlakachi hokimyatga qarshi o’zaro ziddiyatli holatlarni yon berishlar, murosa va consensus asosida hal etishga undash ,siyosatni axloq bilan bog’lab qarash …

A) Tolstoychilik

B) Liberalizm

S) Konservatizm

D) Sotsiyalizm

E) Gandizm

28. Siyosiy ongning shakllanishi va rivojlanishida asosiy omil bo’lib xizmat qiladigan manbalar?

A) Oilaviy muhit

B) Axborot

S) Individning shaxsiy tajribasi

D) Kishilarning avvalgi e’tiqodi va manfaatlari

E) ABS to’g’ri

29. Siyosiy madaniyatning tarkibiy qismlari A) Siyosiy qadriyatlar, siyosiy ko’rsatma B) Siyosiy tajrbiya, siyosiy daraja S) Siyosiy tajriba, siyosiy ong D) Siyosiy xulq atvor, siyosiy bilimlar, siyosiy ramzlar E) ASD to’ri javob

30. Maks Veber siyosiy yetakchilikning qanday turlarini ko’rsatgan? A) Avtoritar, demokratik B) An’anaviy,xarizmatik, ratsional –legal S) Konservator, reformator, inqilobchi D) Bayroqdor, xizmatchi, savdogar, o’t o’chiruvchi E) AB to’g’ri

31. Robert Taker siyosiy yetakchilikning qanday turlarini ko’rsatgan? A) Avtoritar, demokratik B) An’anaviy,xarizmatik, ratsional –legal S) Konservator, reformator, inqilobchi D) Bayroqdor, xizmatchi, savdogar, o’t o’chiruvchi E) AB to’g’ri

32. Hozirgi zamon siyosatshunosligida yetakchilarning yig’ma timsoli ? A) Avtoritar, demokratik B) An’anaviy,xarizmatik, ratsional –legal S) Konservator, reformator, inqilobchi

D)Bayroqdor, xizmatchi, savdogar, o’t o’chiruvchi E) AB to’g’ri

33. Hokimyat legitimligiga ko’ra turlari ?

A) An’ananaviy, oqilona-huquqiy B) Xarizmatik S) Ratsional -oshkora D) Legal hokimyat E) AB to’g’ri

34. Politologiya fanining funksiyalari A) Bilish, baholash

B) Nazariy, amaliy

S) Regulyativ, izohlash

D) Bashorat ,metodologik

E) BD to’g’ri

35. ”Elita “ so’zining ma’nosi?

A) Nemis tilida yetakchi , boshlovchi degan ma’noni bildiradi B) Lotin tilidan olingan bo’lib boshqarish ,rahbarlik qilish degan ma’noni bildiradi S) Fransuz tilidan olingan bo’lib saylangan, saralangan ma’nolarini bildiradi D)Yunon tilidan olingan bo’lib namuna degan ma’noni bildiradi E) Nemis tilidan olingan bo’lib yuqori tabaqa degan ma’noni bildiradi

36. Siyosiy tartibot turlari A) Liberal, demokratik B) Avtoritar, totalitar, demokratik S) Demokratik , g’ayri demokratik D) Totalitar ,fashizm E) AB to’g’ri

37. “Konsensus” so’zining ma’nosi?

A) O’zaro bir-biriga yon berishlar natijasida erishilgan kelishuv B) Qarorlarni, xalqaro shartnomalarni, hujjatlarni ovozga qo’ymasdan o’zaro kelishuv yo’li orqali ishlab chiqishi va qabul qilishi S)Siyosiy hayotda mushtarak maqsadlarga erishish yo’lida kurashni kuchaytirish uchun alohida shaxslar, guruhlar,tashkilotlarning uyushuvi, birlashuvi D) Qarama-qarshi kuchlar manfaatlar,qarashlar, fikrlar va boshqalarning to’qnashuvi

E)Siyosat sub’ektlarining jamiyatdan o’z manfaatlarini amalda ro’yobga chiqarish uchun birgalikdagi kelishilgan hujjatlari

38. “Kompromis” so’zining ma’nosi?

A) O’zaro bir-biriga yon berishlar natijasida erishilgan kelishuv B) Qarorlarni, xalqaro shartnomalarni, hujjatlarni ovozga qo’ymasdan o’zaro kelishuv yo’li orqali ishlab chiqishi va qabul qilish S)Siyosiy hayotda mushtarak maqsadlarga erishish yo’lida kurashni kuchaytirish uchun alohida shaxslar, guruhlar,tashkilotlarning uyushuvi, birlashuvi D) Qarama-qarshi kuchlar manfaatlar,qarashlar, fikrlar va boshqalarning to’qnashuvi

E)Siyosat sub’ektlarining jamiyatdan o’z manfaatlarini amalda ro’yobga chiqarish uchun birgalikdagi kelishilgan hujjatlari

39. Konsolidatsiya so’zining ma’nosi ?

E)Siyosat sub’ektlarining jamiyatdan o’z manfaatlarini amalda ro’yobga chiqarish uchun birgalikdagi kelishilgan hujjatlari

40. Kim “siyosat” (politika) atamasini birinchi ilmiy muomalaga kiritgan?

A)Konfutsiy B)N.Makiavelli S)Aristotel D)Geraklit E) Platon

41. “Siyosatshunoslik” atamasining lug’aviy ma’nosi?

A)Lotincha”politka” ozod, erkin so’zlaridan kelib chiqqan B) Lotincha “politika” saqlab qolmoq buzilib, yo’qolib ketishga yo’l qo’ymaslik S) Yunoncha “politika” tenglik ijtimoiy adolat,umumiy manfaatlarningustunligi D) Yunoncha “politika” davlat yoki ijtimoiy ishlar hamda “logos” ta’limot E) Yunoncha “politika” o’rnatilgan, muqarrar qilingan qonun-qoidalar, hayotning asosiy yo’riqnomasi

42. “Siyosiy institutlar” kategoriyasini aniqlang? A) Siyosiy hokimyatni joriy qilish bilan bog’liq bo’lgan ijtimoiy hayotning bir qismi, sohasini ifoda etadi

B)Davlat hokimyati va boshqaruvini shakllantirish hamda amalda ro’yobga chiqarish bilan bog’liq munosabatlarni ifoda etadi S) Davlat hokimyati va boshqaruvini ro’yobga chiqarish bilan bog’liq harakatlar, tashkilotlar mohiyatini ifoda etadi D) Ijtimoiy sub’ektlar o’rtasidagi siyosiy munosabatlarni tartibga solib turuvchi muayyan sub’ektlarning manfaatini ko’zlab ish ko’ruvchi davlat,huquqiy,siyosiy, ijtimoiy muassasa va tashkilotlar

E) Individlar, guruhlar, hokimyat institutlarining o’ziga xos o’rni va vazifalarini amalga oshirish uchun bir-birlari hamda davlat bilan o’zaro munosabatlar

43. “Mamlakatda imkoniyat borligida faqir va nochor bo’lishga, bunday imkoniyat yo’qligida boy vazodagon bo’lishga uyal ” fikri kimga tegishli?

A) Mark Tuliy Sitseron B) Konfutsiy S) Suqrot D) Avreliy Avgustin E) Platon

44. “Maqsad vositani oqlaydi” tamoyilini ilgari surgan mutafakkir

A) Nikola Makiavelli B) Adam Smit S) Jan Boden D) Tomas Gobbs E) Sharl Lyu Monteske

45. Siyosiy tizimni tashkil etvuvchi elementlar siyosiy hokimyatni shakllantirish va amalga oshirishdagi o’rniga qarab qanday guruhga ajratiladi? A) Tashkiliy, me’yoriy tizim

B) Siyosiy-huquqiy,tashkiliy, ahloqiy tuzim

S) Madaniy-ma’rifiy, axborot-kommunikatsiya tuzimi

D) Ijtimiy-siyosiy, me’yoriy tuzim

E) AS to’g’ri

46. Totalitarizm so’zining ma’nosi?

A) Lotincha ozod, erkin

B) Yunoncha davlat

S) Yunoncha saqlab qolmoq

D) Lotincha to’la hokimyat

E) Lotincha to’liq, butun

47. Avtoritarizm so’zining ma’nosi?

A) Lotincha ozod ,erkin B) Yunoncha davlat S) Yunoncha saqlab qolmoq D) Lotincha to’la hokimyat E) Lotincha to’liq, butun

48. Siyosiy hokimyatning asosiy belgilari?

A) Ligalligi, ommaviyligi

B) Bir markazliligi, resurslarning xilma-xilligi

S) Har qanday boshqa hokimiyat uchun majburiyligi

D) Majburlash, madaniy- axborot imkoniyati

E) ABS to’g’ri

49. Siyosiy hokimyat… A) Davlat miqyosida oshkora, ochiq ravishda kuch ishlata olish B) Huquq yordamida barcha fuqarolarga butun jamiyat nomidan murojaat qila oliish S) Qarorlar qabul qilishda yagona markazning mavjudligi D)Jamiyat hayotidagi principial ahamiyatli qarorlarni tuzish va qabul qilish, qarorlarning maqsadi vazifalarini natijalarini aniqlash E) Siyosat sub’ektlarining siyosatda ifodalangan irodasini turli yo’llar, usullar va vositalar yordamida amalga oshirish faoliyatining o’ziga xos shaklidir

50. Maks Veber siyosiy hokimyatni legitimligiga ko’ra qanday turlarga bo’lgan?

A) Ratsional-oshkora, konservativ

B) Xarizmatik legitimlik

S) An’anaviy legitimlik

D) Oqilona-huquqiy legitimlik

E) B S D to’g’ri

51. “Partiya” so’zining ma’nosi?

A) Lotincha ozod, erkin

B) Yunoncha davlat

S) Yunoncha saqlab qolmoq

D) Lotincha to’la hokimyat

E) Lotincha qism, bo’lak

52. Partiyaviy tizimlarni tirlarga bo’lishda ularni qanday guruhga ajratiladi?

A) Komunistik, sotsialistik, sotsial-demokratik tizim

B)Dehqonlar,mayda –burjua, ekologik tizim

S) O’ng, so’l, markazchilik tizimi

D) Bir partiyali, ikki partiyali, ko’p partiyali tizim

E) Liberal, respublikachilar, konertatorlar partiyali tizimi

53. Siyosiy yetakchilik tabiatini tushuntirishga bo’lgan intilishlar qanday nazaryalarni paydo qiladi?

A) Xislatlar nazaryasi

B)Psixoanalitika nazaryasi

S)Tarixiy nazaryasi

D)Vaziyatlar nazaryasi

E)AD to’g’ri

54. Xalqaro tartibot qanday omillar asosida shakllanadi? A) Xalqaro maydonda sog’lom iqtisodiy va ijtmoiy taraqqiyot

B)Siyosatda odilona fikr tantanasi

S) Teng huquqlilik va xalqlarning o’zi tanlash huquqi

D) Parchalovchi va yaratuvchi omillar

E)Yalpi xavfsizlik va o’zaro ishonch

55. BMTining asosiy organlari? A) Bosh Assambleya, Iqtisodiy va Ijtimoiy kengash

B)Xavfsizllik kengashi, Bosh Assambleya, Xalqaro sud

S) Bosh Assambleya, Xavfsizllik kengashi, Yunesko, Yunisef D) Bosh Assambleya, Iqtisodiy va Ijtimoiy kengash, Xalqaro sud E) Bosh Assambleya Iqtisodiy va Ijtimoiy kengash, Xavfsizllik kengashi, Xalqaro sud va kotibyat, Tayanch kengash

56. SHXT faoliyatida qaysi “uch yovuz”ga qarshi kurashda hamkorlikni rivojlantirish alohida o’rin tutadi?

A) Terrorchilik, separatizm, ekstremizm

B) Giyohvandlik, terrorchilik, ekstremizm

S) Urush, terrorchilik, diniy ekstremizm

D) Og’ufurushlik, ayirmachilik, )Terrorchilik

E) Ekologik muammo, odam savdosi, mintaqaviy xavfsizlik

57. Markaziy va Sharqiy Yevropadagi bozorni, xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishga ko’maklashishni maqsad qilib qo’ygan, Fransiyaning sobiq prezidenti F. Mitteran tashabbusi bilan tashkil etilgan xalqaro tashkilot?

A) Xalqaro valyuta fondi

B) Jahon banki

S)Yevrosiyo iqtisodiy hamjamiyati

D)Yevropa ittifoqi

E) Yevropa tiklanish vataraqqiyot banki

58. Siyosiy madaniyat modellari?

A) Totalitar-avtoritar

B) G’arb, liberal-demokratik,

S) G’arb, liberal-demokratik, totalitar

D)Sharqona

E) ABD to’g’ri

59. Qachon O’zbekistonda prezidentlik instituti ta’sis etildi?

A)1990-yil 20-iyun O’zbekiston SSR Oliy kengashining ikkinchi sessiyasida

B)1991-yil 29-dekabr O’zbekiston SSR Oliy kengashining oltinchi sessiyasida

S) 1991-yil 31-avgust O’zbekiston SSR Oliy kengashining navbatdan tashqari oltinchi sessiyasida D) 1990-yil 24-mart O’zbekiston SSR Oliy kengashining 12-chaqiriq birinchi sessiyasida E) 1991-yil 18-noyabr O’zbekiston SSR Oliy kengashining navbatdan tashqari sakkizinchi sessiyasida

60. Qachon “Mustaqillik Deklaratsiyasi” qabul qilindi?

A) 1990-yil 24-mart O’zbekiston SSR Oliy kengashining 12-chaqiriq birinchi sessiyasida

B) 1990-yil 20-iyun O’zbekiston SSR Oliy kengashining ikkinchi sessiyasida

S)1991-yil 31-avgust O’zbekiston SSR Oliy kengashining navbatdan tashqari oltinchi sessiyasida

D) 1991-yil 29-dekabr O’zbekiston SSR Oliy kengashining navbatdan tashqari oltinchi sessiyasida

E) 1991-yil 18-noyabr O’zbekiston SSR Oliy kengashining navbatdan tashqari sakkizinchi sessiyasida

61. 1991-yil 29-dekabr O’zbekiston SSR Oliy kengashining navbatdan tashqari oltinchi sessiyasida qanday hujjat qabul qilindi?

A) “O’zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligining asoslari to’g’risida”gi qonun

B) “O’zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligi to’g’risida” Oliy kengash bayonoti

S) O’zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligini e’lon qilish to’g’risida qaror

D) 1-sentyabr O’zbekiston Respublikasi davlat mustaqillik kuni- umum xalq bayrami deb e’lon qilindi

E) “Mustaqillik Deklaratsiyasi” qabul qilindi

62. ”Prezident” so’zining ma’nosi?

A) Lotincha “tasdiqlayman, o’rnataman”

B)Yunoncha”boshqaraman, o’rnataman”

S) Yunonchadan “saylangan, saralangan”

D) Lotinchadan “oldida, boshida, tepasida o’tiruvchi”

E) Lotinchadan “yetakchi, boshlovchi”

63. ”Oliy Majlisning Inson xuquqlari bo’yicha vakili (Ombudsman) to’g’risida “O’zbekiston Respublikasi qonuni qachon qabul qilindi?

A) 1995-yil 23-fevral

B) 1995-yil 5-may

S) 1994-yil 22-sentyabr

D) 1996-yil 26- dekabr

E) 1997-yil 24-aprel

64. Bozor infrastrukturasi deganda nima tushuniladi?

A) Tovar –pul munosabatlariga asoslangan va ularga xos iqtisodiy qonunlar asosida ishlaydigan tuzilma

B) Bozor munosabatlarini shakllantirish va ularni samarali yuritishga xizmat qiluvchi muassasa , tashkilot va korxonalar majmuasi

S) Davlat ahamiyatiga molik korxonalar, oliy o’quv yurtlar , ijtimoiy-madaniy sohalardagi ob’ektlar va respublikaning iqtisodiy mustaqilligi va suverenititini ta’minlaydigan davlatning boshqa mulklari

D) Yuridik shaxs huquqiga ega bo’lgan, mustaqil xo’jalik yurituvchi sub’ekt, u jamoa mulki huquqidagi mulkka egalik qiladi, undan foydalanadi, uni tasarruf eta oladigan tuzilma

E) AB to’g’ri

65. 1997-yil 27- avgustda Oliy Majlis tomonidan ta’limni isloh etish maqsadida qabul qilingan hujjat?

A) “Rivojlanishda nuqsoni bo’lgan bolalarni tiklash” dasturi

B) “Lotin yozuviga asoslangan o’zbek alifbosini joriy etish tog’risida”gi Qonun

S) “O’zbekiston Respublikasining ta’lim tog’risida”gi Qonun

D)”Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”

E) CD to’g’ri

66. Demokratik tamoyillar asosida rivojlanayotgan mamlakatlarning o’tish davri mo’dellari?

A) Klassik (an’anaviy), inqilobiy mo’del

B) Demokratik, avtoritar, totalitarmo’del

S) Turkiya, Yaponiya, Koreya,O’zbekmo’dellari

D) Evolyutsion (bosqichma- bosqich)mo’del

E) AD to’g’ri

67. ”Ombudsman” so’zining ma’nosi?

A) Lotinchadan “umumxalq ishi”

B) Shvedcha “hukumat idoralari faoliyatinitaftish , nazorat qiluvchi mansabdor shaxs yoki vakil”

S) Yunon tilida “inson manfaati”

D) Lotinchadan “oldida, boshida, tepasida o’tiruvchi”

E) Lotinchadan “yetakchi, boshlovchi”

68. ”Inson huquqlari bo’yicha O’zbekiston Respublikasi Milliy markazi” qachon tashkil topgan?

A) 1991-yil 6-sentyabr

B) 1996-yil 24-aprel

S) 1996-yil 31-oktyabr

D) 1998-yil 30-aprel

E) 1998-yil 24-iyul

69. O ’rta Osiyo xalqlarining mustamlakachilik siyosatiga qarshi milliy ozodlik kurashining bosqichlari

A) 1860-1914, 1914-1918, 1918-1989 yillar

B) 1860-1904, 1904-1918 yillar

S) 1918-1941, 1941-1991 yillar

D) 1918-1991 yillar

E) BD to’g’ri

70. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga ko’ra qanday hollarda O’zbekiston Respublikasi Bosh vaziriga nisbatan ishonchsizlik votumi bildiriladi ? A)Bir necha marta Vazirlar Mahkamasi tomonidan O’zbekiston Respublikasi Konstitusiyasiga zid qaror qabul qilingan taqdirda B) O’zbekiston Respublikasi qonunlari , Oliy Majlis qarorlari , O’zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari , qarorlari va farmoyishlari ijrosi taminlanmaganda. S) Bosh vazir vakolat muddati tugaganda. D) O’zbekiston Respublikasi Bosh vaziri va O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining qonunchilik palatasi o’rtasida ziddiyatlar doimiy tus olgan holda . E) Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi va Senati vakolat muddati tugaganda.

71. O’zbekiston Respublikasi Bosh vaziri nomzodi qanday tartibda va kim tomonidan taklif etiladi? A) O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi saylovda eng ko’p deputatlik o’rinlarini olgan siyosiy partiya yoki teng miqdordagi eng ko’p deputatlik o’rinlarini qo’lga kiritgan bir necha siyosiy partiya tomonidan taklif etiladi B) Siyosiy partiyalar tomonidan ko’rsatilgan nomzodlar referendum asosida S) O’zbekiston Respublikasi Prezidenti taqdimiga binoan Oliy Majlis Senati tasdiqlaydi

D) O’zbekiston Respublikasi Prezidenti taqdimiga binoan Oliy Majlisning palatalari tasdig’iga kiritiladi

E) To’g’ri javob yo’q

72. Vakolati tugashi munosabati bilan iste’foga chiqqan Prezident qanday lavozimni egallaydi ?

A) Umrbod Qonunchilik palatasi a’zosi lavozimini egallaydi B) Umrbod Senat a’zosi lavozimini egallaydi S) Vazirlar Mahkamasi a’zosi lavozimini egallaydi D) Umrbod Konstitutsiyaviy Sud a’zosi lavozimini egallaydi E) Prezident maslahatchisi lavozimini egallaydi

73. O’zbekiston Respublikasi amaldagi Prezidentining o’z vazifalarini bajara olmaydigan holatlarda uning vazifa va vakolatlari toki Prezidentlik saylovi o’tkazilgunga qadar kimga yuklatiladi? A) O’zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vaziriga B) O’zbekiston Respublikasi Qonunchilik palatasi Spikeriga S) Oliy Majlisining Inson huquqlari bo’yicha vakili (Ombudsman)ga D) O’zbekiston Respublikasi Bosh vaziriga E) O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati Raisining zimmasiga

74. Ozbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi , O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi hamda Qoraqalpog’iston Respublikasi Juqorg’i Kengesiga, viloyatlar, tumanlar, shaharlar davlat hokimyati vakillik organlariga o’tkaziladigan saylov sanasi qanday belgilanadi ? A) O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi va Senat qo’shma majlisi tomonidan belgilanadi B) Ozbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan belgilanadi S) Ularning konstitutsiyaviy vakolat muddati tugagan kunda o’tkaziladi D) Ularning Konstitutsiyaviy vakolat muddati tugaydigan yilda dekabr oyi uchinchi o’n kunligining birinchi yakshanbasida o’tkaziladi E) Ularning konstitutsiyaviy vakolat muddati tugaydigan yilda dekabr oyining oxirgi yakshanbasida o’tkaziladi

75. O’zbekiston Respublikasida saylovga tayyorgarlik ko’rish va o’tkazish mutlaq vakolati kimga berilgan ?

A) Oliy Majlisining Qonunchilik palatasiga B) Konstitutsiyaviy Sudga S) Markaziy saylov komissiyasiga D) Vazirlar Mahkamasiga E) O’zbekiston Respublikasi Hisob palatasiga

76. Amir Temur aholini nechta tabaqaga ajratgan ?

A) 3

B) 4

S) 5

D) 7

E) 12

77. Amir Temur vazirni qaysi fazilatigaqarab tanlagan ? A) Asllik, toza nasllik , aqlu-farosatlilik . B) Sipoh bilan raiyat ahvolidan bohabarlik , ularga g’amxo’rlik S) Xotirali , ma’rifatli , to’trmuchali sog’, zehni o’tkir D) Sabru-bardoshli , muloyimlilik E) ABD to’g’ri

78. Abu Nasr Farobiy hokim oldiga nechta talab qo’ygan ? A) 4

B) 5

S) 7

D) 10

E) 12

79. “Hindiston”, “Geodeziya” , “Yodgorliklar” asarining muallifi kim?

A) Ibn Sino

B) Nizomilmulk

S) Abu Nasr Farobiy D) Abu Rayhon Beruniy E) Ahmad Donish

80. “Shaytonni tangriga isyoni”, “Bong” , “Munozara”, “Sayyohi hindi” asarlarining muallifi ?

A) Cho’lpon

B) Abdurauf Fitrat S) Ahmad Donish

D) Mahmudxo’ja Behbudiy

E) Furqat

81. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining qaysi bobi konstitutsiyaga va qonunlarning ustunligiga bag’ishlangan ?

A) 1-bob 3-4 moddalar .

B) 2-bob 9-11 moddalar

S) 3-bob 15-16 moddalar D) 5-bob 19-20 moddalar E) 14-bob 67-modda

82. Aholini ijtimoiy himoya qilishning zamonaviy modellari ?

A) Sotsialistik, liberal

B) Konservativ

S) Sotsial-demokratik, neoliberal, neokonservativ.

D) Davlat va nodavlat

E) AB to’g’ri

83. Jamiyatning asosiy bo’g’ini hisoblangan oila qanday funksiyalarni bajaradi?

A) Reproduktiv , iqtisodiy.

B) Tarbiyaviy , ijtimoiy.

S) Ma’naviy, ma’rifiy.

D) AB to’g’ri

E) ABC to’g’ri

84. O’zbekiston Respublikasi Inson va fuqarolarning asosiy huquqlari, erkinliklari qanday guruhlarga bo’linadi ?

A) Shaxsiy huquq va erkinlilar B) Tabiiy va shaxsiy huquqlar , iqtisodiy va ijtimoiy, siyosiy, ma’naviy. S) Iqtisodiy va ijtimoiy D) Shaxsiy, iqtisodiy -ijtimoiy ,siyosiy huquq va erkinliklar.

E) AC to’g’ri

85. Quyidagi qonunlardan qaysi biri O’zbekiston fuqarolarining shaxsiy huquq va erkinliklariga tegishli ?

A) “Banklar va bank faoliyati to’g’risida” B) “Soliq kodeksi” S) ”O’zbekiston Respublikasi deputatlari maqomi to’g’risida” D) “Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to’g’risida” E) To’g’ri javob berilmagan.

86. O’zbekiston Respublikasi Jamoat birlashmalari nimaga muvofiq ish ko’radi?

A) Konstitutsiya va qonunlarga B) Prezident farmoniga S) Demokratik tamoyillarga D) O’z mafkuralariga E) Oliy Majlis qarorlariga

87. O’zbekiston Respublikasi tashqi siyosatining asosiy tamoyillarini aniqlang .

A) Chegaralarning dahlsizligi B) Suveren tenglik S) O’zbekistonning jahon hamjamiyati bilan hamkorlikda demokratik tamoyyilarga asoslanganlik

D) AB to’g’ri E) ABC javoblarto’g’ri

88. “Har kim o’zi istagan axborotni izlash, olish va uni tarqatish huquqiga ega …“ Bu huquq fuqarolarning qaysi huquq va erkinliklari guruhiga kiradi ? A) Demokratik

B) Ijtimoiy-siyosiy

S) Kasbiy

D) Shaxsiy

E) To’g’ri javob yo’q

89. Fikr yuritish va uni ifodalash erkinligi qanday hollarda qonun bilan cheklanishi mumkin ?

A) Agar tanqidiy materiallarga taaluqli bo’lsa B) Davlat organlariga taaluqli bo’lsa S) Davlat siriga taaluqli bo’lsa D) AB javoblarto’g’ri E) ABC javoblarto’g’ri

90. Fuqarolarning ommaviy harakatlarda ishtirok etish huquqi qaysi huquq va erkinliklar guruhiga kiradi ?

A) Siyosiy B) Demokratik S) Ijtimoiy D) Shaxsiy E) Hamma javoblar to’g’ri

91. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti… A) Milliy xavfsizlik xizmati rahbaridir B) Davlat nazorat xizmati rahbaridir S) Viloyat , tuman , shahar sudlarini sudyalarini tayinlaydi D) Qonunlarniqabulqiladi E) Davlat boshlig’i , O’zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining Oliy Bosh qomondoni.

92. O’zbekiston harbiy bloklar tuzishga qanday qaraydi ? A) MDH doirasida harbiy-siyosiy bloklarda qatnashishishni ma’qullaydi B) Islom davlatlari bilan harbiy ittifoq tuzishni yoqlaydi S) Markaziy Osiyo davlatlari harbiy blokida ishtirok etishga intiladi D) Rivojlangan G’arb davlatlari bilan aloqani mustahkamlaydi E) Qo’shilmaslik harakatining a’zosi sifatida ish tutadi

93. Davlat mafkurasi darajasiga qanday mafkura ko’tarilishi kerak? A) Demokratik mafkura ko’tarilishi kerak B) Baynalminallik mafkurasi ko’tarilishi kerak S) Islom mafkurasi ko’tarilishi kerak D) Hech qanday mafkura davlat mafkurasiga aylanmasligi kerak E) Totalitar, ma’muriy-buyruqbozlik asosidagi mafkura ko’tarilishi kerak

94. Fikr yuritish va uni ifodalash erkinligi qanday hollarda qonun bilan cheklanishi mumkin?

A) Agar tanqidiy materiallarga taaluqli bo’lsa B) Davalt organlariga taalluqli bo’lsa S) Davlat siriga taalluqli bo’lsa D) AB to’g’ri E) ABC to’g’ri

95. O’zbekistonda bozor siyosatiga qanday o’tilmoqda ? A)Xalq an’analariga ,boy milliy merosiga tayangan holda B) Ma’naviyatning qudratli kuchiga suyangan holda S) Hamma tomonlarni hisobga olgan holda bosqichma –bosqich tarzda D) Bir zarb bilan jamiyat hayotini birvarakayiga o’zgartirish asosida E) Turmush tarzini hisobga olgan holda

96. Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan kuchli ijtimoiy siyosatning mohiyati ?

A) Davlat manfaatlarini himoya qilish B) Aholining nochor qismini muhofaza qilish S) Ichki va tashqi siyosatda ustuvor mavqe uchun kurashish D) Qonunlarni mustahkamlash E) Jamoatchilik fikrini kuchaytirish

97. O’bekiston Parlamentining yuqori palatasi –Senat qanday asosda shakllantiriladi ?

A) Siyosiy partiyadan ko’rsatilgan nomzodlar fuqarolarning yashirin ovoz berishi yo’li bilan B) Senat a’zolari Prezident taqdimiga muvofiq Adliya Vazirligi tasdig’idan o’tadilar S) Senat a’zolari 100 nafar bo’lib , hududiy maqom asosida Qoraqalpog’iston Respublikasi , Toshkent shahri va viloyatlar xalq deputatlari kengashlari a’zolaridan saylab olinadi D) O’zbekiston parlamenti Senatining 100 nafar a’zosining 16 nafari Prezident tavsiyasiga ko’ra, 84 nafari Qoraqalpog’iston Respublikasi , Toshkent shahri va viloyatlar xalq deputatlari kengashlari a’zolaridan 6 nafardan saylab olinadi E) To’g’ri javob yo’q

98. "Davlat shakli" tushunchasi qanday hodisalarni qamrab oladi?

A) Davlat tuzilishining shaklini

B) Davlat boshqaruvini S) Davlat boshqaruvi, davlat tuzilishining shaklini, siyosiy rejimni

D) Davlatning demokratik rejimini

E) Davlat boshqaruvi va davlat tuzilishi shaklini

99. Davlatning tuzilish shakli turlari?

A) Parlament respublikasi, monarxiya

B) Demokratiya, avtoritarizm, totalitarizm

S) Prezident respublikasi, konstitustiyaviy monarxiya D) Unitar, federativ, konfederativ

E) Barcha javoblar to’g’ri

100. Oila huquqida to’liq muomala layoqati necha yoshdan boshlanadi?

A) 16 yoshdan

B) 18 yoshdan

S) 21 yoshdan

D)25 yoshdan

E) Nikoh qayd edilgan yoshdan

101. Konstitustiya iborasi nimani anglatadi?

A) Tuzilish

B) Belgilash

S) Tasdiqlash

D) O’rnatish E) Barcha javoblar to’g'ri

102. O’zbekiston Respublikasining yangi Konstitustiyasini ishlab chiqish zarurligi to’g'risidagi g'oya qachon paydo bo’ldi?

A) 12-chaqiriq Oliy Kengashning birinchi sessiyasida B) O’zbekiston Respublikasi BMTga a’zo bo’lganidan keyin S) O’zbekiston kommunistlar partiyasi tarqatiilgandan keyin

D) Farg'ona fojealaridan keyin E) Mustaqillik Deklaratsiyasi e’lon qilingandan keyin

103. O‘zbekiston Respublikasi Konstitsiyasining loyihasi ikkinchi bor matbuotda qachon e’lon qilindi?

A) 1992-yil 21-noyabrda

B) 1992-yil 8-dekabrda

S) 1992-yil 11-dekabrda

D) 1991-yil 1-martda

E) 1991-yil 31-avgustda

104. O’zbekiston Respublikasi Konstitustiyasiga muvofiq qanday masalalar referendumga qo’yiladi?

A) Mudofaaga oid eng muhim masalalar

B) Jamiyat va davlat hayotining eng muhim masalalari

S) Favqulodda holat joriy qilish bilan bog'liq masalalar

D) Respublika iqtisodiy taraqqiyotining eng dolzarb masalalari

E) Parlamentni tarqatib yuborish bilan bog' liq masalalar

105. O’zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog'iston Respublikasi o’rtasidagi kelib chiqishi mumkin bo’lgan nizolar qanday hal etiladi?

A) Murosaga keltiruvchi vositalar yordamida

B) Tazyiq o’tkazish yo’li bilan

S) Tinchlik yo’li bilan

D) Elchilar orqali

E) Ikki davlat prezidentlari orasida muzokaralar yo’li bilan

106. Fuqarolar O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga necha yoshdan boshlab saylanishi mumkin?

A) 28 yoshdan boshlab

B) 18 yoshdan boshlab

S) 23 yoshdan boshlab

D) 25 yoshdan boshlab;

E) 30 yoshdan boshlab.

107. Oliy Majlisning Qonun chiqaruvchi va Senat palatalari deputatlarining vakolati muddati necha yil?

A) 10 yil

B) 5 yil

S) 15 yil

D) 7 yil

E) To’g'ri javob yo’q

108. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasiga saylovlar qachon amalga oshiriladi?

A) Deputatlarning vakolat muddati tugashi bilan

B) Deputatlaming vakolat muddati tugashiga 3 oy qolganda

S) Deputatlar Konstitustiyaviy vakolat muddati tugaydigan yil dekabr oyining uchinchi dekadasida

D) Ularning Konstitutsiyaviy vakolat muddati tugaydigan yilda dekabr oyi uchinchi o’n kunligining birinchi yakshanbasida o’tkaziladi

E) To’g'ri javob yo’q

109. Oliy Majlis Qonunchilik palatasiga nechta deputat saylanadi?

A) 100 ta

B) 120 ta

S) 150 ta

D) 250 ta

E) To’g' ri javob yo’q

110. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi va Senati o’z vakolatlariga kiritilgan masalalar yuzasidan nima qabul qiladi?

A) Farmoyishlar

B) Qaror

S) Buyruq

D) Farmon

E) To’g'ri javob yo’q

111. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga saylanish uchun fuqaro necha yoshga to’lgan bo’lishi lozim?

A) 45 yoshga

B) 25 yoshga

S) 28 yoshga

D) 35 yoshga

E) 50 yoshga

112. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga saylangunga qadar fuqaro O’zbekiston hududida kamida qancha muddat muqim yashagan bo’lishi lozim?

A) Kamida 15 yil

B) Kamida 10 yil

S) Kamida 5 yil

D) Kamida 4 yil

E) O’zbekistonda tug'ilgan bo’lishi shart

113. Prezident qachon o’z lavozimiga kirishgan hisoblanadi?

A) Prezident saylovi tugagan kunidan boshlab B) Prezident saylovidan keyin ko’pi bilan bir hafta o’tganidan boshlab

S) Markaziy saylov komissiyasi saylovlar natijasini e’lon qilgan kunidan boshlab D) Oliy Majlis yig'ilishida qasamyod qabul qilgan kunidan boshlab E) Xalqaro hamjamiyat tomonidan e’tirof etilgan vaqtdan boshlab

114. Oliy Majlis Senat palatasi a’zolari necha kishini tashkil etadi?

A) 100

B) 120

S) 150

D) 250

E) 220

115. Hukumat parlament tomonidan tashkil etilib, parlament oldida javob beradigan boshqaruv shaklini ko’rsating

A) Konstitisiyaviy monarxiya

B) Parlament respublikasi

S) Prezident respublikasi

D) Monarxiya

E) Parlamentar monarxiya

116. O’zbekistonda qaysi organ davlat hokimiyatining oily vakillik organi hisoblanadi?

A) Prezidentlik instituti

B) Oily Sud

S) Oily Majlis

D) Vazirlar Mahkamasi

E) Konstitusiyaviy sud

117. O’zbekistonda prezidentiik instituti qachon joriy etilgan ?

A) 1990 yil mart oyida

B) 1992 yil dekabr oyida

S) 1991 yil sentabr oyida

D) 1991 yil dekabr oyida

E) To’g’ri javob yo’q

118. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining I-bobi nimaga bag’ishlangan?

A) Inson va fuqarolarning huquq va erkinliklariga

B) Ozbekiston Respublikasining davlat qurilishiga

S) Konstitutsiyaviy tuzumning asosiy prinsiplariga

D) Shaxs munosabatlariga

E) Saylov tizimiga

119. O’zbekiston Respublikasida referendumini qaysi organ tayinlaydi?

A) O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi

B) O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi

S) O’zbekiston Respublikasi Prezidenti

D) O’zbekiston Respublikasi Markaziy saylov kommisiyasi

E) O’zbekiston Respublikasi Oily sudi

120. Oliy Majlisning Inson huquqlari bo’yicha vakili (Ombudsman)ni kim lavozimiga tayinlaydi va ozod etadi?

A) O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi

B) O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi

S) O’zbekiston Respublikasi Prezidenti

D) O’zbekiston Respublikasi Markaziy kommisiyasi

E) O’zbekiston Respublikasi Oily sudi

121. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi a’zolarining soni qancha?

A) 150

B) 175

S) 200

D) 220 E) 250

122. Qaysi organ O’zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovini tayinlaydi?

A)O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi

B) O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi

S) O’zbekiston Respublikasi Prezidenti

D) O’zbekiston Respublikasi Markaziy saylov kommisiyasi

E) O’zbekiston Respublikasi Oily sudi

123. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasini kim tarqatib yuborishi mumkin?

A) O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi

B) O ’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining kengashi

S) O’’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy sudi

D) O’zbekiston Respublikasi Markaziy saylov kommisiyasi raisi

E) O’zbekiston Respublikasining Prezidenti O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi taklifi asosida

124. Davlatning boshqarish shakllari qanday?

A) Respublika, monarhiya

B) Demokratiya, avtokratiya

S) Prezidentlik respublikasi, konstitutsiyaviy monarxiya

D) Unitar, federativ, konfederativ

E) Totalitarizm, avtokratik

125. Unitar davlat belgilarini ayting?

A) Qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi, sud hokimyatining ikki tizimi

B) Asosiy tashqi siyosiy faoliyatni federatsiya organlari amalga oshiradi

S) Bitta konstitutsiya, davlat hokimyati va qonun chiqaruvchi organlarning bir tizimi, yagona moliya va soliq tizimi, yagona qurolli kuchlar

D) Yagona qurolli kuchlar, yagona moliya, soliq va pul tizimi

E) Barcha javoblar to’g’ri

126. Konfederatsiya nima?

A) Suverenitetga ega bo’lgan, ichki va tashqi ishlarda mustaqil sub’yekt hisoblangan, muayyan maqsad uchun birlashgan davlatlar ittifoqi

B) Oily hokimiyat organlari orqali shakllantiriladigan davlat

S) Muayyan suverenitetiga ega bo’lgan, siyosiy tuzilmalarga asoslangan davlat yoki milliy davlat tuzilishining shakli

D) Boshlig’i bu amalni meros qilib olgan davlat

E) Barchajavoblar to’g’ri

127. Hokimiyatning bo’linishi prinsipi?

A) Odil sudlov va prokuratura orgonlari funksiyalarinig ajratib qo’yilganligi

B) Ma’muriy va huquqni muhofaza qilish organlari funksiyalarining ajratib qo’yilganligi S) Qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi, sud organlari vakolatlarining ajratib qo’yilganligi D) Oliy va mahalliy hokimiyat organlari faoliyatining ajratib qo’yilganligi

E) Barchajavoblar to’g’ri

128. Sh.L.Monteske bayon etgan hohimyatlarning bo’linishi prinsipiga qanday hokimiyat tarmoqlari muvofiq kelishini korsating?

A) Qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyat

B) Qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyati

S) Qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi, sud va saylov hokimiyati

D) Qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi, saylov va nazorat hokimiyati

E) Barcha javoblar to’g’ri

129. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga tuzatishlar parlament a’zolarining qancha miqdoridagi ovozi bilan ma’qullanishi kerak?

A)O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi va Senatia’zolari umumiy sonining ko’pchilik ovozi bilan

B)O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi va Senatia’zolari umumiy sonining 2/3 qismi bilan

S) O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi va Senatia’zolari umumiy sonining 3/4 qismi bilan

D )Bir ovozdan E) O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi va Senati a’zolari umumiy sonining yarmidan ko’pi tomonidan ovoz

130. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining II bo’limi nimaga bag’ishlangan?

A) Inson va fuqaroning huquq va erkinliklariga

B) O’zbekiston Respublikasining davlat qurilishiga

S) Konstitutsiyaviy tuzumining asosiy prinsiplariga

D) O’zbekiston Respublikasi sud hokimiyatining konstitutsiyaviy asoslariga

E) Barcha javoblar to’g’ri

131. Quyidagi huquqlaridan qaysi biri insonning siyosiy huquqlari guruhiga kiradi?

A) Ishsizlikdan himoyalinish huquqi B) Shahsiy va jamoa murojaatlari (petitsiyalari)ni davlat hokimiyati tashkilotlariga yuborish huquqi

S) O’z mulkiga erkin egalik qilish, undan foydalanish va uni tasarruf etish huquqi D)Erkinlik va shahsiy dahlsizlik huquqi

E) Barchajavoblar to’g’ri

ORALIQ NAZORAT SAVOLLARI

Birinchi oraliq nazorat savollari:

1. Siyosatshunoslik fanining predmeti, vazifalari va .muammolar doirasi, boshqa gumanitar fanlar bilan o‘zaro bog‘liqligi.

2. Siyosatshunoslik fanining asosiy konunlari va kategoriyalari.

3. Siyosatshunoslikning vazifalari - siyosiy xodisalari bilish, tushuntirish, baxolash, bashorat kilish, okilona tashkil etish ekanligi.

4. Siyosiy fikrlarning shakllanishi va rivojlanishi tarixi.

5. Siyosiy g‘oyalarning boshlanish asoslari va ularning insoniyat taraqqiyoti tarixi davomida o‘sib rivojlanib borishi.

6. Konfutsiy, Sukrot, Aflotun, Arastu, Siperonlaring siyosiy va davlat haqidagi ta’limotlari.

7. Uyg‘onish davrining siyosiy g‘oyalari. N.Makiavelli bu davrning siyosiy mutafakkiri sifatida.

8. Kapitalizm bunyodga kelayotgan davr siyosiy ta’limotining B.Spinoza. T.Gobbs. J.Lokk ijodlarida aks ettirilishi.

9. Siyosiy nazariyalarning SH.L.Monteske, J.J.Russo, F.M.Volter tomonidan yanada rivojlantirilishi.

10. O‘rta Osiyo xududida vujudga kelgan dastlabki diniy-siyosiy ta’limotlar: zardushtiylik, otashparastlarning mukaddas kitobi Avestoda siyosat, iqtisod, ekologiya, sihat-salomatlik masalalarini ulug‘lanishi.

11. Islomning xalifalik davlatida siyosiy mafkuraga yo‘nalishi. Islom dinining muqaddas kitobi -Qur’oni Karim.

12. Urta Osiyo Uyg‘onish davrining siyosiy karashlari va siyosiy g‘oyalarida ijtimoiy adolat, jamiyatni va davlatni boshqarish ilmi va san’ati haqida.

13. Abu Nasr Farobiy, Abu Abbos Ibn Ahmad Farg‘oniy, Abu Rayxon Beruniy, Abu Ali Ibn Sino, Zaxriddin Muhammad Bobur mutafakkirlarining ijodi va faoliyatida aks etilgan siyosiy g‘oyalar va ta’limotlar.

14. Amir Temurning siyosiy ta’limotlari. Uning Tuzuklarida davlatni idora etishning 12 qoidasi.

15. Siyosatning jamiyat hayotida tutgan o‘ziga xos o‘rni. Uning jamiyatni boshqaradigan, tartibga soladigan, yunaltiriladigan soha ekanligi.

16. Siyosatning tashkiliy tuzilishi: ichki, tashqi, milliy, xalqaro, iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy siyosat.

17. «Siyosiy tizim» tushunchasi va nazariyalari. Siyosiy tizimga Ovrupacha qarash. Siyosiy tizimining funksional tuzilishi modeli.

18. Siyosiy tizimning vazifalari: kirish va chiqish, nazorat va tartibga solish, jamiyatni birlashtirish, muvofiqlashtirish va to‘ldirish resurslarini taqsimlash.

19. Siyosiy tizimning turlari. Siyosiy tizimning turlariga turli yondashuvlar va uning mezonlari formatsion va sivilizatsiyali yondashuvlar.

20. Ko‘p partiyaviylik va bir partiyaviylik ochiq va yopiq demokratiya va g‘ayri demokratik, instrumental va g‘oyaviy, an’anaviy va zamonaviy siyosiy sistemalar.

21. O‘zbekistonning siyosiy tizimi va uning o‘ziga xos xususiyatlari.

22. Siyosiy tartibot tushunchasi va turlari. Avtoritarizm uning mazmun mohiyati, o‘ziga xos belgilari va xususiyatlari.

23. Totalitarizm uning mazmun mohiyati, o‘ziga xos belgilari va xususiyatlari. Demokratik tartibotlarning mazmun mohiyati, o‘ziga xos belgilari, xususiyatlari va imkoniyatlari.

24. «Siyosiy xokimiyat» tushunchasi va konsepsiyasi. Siyosiy xokimiyatning idoralari faoliyatiga bulgan talabni kuchayib borishi.

25. Siyosiy xokimiyatning asoslari va resurslari: ishontirish, rag‘batlantirish va manfaatdorlik majburlash va qo‘rqitish.

26. Siyosiy xokimiyatning tuzilishi: qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud xokimiyatlari.

27. Siyosiy xokimiyat turlari: an’anaviy, xarizmatik, liberal-demokratik, g‘ayri demokratik xokimiyatlar.

28. Xokimiyatni legitimligi va uning mezonlari: ijtimoiy tartib va barkarorlikni ta’minlanishi, fuqarolar va jahon hamdustligi tomonidan tan olinishi.

29. Siyosiy xokimiyatning nomayon bo‘lishi shakllari: monarxiya, respublika.

30. «Siyosiy partiya» tushunchasi. Siyosiy partiya mohiyatini tushuntirishdagi etimologik, liberal, markscha, zamonaviy qarashlar.

31. Siyosiy partiyalar – siyosiy tizimning o‘ziga xos tarkibiy qismi. Ularning boshqa jamoat tashkilotlari va uyushmalardan farqi.

32. Partiyalarning paydo bo‘lishi va shakllanishi. Ularning paydo bo‘lishi va shakllanishiga ta’sir etadigan tabiiy-tarixiy, iqtisodiy va siyosiy omillar.

33. Partiyalarning turlari: kadrlar va ommaviy, demokratik, avtoritar va totalitar, xukmron va muxolif partiyalar.

34. Partiyaviy tizim va uning turlari: bir partiyaviylik ikki partiyaviylik va ko‘p partiyaviylik.

35. Siyosiy elita tushunchasi. Siyosiy elita to‘g‘risidagi nazariyalar va ularning turlari.

36. G.Moska, R.Mixels, Makiavellilarning siyosiy elitalar haqidagi qarashlari.

37. Elita to‘g‘risidagi ta’limotlar. Siyosiy etakchilik. Uning tabiati.

38. Siyosiy etakchilik haqidagi nazariyalar. Ularning turlari va vazifalari. Zamonaviy politologiyada etakchilikga doir turli yondashuvlarning tahlili. Etakchilar klassifikatsiyalari.

39. Jamiyat siyosiy tizimda davlatning o‘rni davlatning vujudga kelishi va vazifalari haqida turli xil qarashlar.

40. Aflotun, Arastu, Farobiy, Monteske, Gegel davlat to‘g‘risida.

41. Davlatning ichki va tashqi vazifalari: ximoya qilish va jazolash, bunyod etish va buzish, nazorat qilish va tartibga solish.

42. Davlat tuzilishi va boshqaruv shakllari monarxiya respublika, unitar, federatsiya va konfederatsiya.

43. Siyosiy ong tushunchasi. Siyosiy ong-siyosiy jarayonlarni idrok etishning ko‘rinishi ekanligi. Siyosiy ong va davr.

44. Siyosiy ongning shakllanishi: uning ob’ektiv va sub’ektiv jihatlari. Siyosiy ishonch va siyosiy e’tiqod.

45. Siyosiy ongda umumdavlat manfaati muammosi. Hozirgi davrda siyosiy ongga ehtiyojning oshib borishi.

46. Siyosiy mafkura tushunchasining mohiyati va vazifalari. Siyosiy mafkuralarining asosiy ko‘rinishlari. Yangi zamonning mafkuraviy oqimlari: liberalizm, konservatizm, sotsializm, fashizm va h.k.

47. Siyosiy madaniyat tushunchasi. Siyosiy madaniyat sotsio-madaniy ko‘rinishi va funksiyasi.

48. Siyosiy madaniyat - fuqarolar madaniyatni, siyosiy institutlar va jarayonlarni idrok etishda ma’naviy dunyosi, xulq-atvori, hatti-harakatlari, mo‘ljallari, maqsad va maslahatlarining namoyon bo‘lishi.

49. Siyosiy madaniyat tizimi va asosiy elementlari: siyosiy qadriyatlar va an’analar.

50. Siyosiy madaniyatning me’yoriy-baholovchi, xissiy-psixologik, fe’l-atvor qismlari.

51. Siyosiy madaniyatning ichki manbalari. Tarixiy taraqqiyot davomida siyosat va madaniyatning o‘zaro ta’siri.

52. Fuqarolik jamiyati tushunchasi. Uning mazmun mohiyati. Fuqarolik jamiyati haqidagi fikrlarning tarixiy omillari.

53. Fuqarolik jamiyati haqidagi konsepsiyalar va ularning mazmuni. Fuqarolik jamiyatining tizimi va boshqaruv mexanizmlari.

54. Demokratiyaning tushunchasi. Demokratiyaning tarixiy shakllari.

55. Demokratiyaning asosiy konsepsiyalari. Ijtimoiy hayotning demokratik asoslari.

Ikkinchi oraliq nazorati uchun savollari:

1. O‘zbekistonda demokratik jamiyat qurish nazariyasi va amaliyoti fanining predmeti, maqsadi va vazifalari.

2. O‘zbekiston davlat mustaqilligining qo‘lga kiritilishi va uning tarixiy ahamiyati.

3. O‘zbekistonda demokratik huquqiy davlat va fuqarolik jamiyat asoslarining barpo etilishi va xususiyatlari.

4. Iqtisodiy islohotlar, bozor munosabatlarini shakllantirish muammolari.

5. Jamiyatimizning madaniy-ma’naviy tiklanishi va yuksalishi muammolari.

6. O‘zbekistonning milliy manfaatlar ustivorligi va teng huquqli hamkorlikka asoslangan tashqi siyosati.

7. Demokratik jamiyat to‘g‘risidagi dastlabki qarashlar va ularning rivojlanish bosqichlari.

8. O‘zbekiston zaminida adolatli jamiyat to‘g‘risidagi dastlabki qarashlar. . '

9. «Avesto»da xalqchil, insoniy va adolatli jamiyatda yashashga doir qadriyatlar.

10. O‘zbekiston hududida dunyoga kelgan ilk davlatchilikda boshqaruv negizlari.

11. IX-XII asrlarda O‘rta Osiyo mutafakkirlarining qarashlarida davlatni boshqarish va adolatli jamiyat qurishga doir g‘oyalar.

12. Amir Temurning davlat va jamiyat ishlarini tashkil etish tuzuklari.

13. M.Ulug‘bek, M.Z.Bobur, A.Navoiy, X.V.Koshifiy, J. Davoniy va boshqalarniig adolatli davlat, odil jamiyat, inson erkinligi, ezgulik, ma’rifat to‘g‘risidagi g‘oyalari.

14. XY-XIX asrlarda davlat va jamiyat kurilishining ijtimoiy-siyosiy holati.

15. O‘zbekistoda davlat va jamiyat kurishning "Sovetcha ko‘rinishi". YAgona partiya hukmronligi. Markazlashgan ma’muriy boshqaruv. Demokratiyani sinfiy tushunish.

16. Totalitarizm va uning oqibatlari hamda demokratik jamiyatga zidligi.

17. Milliy mustaqillik va demokratik o‘zgarishlar sari yo‘l tutilishi.

18. I.A.Karimov asarlarida O‘zbekistonda demokratik jamiyat qurishning metodologik asoslari ishlab chiqilishining ahamiyati.

19. Mustaqillik va demokratik jamiyat qurilishining «O‘zbek modeli».

20. O‘zbekistonda demokratik jamiyat qurilishining o‘ziga xos xususiyatlari.

21. «O‘zbek modeli»da demokratik jamiyat qurishga doir tamoyillar.

22. «Dunyoviy davlat» va «milliy davlatchilik» tushunchalari.

23. «O‘zbek modeli»ning jamiyat ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy va ma’naviy hayot sohalarida namoyon bo‘lishi.

24. «O‘zbekistonda demokratik jamiyat qurilishi jarayonlarida inson erkinligi, huquqlari va manfaatlarining mushtarakligi.

25. Xususiylashtirish jarayonining ikkinchi bosqichidagi vazifalar.

26. O‘zbekistonda demokratik jamiyat barpo etishda o‘tish davrining zarurligi. Uning xususiyatlari.

27. O‘tish davri tushunchasi. Uning mustaqillikni qo‘lga kiritgan barcha mamlakatlar uchun zarurligi, mohiyati hamda umumiy qonuniyatlari.

28. Demokratik jamiyat kurishda o‘tish davrini «an’anaviy» va «inqilobiy» tushunishning bir tomonlama talqin etilishi va uning cheklanganligi.

29. O‘zbekistonda «O‘tish davri»ga yondashishning o‘ziga xos jihatlari.

30. Evolyusion, tadrijiy rivojlanish yo‘lining mohiyati. Unda har bir mamlakat va xalqlarning o‘ziga xos mentaliteti, turmush tarzini hisobga olish zarurligi.

31. Islom Karimov tomonidan O‘zbekistonning «evolyusion tadrijiylik» asosida demokratik jamiyatga o‘tishga doir nazariy, konseptual, metodologiyasining ishlab chiqilishi

32. Demografik jarayonlar, milliy tarkibi, geostrategik xususiyatla-
riga asoslanishi va hisobga olish zarurligi.

33. «O‘tish davri» ning muammolarini hal etishning o‘ziga xos yo‘llari.O‘zbekistonda demokratik jamiyat qurishning milliy, umumbashariy tamoyillari va qadriyatlari.

34. Demokratik jamiyatning milliy, umumbashariy tamoyillari va qadriyatlari tushunchasi.

35. Prezident I.A.Karimov O‘zbekistonda demokratik jamiyat qurilishida milliy va umumbashariy tamoyillarga tayanish to‘g‘risida.

36. Milliy qadriyatlar va demokratiya tamoyillari o‘rtasidagi mutanosiblikka erishishning jahon tajribasi.

37. O‘zbekistonda demokratik jamiyat barpo etishda milliy va umumbashariy qadriyatlarning uyg‘unlashuvi.

38. Terrorizmning demokratik jamiyat qurishga qarshi qaratilgan xavf-xatar ekanligi.

39. O‘zbekistonda adolatli, demokratik jamiyat barpo etishda milliy tamoyillar va qadriyatlarning umuminsoniy tamoyillar bilan uyg‘unlashtirilishning ahamiyati.

40. Qonun ustuvorligi demokratik, fuqarolik jamiyati qurishning asosi.

41. O‘zbekistonda demokratik, fuqarolik jamiyati qurilishida qonun ustivorligi tamoyilining mustahkamlanishi.

42. O‘zbekiston Respublikasi bilan Qoraqalpog‘iston Respublikasining o‘zaro huquqiy munosabatlari.

43. O‘zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog‘iston Respublikasi o‘rtasida tuzilgan shartnomalar hamda bitimlar bilan tartibga solinishi. Ularda qonun va boshqa normativ-huquqiy hujjatlar asosida adolat, inson manfaatlari ustivorligi.

44. Davlat, uning organlari, mansabdor shaxslar, nodavlat tashkilotlar, fuqarolarning Konstitutsiya va qonunlarga muvofiq faoliyat yuritishlari.

45. O‘zbekiston Respublikasi Qonunchilik palatasi va Senat. 53.O‘zbekiston Respublikasida Prezidentlik instituti.

46. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi.

47. O‘zbekiston Respublikasida sud mustaqilligi.

48. O‘zbekiston Respublikasida davlat organlarining vakolatlari.

49. O‘zbekistonda demokratik, fuqarolik jamiyatini qurilishidagi ahamiyati.

50. Milliy-ma’naviy negizlarga tayanish — demokratik jamiyat qurishning zaruriy sharti.

51. Mustaqillik va O‘zbekistonda jamiyatni ma’naviy negizlarning o‘zgarishi.

52. Ma’naviy yangilanish tushunchasi. Uning zarurligi va sabablari. Unga yangicha munosabat.

53. Milliy-ma’naviy negizlar tushunchasi. Uning mazmun va mohiyati. Demokratik jamiyat qurilishida xalqimizning ko‘p asarlik davlatchilik va jamiyat qurilishidagi an’analarning hisobga olinishi.

54. Agressiv millatchilik, shovinizm va ekstremizm va terrorizmning demokratiya va milliy-ma’naviy negizlariga zidligi.

55. Jamiyat iqtisodiy hayotini yanada erkinlashtirish va demokratlashtirish.

56. Demokratik jamiyatda iqtisodiy hayotni erkinlashtirish tushunchasi va mazmuni.

57. Totalitar, ma’muriy-buyruqbozlik tuzum iqtisodiyotidan ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyotiga o‘tish.

58. Erkin bozor iqtisodiyoti va demokratik jamiyat tamoyillarining o‘zaro bog‘liqligi.

59. Iqtisodiyotni erkinlashtirish sharoitida davlat boshqaruvini, vakolatlarini cheklash va vazifalarini nomarkazlashtirish. Ma’muriy islohotlar va iqtisodiy taraqqiyot.

60. Mulkchilikning xilma-xil shakllari. Xususiy mulk va mulkdor.

61. Iste’molchilar xuquqlari va tanlash erkinliklarni ustunligi. Tadbirkorlik va mehnat qilish erkinligi. Raqobatning demokratik jamiyat barpo etishdagi o‘rni.

62. O‘zbekistonda iqtisodiy hayotni erkinlashtirish bosqichlari va ularning o‘ziga xos xususiyatlari.

63. Bozor islohotlarini yanada chuqurlashtirish. Erkin iqtisodiyot tamoyillarini joriy etish zarurati.

64. Davlat va xo‘jalik boshqaruvni organlari tizimini takomillashtirish.

65. Bozor infratuzilmasini shakllantirish zarurati.

66. Xususiy sektor miqyoslarini kengaytirish. Kichik biznes va tadbirkorlikni jadal rivojlantirish muammolari.

67. Haqiqiy mulkdorlar qatlamini shakllantirish zarurati.

68. Tadbirkorlik va iqtisodiy faoliyat erkinligini ta’minlash — demokratik jamiyat rivojining zaruriy sharti.

69. Oila ― demokratik jamiyat qurilishining asosiy bo‘g‘ini.

70. Demokratik jamiyatda oila institutining o‘ziga xosligi. Istiqlol davrida O‘zbekiston oilalaridagi o‘zgarishlar.

71. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida oila masalalari. Prezident I.A.Karimov oilaning demokratik jamiyatdagi o‘rni va roli haqida.

72. Oila institutining barkamol shaxs va demokratik qadriyatlar shakllanishidagi o‘rni.26.Oilada ota-ona, aka-uka, opa-singillarning ijtimoiy mavqei.

73. Oilaning jamoa, mahalla, jamiyat va davlat barqarorligiga ta’siri.

74. Demokratik jamiyat shakllanishida mahalla va fuqarolarning o‘zini-o‘zi boshqarish organlarining o‘rni.

75. O‘zbekistonda demokratik jamiyat shakllanishida mahalla va fuqarolarning o‘zini-o‘zi boshqarish organlarining o‘rni. Mahalliy davlat hokimiyati asoslari.

76. Mamlakatimizda mahalliy o‘zini-o‘zi boshqarishning shakllari. Ularning fuqarolik jamiyat qurilishidagi roli.

77. Mahalla — fuqarolarning o‘zini-o‘zi boshqarish organi sifatida.

78. Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda demokratik tamoyillar asosidagi o‘zini-o‘zi boshqarish tizimining tiklanishi.

79. Prezident I.A.Karimov O‘zbekistonda fuqarolarning o‘zini-o‘zi boshqarish organlari va ularni isloh qilishning asosiy yo‘nalishlari to‘g‘risida.

80. Mahallaning fuqarolarni demokratik qarorlar qabul qilishda ishtirokini ta’minlash va aholini ijtimoiy himoya qilishdagi o‘rni.

81. Demokratik jamiyatni barpo etishda nodavlat va jamoat birlashmalarining o‘rni.

82. Nodavlat, notijorat va jamoat birlashmalari tushunchasi. Uning ma’no va mazmuni.

83. Prezident I.A.Karimov asarlarida O‘zbekistonda huquqiy, demokratik davlat va fuqarolik jamiyatini qurish jarayonida nodavlat, notijorat tashkilotlarning o‘rni haqida.

84. Fuqarolik jamiyati qurish - O‘zbekistonning pirovard strategik maqsadi ekanligi.

85. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlarida nodavlat,
notijorat tashkilotlar faoliyatining huquqiy asoslari kafolatlanishining yaratilishi.

86. O‘zbekistondagi nodavlat, notijorat tashkilotlar, jamoat birlashmalari va siyosiy partiyalar faoliyatinining asoslari.

87. Ko‘ppartiyaviylik — demokratik jamiyat barpo etishning muhim sharti.O‘zbekistondagi siyosiy partiyalarning jamiyatni demokratlashtirishdagi o‘rni.

88. Mamlakatimizda xalqaro va xorijiy nodavlat tashkilotlar faoliyati.

89. O‘zbekistonda "Kuchli davlatdan kuchli jamiyat sari" konsepsiyasining amalga oshirilishi ― fuqarolik jamiyatini barpo etishning muhim sharti.

90. Demokratik jamiyat qurilishida kuchli ijtimoiy himoya va adolat tamoyillari.

91. O‘zbekistonda demokratik jamiyat qurilishida kuchli ijtimoiy himoya va ijtimoiy adolat tamoyillari tushunchasi. Uning mazmun va mohiyati.

92. Sharq mutafakkirlarining ijtimoiy adolat va himoya haqidagi g‘oyalari. «Adolat» va «tenglik» tushunchalarini yangicha tushunishning zarurligi.

93. O‘zbekiston ijtimoiy hayotidagi o‘zgarishlar. O‘zbekistonda kuchli ijtimoiy himoyani jamiyatda tartib, uyg‘unlik va barqaror taraqqiyotni ta’minlash omili sifatida qaralishining asoslari.

94. Prezident I.A.Karimovning mamlakatimizda demokratik davlat, adolatli jamiyat barpo etish to‘g‘risidagi konsepsiyasi.

95. Ijtimoiy himoya g‘oyasining adolat va liberal demokratiya g‘oyalari bilan bog‘liqligi.

96. O‘zbekistonda kuchli ijtimoiy himoya siyosati: uning maqsadi, bosqichlari, xususiyatlari, rivojlanishi.

97. Jamoatchilik fikrida adolat tuyg‘usi, ijtimoiy himoya tushunchasining turli ijtimoiy holatlar, sharoitlar va guruhlarda aks etishi.

98. Demokratik jamiyatda turli qatlamlar, guruhlar manfaatlarini uyg‘unlashtirishda ijtimoiy adolat mezonlari va ijtimoiy himoyani qo‘llashning barqaror taraqqiyotni ta’minlashdagi ahamiyati..

99. O‘zbekistoning jahon hamjamiyati bilan hamkorligida demokratik tamoyillarga asoslanishi.

100. O‘zbekiston va jahon hamjamiyati.

101. Prezident I.A.Karimov O‘zbekistonning xalqaro hamjamiyatga qo‘shilishidagi demokratik tamoyillari haqida.

102. Demokratik tartibotlar va uning asosiy yo‘nalishlari. O‘zbekiston va jahon hamjamiyati munosabatlarining huquqiy-siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiy asoslari.

103. Jahon hamjamiyati va demokratik jarayonlar. BMTva O‘zbekiston Respublikasi.

104. O‘zbekiston ― AQSH strategik hamkorlik.

105. O‘zbekistonning Evropa, Osiyo davlatlari bilan hamkorligi. Xalqaro tashkilotlar bilan aloqalarda demokratik institutlarning rivojlanishi.

106. MDH davlatlaridagi demokratik islohotlar va davlatlararo munosabatlar.

107. O‘zbekiston bilan Rossiya o‘rtasidagi munosabatlari.

108. O‘zbekiston Respublikasining SHanxay hamkorlik tashkilotidagi o‘rni. Uning xalqaro terrorizm, ekstremizm va separatizmga qarshi kurashida o‘zaro hamkorlikning ahamiyati.

109. Markaziy Osiyodagi demokratik jarayonlar va davlatlararo hamkorlik.

110. Markaziy Osiyoda davlatlari hamjihatligi. Unga jahon hamjamiyatining e’tibori.

111. Fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishda demokratik hamkorlik.

112. Jahon hamjamiyati bilan hamkorlikda milliy manfaatlarning ustuvorligi.

113. Xalqaro terrorizmning demokratiyaga va jahon hamjamiyati hamkorligiga tahdid soluvchi kuch ekanligi.

114. .Mustaqil O‘zbekistonning jahon hamjamiyati bilan o‘zaro manfaatli hamkorligining istiqbollari.

115. O‘zbekiston va jahon hamjamiyati munosabatlarining huquqiy-siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiy asoslari.

Adabiyot:

1.O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. – T.: O‘zbekiston, 2014.

2.Karimov I.A. O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. – T.: O‘zbekiston, 1997.

3.Karimov I.A. O‘zbekiston buyuk kelajak sari.-T.: O‘zbekiston,1998.

4.Karimov I.A. O‘zbekiston XXI asrga intilmoqda.-T.: O‘zbekiston, 1999.

5.Karimov I.A. Ma’naviy yuksalish yo‘lida.-T.: O‘zbekiston, 1999.

6.Karimov I.A. Olloh qalbimizda, yuragimizda.-T.: O‘zbekiston, 1999.

7.Karimov I.A. Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot pirovard maqsadimiz.- T.: O‘zbekiston, 2000.

8.Karimov I.A. Milliy istiqlol mafkurasi – halq e’tiqodi va buyuk kelajakka ishonchdir. – T.: O‘zbekiston, 2000.

9.Karimov I.A. Vatan ravnaqi uchun har birimiz mas’ulmiz. – T.: O‘zbekiston, 2001.

10.Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat - engilmas kuch. - T.: Ma’naviyat, 2008.

11.Karimov I.A. Eng asosiy mezon – hayot haqiqatini aks ettirish. -T.: O‘zbekiston, 2009.

12.Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O‘zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo‘llari va choralari. -T.: O‘zbekiston, 2009.

13.Karimov I.A.Asosiy vazifamiz – vatanimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirishdir. -T.: O‘zbekiston, 2010.

14.O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimovning “O‘zbekistonda ijtimoiy-iqtisodiy siyosatni amalga oshirishda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning roli va ahamiyati” mavzusidagi xalqaro konferensiyada qilgan ma’ruzasida ko‘tarilgan masalalar (14.09.2012 y.)

15.O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimovning “Yuksak bilimli va intellektual rivojlangan avlodni tarbiyalash – mamlakatni barqaror taraqqiy ettirish va modernizatsiya qilishning eng muhim sharti” mavzusidagi xalqaro konferensiyaning ochilish marosimidagi nutqi. Xalq so‘zi, 2012 yil, 18 fevral.

16.Karimov I.A. “O‘rta asrlar sharq allomalari va mutafakkirlarining tarixiy merosi, uning zamonaviy sivilizatsiyasi rivojidagi roli va axamiyati” mavzusidagi xalqaro kanferensiyaning ochilish marosimidagi nutqi. 16.05.2014

17.Karimov I.A .“Inson, xalq va millat xotira bilan tirik va barqaror” -T.: O‘zbekiston. 2015 (9 may “Xotira va qadrlash kuni”ga bag‘ishlangan tadbirdagi so‘zlagan nutq )

18.Karimov I.A. Ona yurtimiz baxtu iqboli va buyuk kelajagi yo‘lida xizmat qilish - eng oliy saodatdir. – T.: O‘zbekiston, 2015.

19.O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimovning mamlakatimizni 2015 yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2016 yilga mo‘ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo‘nalishlariga bag‘ishlangan majlisidagi “Bosh maqsadimiz – mavjud qiyinchiliklarga qaramasdan, olib borayotgan islohotlarni, iqtisodiyotimizda tarkibiy o‘zgarishlarni izchil davom ettirish, xususiy mulkchilik, kichik biznes va tadbirkorlikka yanada keng yo‘l ochib berish hisobidan oldinga yurishdir”ma’ruzasi (16.01.2016 y.)

20.O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning Shanxay Hamkorlik Tashkiloti davlat rahbarlari kengashi majlisi yakunlari bo‘yicha brifingda so‘zlagan nutqi. 30.06.2016

21.O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimov. Ozodlik havosidan to‘yib nafas olgan xalq o‘z yo‘lidan hech qachon qaytmaydi –T.: “O‘zbekiston”, 2016.

22.O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimov. Hayot sinovlarida toblangan Qashqadaryo eli har qanday yuksak marrani egallashga qodir–T.: “O‘zbekiston”, 2016.

23. Mirziyoyev Sh.M. “Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz” T.: O‘zbekiston, 2016

24.Mirziyoyev Sh.M. “Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi” T.: O‘zbekiston, 2017

25. Mirziyoyev Sh.M. “Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz” T.: O‘zbekiston, 2017

26. Mualliflar jamoasi. 2017-2021 yillarda O`zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo`nalishi bo`yicha Harakatlar strategiyasini “Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili”da amalga oshirishga oid Davlat dasturini o`rganibsh bo`yicha ilmiy uslubiy risola. T.: Ma`naviyat 2017

Darslik va o‘quv qo‘llanmalar:

1.Ergashev I.va b.O‘zbekistonda demokratik jamiyat qurish nazariyasi va amaliyoti.T.: A.Navoiy, 2005

2.Qirg‘izboev M.va b. O‘zbekistonda demoktarik jamiyat qurish nazariyasi va amaliyoti. T.: Navruz, 2014

3.Hasanboev O’. O’zbekistonda davlat va din munosabatlari: diniy tashkilotlar, oqimlar, mafkuraviy kurashning dolzarb yo’nalishlari T.: Toshkent islom universiteti, 2014

Mundarija:

Kirish……………………………………………………………….…….……….…3

1-mavzu. Politolitologiya fanining predmeti…………………… …........……….4-5

2-mavzu. Siyosiy fikrlarning shakllanishi va rivojlanishi tarixi………….……..6-7

3- mavzu. Jamiyatning siyosiy tizimi………………………..……………….….7-9

4- mavzu. Siyosiy hokimiyat…………………………………………………..9-11

5 – mavzu. Siyosiy tartibot……………………………………………….…....11-12

6- mavzu. Siyosiy hayot va ko‘p p artiyaviylik……………………..……....13-14

7- mavzu. Siyosiy elita va siyosiy etakchilik (lider)…………… ……....…... .14-16

8- mavzu. Fuqarolik jamiyati va demokratiya…………………………...…16-17

9- mavzu.Siyosiy ong, siyosiy madaniyat va siyosiy mafkuralar…………. ..18-20

20-21

10-mavzu: Xalqaro munosabatlar tizimi. Davlat tashqi siyosatini ishlab

chiqish va amalga oshirish mexanizmi…….……….......................................

1-mavzu:"O‘ZDJQN va A" kursining predmeti, vazifalari va

muammolar doirasi…………………………………..........................................21-22

2-mavzu: Demokratik jamiyat to‘g‘risidagi dastlabki qarashlar va uning

rivojlanish bosqichlari…………………………………………………………………22-24

3-mavzu:Mustaqillik va demokratik jamiyat qurilishinig «O‘zbek modeli».O‘zbekistonda demokratik jamiyatni barpo etishda «o‘tish davri»ning zarurligi…………………………………………………………………………..23-24

4-mavzu: Qonun ustuvorligi demokratik, fuqarolik jamiyati qurishning asosi.24-25

5-mavzu:Jjamiyat iqtisodiy hayotini erkinlashtirish va demokratlashtirish. demokratik jamiyat qurilishida kuchli ijtimoiy himoya va adolat tamoyillari...................................25-26

6-mavzu:Demokratik davlat shakllanishida oila, mahalla va fuqarolarning o’zini-o’zi boshqarish organlarining o’rni......................................................................27-28

7- mavzu:Demokratik jamiyatni barpo etishda siyosiy partiya va nodavlat tashkilotlarining o‘rni............................................................................28-29

8-mavzu: O’zbekistoning jahon hamjamiyati bilan hamkorligida demokratik tamoyillarga asoslanishi……………………………………………………….29-30

Amaliy mashg‘ulotlar mavzulari………………………………………………….31

Fan bo'yicha mustaqil ish mavzulari……………………………..…………….31-32

“Siyosatshunoslik.O’ZDJQN va A”fanidan test topshiriqlari……..……./…..32-54

Oraliq nazorat savollari…………………………………………………….…..54-61

Adabiyotlar…………………………………..………………..…………….......61-62

Siyosatshunoslik. O`zDJQN va A fanidan

uslubiy ko`rsatmama

(maxsus fakultet yo`nalishi uchun)

“Gumanitar fanlar” kafedrasining

2017 yil “15.03 ”,

(32–sonly bayonnoma) majlisida

ko`rib chiqildi va chop etishga tavsiyalandi

KТ fakultetining ilmiy-uslubiy Kengashida

ko`rib chiqildi va chop etishga tavsiyalandi

2017 yil “16.05 ” 9 - сонли баённома

ТАТU ilmiy-uslubiy Kengashida

ko`rib chiqildi va chop etishga tavsiyalandi

2017 yil “ ” - сонли баённома

Тuzuvchi: D.S.Shirinova

Таqrizchilar: Ziyayev F.S.

Sagdullayeva D.Sh.

Mаs`ul muxarrir: N.R.Maxkamova.

Формат 60x84 1/16

Заказ № - Tираж - _____

Отпечатано в Издательско полиграфическом

центре “Aloqachi” при ТУИТ

Ташкент ул. Амира Темура, 108

[1] Karimov I.A. O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari.-T., 1997. 225-226 betlar