ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ АЛОҚА, АХБОРОТЛАШТИРИШ ВА ТЕЛЕКОММУНИКАЦИЯ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ ДАВЛАТ ҚЎМИТАСИ

ТОШКЕНТ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ

АКТ соҳасида КТФ

 

 

 

“ГУМАНИТАР ФАНЛАР” КАФЕДРАСИ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«ЭТИКА,  ЭСТЕТИКА, МАНТИҚ » ФАНИДАН

ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯСИ АСОСИДА  АМАЛИЙ

 МАШҒУЛОТЛАР  УЧУН УСЛУБИЙ-КЎРСАТМА

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ТОШКЕНТ- 2014

ЭТИКА, ЭСТЕТИКА, МАНТИҚ ”

ФАНИДАН ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯСИ АМАЛИЙ МАШҒУЛОТЛАР УЧУН

 

  1.  «Этика, эстетика, мантиқ» фанининг долзарблиги ва аҳамияти

 

Мустақиллик даврида ҳаётимизнинг барча жабҳаларида ўзгаришлар рўй бермоқда, туб ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Мамлакатимизда демократик давлат ва фуқаролик жамияти барпо этиш йўлида изчил фаолият олиб борилмоқда. Ўзбекистон жаҳон цивилизациясининг умумий йўналишига далил кириб бормоқда.

Ижтимоий ҳаётдаги ўзгаришлар, уни жадаллаштириш омили бўлмиш фаннинг турли соҳалари, жумладан, даврни, замонни  мантиқий - фалсафий ва ахлоийғэстетик адриятлар асосида англашнинг ҳам тубдан янгиланиши тақозо қилинмоқда. Республика Президенти И.А.Каримовнинг асарларида ушбу жараён моҳият-мазмунининг умумий йўналишлари ва анъаналарига оид кўрсатма ва хулосалар асослаб берилган. Эндиликда миллий маънавий-ахлоқий, эстетик ва мантиқий - фалсафий меросимизга ҳам, жаҳон тафаккури намуналарига ҳам янгича ёндашув талаб қилинади.

Зеро, жаҳонда рўй бераётган жараёнларни умуминсоний қадриятларга асоланган маънавий-ахлоқий, эстетик мезонлар асосида, мантиқий тафаккур воситаси ила баҳолаш ва уларга муносабат билдириш, воқеа-ҳодисаларнинг мазмун – моҳияти ҳамда тараққиёт йўналишини аниқ ва холисона билиш ҳамда зарур чора – тадбирлар тизимини ишлаб чиқиш ёшларимизда етук ахлоқий-эстетик хислатларни камол топтиришни, мантиқий фикрлаш хусусиятини ривожлантиришни тақозо этмоқда

Ушбу дастурни тузишда муаллифлар айнан холисона ёндашув ва тамойилларни амалда қўллашга интилганлар. Бунда, Президент И.А.Каримовнинг иккинчи чақириқ Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг тўққизинчи сессиясида «Ўзбекистонда демократик ўзгаришларни янада чуқурлаштириш ва фуқоролик жамияти асосларини шакллантиришнинг асосий йўналишлари» мавзуидаги маърузасида белгиланган устивор йўналишлар, “Юксак маънавият -енгилмас куч” асарида илгари сурилган ғоялар ҳамда кейинги йилларда қилинган ишлар, уринишлар тажрибаси ҳам инобатга олинди.

Зеро, бугунги кунда мустақиллик учун кураш, истиқлолга эришиш, мустақил давлат ва янги жамият қуриш масалаларини мантиқий – фалсафий жиҳатдан тўғри таҳлил қилиш, ўрганиш ҳамда ёшларимиз, фуқароларимизда маънавий-ахлоқий, эстетик қадриятларни қарор топтириш ўта муҳимдир.

 

 

 

 

«Этика, эстетика, мантиқ» фани бўйича маъруза ва семинар машғулотларида таълим технологияларини ишлаб чиқишнинг концептуал асослари

 

 

Таълим технологияси инсонийлик тамойилларига таянади. Фалсафа ва мантиқ, педагогика ва психологияда бу йўналишнинг ўзига хослиги талабанинг индивидуаллигига алоҳида эътибор бериш орқали намоён бўлади.

Шулардан келиб чиққан ҳолда «Этика, эстетика, мантиқ» курсининг таълим технологияларини лойиҳалаштиришда қуйидаги асосий концептуал ёндашувларга эътибор бериш керак.

Таълимнинг шахсга йўналтирилганлиги. Ўз моҳиятига кўра бу йўналиш таълим жараёнидаги барча иштирокчиларнинг тўлақонли ривожланишини кўзда тутади. Бу эса Давлат таълим стандарти талабларига риоя қилган ҳолда ўқувчининг интеллектуал ривожланиши даражасига йўналтирилиб қолмай, унинг руҳий-касбий ва шахсий хусусиятларини ҳисобга олишни ҳам англатади.

Тизимли ёндашув. Таълим технологияси тизимнинг барча белгиларини ўзида мужассам қилиши зарур: жараённинг мантиқийлиги, ундаги қисмларнинг ўзаро алоқадорлиги, яхлитлиги.

Амалий ёндашув. Шахсда иш юритиш хусусиятларини шакллантиришга таълим жараёнини йўналтириш; ўқувчи фаолиятини фаоллаштириш ва интенсивлаштириш, ўқув жараёнида унинг барча лаёқати ва имкониятларини, синчковлиги ва ташаббускорлигини ишга солишни шарт қилиб қўяди.

Диалогик ёндашув. Таълим жараёнидаги иштирокчи субъектларнинг психологик бирлиги ва ўзаро ҳамкорлигини яратиш заруратини белгилайди. Натижада эса, шахснинг ижодий фаоллиги ва тақдимот кучаяди.

Ҳамкорликдаги таълимни ташкил этиш. Демократия, тенглик, субъектлар муносабатида ўқитувчи ва ўқувчининг тенглиги, мақсадини ва фаолият мазмунини биргаликда аниқлашни кўзда тутади.

Муаммоли ёндашув. Таълим жараёнини муаммоли ҳолатлар орқали намойиш қилиш асосида ўқувчи билан биргаликдаги ҳамкорликни фаоллаштириш усулларидан биридир. Бу жараёнда илмий билишнинг объектив зиддиятларини аниқлаш ва уларни ҳал қилишнинг диалектик тафаккурни ривожлантириш ва уларни амалий фаолиятда ижодий равишда қўллаш таъминланади.

Ахборот беришнинг энг янги восита ва усулларидан фойдаланиш, яъни ўқув жараёнига компьютер ва ахборот технологияларини жалб қилиш.

Юқоридаги концептуал ёндашув «Этика, эстетика, мантиқ» фанининг таркиби, мазмуни, ўқув ахборот ҳажмидан келиб чиққан ҳолда ўқитишнинг қуйидаги усул ва воситалари танлаб олинди.

Ўқитиш усуллари ва техникаси: мулоқот, кейс стади, муаммоли усул, ўргатувчи ўйинлар, “ақлий ҳужум”, инсерт, “биргаликда ўрганамиз”, пинборд, маъруза (кириш маърузаси, визуал маъруза, тематик, маъруза-конференция, аниқ ҳолатларни ечиш, аввалдан режалаштирилган хатоли, шарҳловчи, якуний).

Ўқитишни ташкил қилиш шакллари: фронтал, коллектив, гуруҳий, диалог хамда ўзаро ҳамкорликка асосланган.

Ўқитиш воситалари: одатдаги ўқитиш воситалари (дарслик, маъруза матни, таянч конспекти, кодоскоп)дан ташқари график органайзерлар, компьютер ва ахборот технологиялари.

Ўзаро алоқа воситалари: назорат натижаларининг таҳлили асосида ўқитишнинг диагностикаси (ташхиси).

Бошқаришнинг усули ва воситалари. Ўқув машғулотини технологик карта кўринишида режалаштириш ўқув машғулотининг босқичларини белгилаб, қўйилган мақсадга эришишда ўқувчи ва ўқитувчининг ҳамкорликдаги фаолиятини талабаларнинг аудиториядан ташқари мустақил ишларини аниқлаб беради.

Мониторинг ва баҳолаш. Ўқув машғулоти ва бутун курс давомида ўқитиш натижаларини кузатиб бориш, ўқувчи фаолиятини ҳар бир машғулот ва йил давомида рейтинг асосида баҳолаш.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Маъруза машғулотини ташкил этишнинг шакл ва хусусиятлари:

 

Маъруза шакллари

Ўзига хос тавсифловчи хусусиятлари

 

1.

Кириш маърузаси

Фан тўғрисида яхлит тасаввур ҳамда маълум йўналишлар беради.

Педагогик вазифаси: ўқувчини ушбу фаннинг вазифалари ва мақсади билан таништириш, касбий тайёргарлик тизимида унинг ўрни ва ролини белгилаш, курснинг қисқача шарҳини бериш, фаннинг ютуқлари ва таниқли олимлар номлари билан таништириб, келажакдаги изланишларнинг йўналишини белгилаш, тавсия қилинган ўқув-услубий адабиётлар таҳлилини бериш, ҳисобот ва баҳолашнинг муддатлари ва шаклларини белгилаш.

2.

Маъруза - ахборот

Маърузанинг одатдаги анъанавий тури.

Педагогик вазифаси: ўқув маълумотларини баён қилиш ва тушунтириш.

3.

Шарҳловчи маъруза

Баён қилинаётган назарий фикрларнинг ўзагини, илмий тушунчалар ва бутун курс ёки бўлимларининг концептуал асосини ташкил этади.

Педагогик вазифаси: илмий билимларни тизимлаштиришни амалга ошириш, фанларнинг ўзаро алоқадорлигини очиш.

4.

Муаммоли маъруза

Янги билимлар қўйилган савол, масала, ҳолатнинг муаммолилиги орқали берилади. Бунда ўқувчининг ўқитувчи билан биргаликдаги билиш жараёни илмий изланишга яқинлашди.

Педагогик вазифаси: янги ўқув ахборотининг мазмунини очиш, муаммони қўйиш ва уни ечимини топишни ташкил қилиш, ҳозирги замон нуқтаи назарларини таҳлил қилиш.

5.

Визуал маъруза

Маърузанинг мазкур шакли визуал материалларни намойиш этиш ҳамда уларга аниқ ва қисқа шарҳлар беришга қаратилган.

Педагогик вазифаси: янги ўқув маълумотларини ўқитишнинг техник воситалари ва аудио, видеотехника ёрдамида бериш.

6.

Бинар (икки

кишилик) маъруза

Бу маъруза икки ўқитувчининг ёки иккита илмий мактаб намоёндасининг, ўқитувчи-талабанинг диалогидан иборат.

Педагогик вазифаси: янги ўқув маълумотларининг мазмунини ёритиш.

7.

Аввалдан

режалаштирилган

хатоли маъруза

Хатоларни излашга мўлжалланган мазмуни ва услубиятида, маъруза охирида тингловчилар ташхиси ўтказилади ва қилинган хатолар текширилади.

Педагогик вазифаси: янги материаллар мазмунини ёритиш, берилган маълумотни доимий назорат қилишга талабаларни рағбатлантириш

8.

Маъруза

конференция

Аввалдан қўйилган муаммо ва докладлар тизими

 (5-10 минут)дан иборат илмий-амалий дарс сифатида ўқув дастури чегарасида ўтилади. Докладлар биргаликда муаммони ҳар томонлама ёритишга қаратилиши керак. Машғулот охирида ўқитувчи мустақил ишлар ва талабаларнинг маърузаларга якун ясаб, тўлдириб, аниқлаштириб хулоса қилади.

Педагогик вазифаси: янги ўқув маълумотнинг мазмунини ёритиш.

9.

Маслаҳат маъруза

Турли сценарийлар ёрдамида ўтиши мумкин. Масалан, 1) «Савол - жавоб» - маърузачи томонидан бутун курс бўйича ёки алоҳида бўлим бўйича саволларга жавоб берилади.

2) «Савол-жавоб-дискуссия» - изланишга имкон беради.

Педагогик вазифаси: янги ўқув маълумотни ўзлаштиришга қаратилган.

 

 

«МАНТИҚ, ЭТИКА, ЭСТЕТИКА» ФАНИДАН  МАЪРУЗА ВА СЕМИНАР МАШҒУЛОТЛАРИДА ЎҚИТИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ

 

 

1 - Мавзу:

 

Ахлоқшунослик фанининг асосий мавзуи ва вазифалари, унинг ҳозирги мустақиллигимиз шароитида жамиятнинг янги фуқаросини тарбиялашдаги ўрни ва аҳамияти.

 

Маъруза машғулотини  олиб бориш технологияси

 

Вақти: 2 соат

Талабалар сони

Ўкув машғулотининг шакли

Информацион – кўргазмали дарс

 Маъруза машғулотининг режаси

  1. Ахлоқ, этика, одоб тушунчаларининг маъноси ва моҳияти ҳамда аҳамияти.
  2. Ахлоқшунослик (этика) фанининг баҳс мавзуи (предмети), унинг асосий вазифалари, фалсафа ва гуманитар билимлар тизимида тутган ўрни.
  3. Ахлоқнинг ижтимоий, тарихий ҳодиса эканлиги ва ижтимоий онгнинг ўзига хос шакли сифатидаги ўрни ҳамда аҳамияти.
  4. Ахлоқшуносликнинг Ўзбекистон Республикаси мустақиллигини мустаҳкамлашдаги ўрни ва аҳамияти.

Машғулотнинг мақсади: талабаларда ахлоқнинг моҳияти, жамиятда тутган ўрни ҳақидаги илмий билимларни шакллантириш ҳамда ахлоқий маданиятни юксалтириш.

Педагогик вазифалар:

Ўқув фаолияти натижалари:

-          Ахлоқшуносликда шахс тушунчаси ва унинг моҳиятини тушинтириш;

-          Ахлоқнинг келиб чиқиши, моҳияти, тараққиёти ҳамда инсоннинг оила ва жамиятдаги ахлоқий муносабтларини ўрганадиган фалсафий фан эканини ёритиш;.

-          Ахлоқнинг уч ахлоқий ҳодиса – одоб, хулқ ва ахлоқни узвий маънавий босқичлар сифатида ўрганилишини тушунтиради;

-          Миллий мустақилликни мустаҳкамлаш жараёнида ахлоқшуносликнинг жамият ижтимоий-маънавий ҳаётидаги ўрни.

Талабалар:

-          Ахлоқни келиб чиқиши тарихи инсоният тарихини ажралмас қисми сифатида ўрганади;

-          Ахлоқни келиб чиқиши муаммосида диний хамда дунёвий қарашлар мавжудлигини ўрганади;

-          ихтиёр эркинлиги ва ахлоқий танлов тушунчаларининг узвий боғлиқлигини тушинтиради;

-          ахлоқ тузилмаси тушунчаси: ахлоқий онг ва унда урф-одат ва анъаналарнинг ўрнини таҳлил қилади;

-          ахлоқий хиссиётнинг ўзига хос хиссий кечнма эканлиги; ахлоқий муносабатлар ва уларнинг ахлоқий фаолиятга таъсирини ёритади;

 

 

Ўқитиш услуби ва техникаси

Традицион усул, бумеранг, лойиха, ФСМУ, кластер.

Ўқитиш воситалари

Хужжатли фильм, плакатлар, музей, экскурсиялар.

Ўқитиш шакллари

Жамоа, тўғридан-тўғри ва гуруҳларда ишлаш

Ўқитиш шарт-шароити

Техник воситалар билан таъминланган аудитория

Мониторинг ва баҳолаш

Оғзаки назорат, савол-жавоб, ўз-ўзини назорат қилиш, рейтинг тизими асосида баҳолаш

 

Маъруза машғулотининг технологик картаси

 

Боскичлар вақти

Фаолиятнинг мазмуни

Ўқитувчи

Талаба

I-босқич. Мавзуга кириш

(10 минут)

1.1. Мавзу, унинг максади, ўкув машғулотидан кутилаётган натижалар маълум килинади.

1.1. Эшитади, ёзиб олади.

II-босқич. Асосий

(60 минут)

2.1. Талабалар эътиборини жалб этиш ва билим жаражаларини аниклаш учун тезкор савол-жавоб утказади.

- ахлоқни келиб чиқиши муаммосида диний хамда дунёвий қарашлар мавжудлигини ўрганади?

- ихтиёр эркинлиги ва ахлоқий танлов тушунчаларининг узвий боғлиқлигини тушунтиради?

- ахлоқ тузилмаси тушунчаси: ахлоқий онг ва унда урф-одат ва анъаналарнинг ўрнини таҳлил қилади?

- ахлоқий хиссиётнинг ўзига хос хиссий кечнма эканлиги; ахлоқий муносабатлар ва уларнинг ахлоқий фаолиятга таъсирини биласизми?

2.1.Эшитади. Навбат билан бир-бирини такрорламай атамаларни айтади.

Ўйлайди, жавоб беради.

Жавоб беради ва

тугри жавобни эшитади

 

2.2. Ўқитувчи визуал материаллардан фойдаланган холда маърузани баён этишда давом этади.

 Ахлоқнинг келиб чиқиши, моҳияти, тараққиёти ҳамда инсоннинг оила ва жамиятдаги ахлоқий муносабатларини ўрганадиган фалсафий фан эканини тушунтиради.

2.2.Схема ва жадваллар мазмуни муҳокама килади.

Саволлар бериб, асосий жойларни ёзиб олади.

 

2.3. Ахлоқий қарашлар тарихи  слайдлар ёрдамида ёритиб беради (5-илова)

2.3. Эслаб қолади, ёзади.

2.4. Миллий мустақилликни мустаҳкамлаш жараёнида ахлоқшуносликнинг жамият ижтимоий-маънавий ҳаётидаги ўрнини изоҳлайди.

Ҳар бир таянч тушунча ва ибо-раларни муҳокама қиладилар. Конспект қила-дилар.

III-босқич.

Якуний босқич.

(10 минут)

3.1. Мавзуга якун ясайди ва талабалар эътиборини асосий масалаларга каратади. Фаол иштирок этган талабаларни  рағбатлантиради, якунловчи хулоса қилади.

Мустақил иш учун вазифа «Ахлоқий тафаккур тараққиётининг асосий босқичлари ига доир кластер тузишни вазифа қилиб беради, бахолайди.

3.1. Эшитади, аниклаштиради.

3.2. Топширикни ёзиб олади, мисоллар келтиради

 

Ўқув визуал материаллар

1-илова

 

Горизонтальный свиток:  
Аслини олганда, ахлоқ маънавиятнинг ўзаги. Инсон ахлоқи шунчаки салом-алик, хушмуомалаликдан иборат эмас. Ахлоқ – бу аввало инсоф ва адолат туйғуси, иймон, халоллик дегани.
И.А.Каримов

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


2-илов

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


3-илова

 

 

Волна: АХЛОҚИЙ ҚАРАШЛАР ТАРИХИ
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


3-илова

 

 

Выноска-облако: «Одоб» (арбча «адаб» сўзининг кўплиги) хулқ-атвори, юриш-туриш маданиятнинг ташқи ва ички жиҳатларни ифодалайдиган тушунча. У кишиларнинг ҳатти-ҳаракатида, ўзаро муносабатида (оила. меҳнат жамоаси ва турли маросимларда) намоён бўлади.
 

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Овальная выноска: Одоб  - бу қалбни ёмон сўзлардан ва ножўя хулқдан сақлай олиш, ўзини ва ўзгаларни ҳам ҳурмат қила билиш, шу билан бирга ўзини ва ўзгаларнинг обрўсини туширмасликдир 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Скругленная прямоугольная выноска: Ахлоқ кишиларнинг яхшилик ва ёмонликка нисбатан муносабатини намоён этадиган ва тарихан таркиб топган хулқ-атвор, юриш-туриш ва хатти-харакатини ифодалайдиган, уларнинг бир-бирига ва жамиятга бўлган муносабатларини акс эттирадиган ҳамда ўзаро ихтиёрий тарзда амалга ошадиган норма ва қоидалар йиғиндисидир.
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


4-илова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


5-илова

 

 

5-конечная звезда: ЭСТЕТИК ОНГ
4-конечная звезда: АХЛОҚИЙ ОНГ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


6 – илова

 

 

 

 

 

 

7-илова

 

 

 

 

 

 

8-илова

Стрелка вправо: ПСИХОЛОГИЯ
Стрелка влево: АХЛОҚШУНОСЛИК
Стрелка влево: АХЛОҚШУНОСЛИК
Стрелка влево: АХЛОҚШУНОСЛИК
Стрелка вправо: ДИНШУНОСЛИК Стрелка влево: АХЛОҚШУНОСЛИК
Стрелка вправо: ЭКОЛОГИЯ Стрелка влево:  АХЛОҚШУНОСЛИК
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


1-машғулот бўйича хулоса

 

      Мавзуни ёритиш жараёнида ахлоқшуносликда шахс тушунчаси ва унинг моҳияти тушинтирилди. Ахлоқнинг келиб чиқиши, моҳияти, тараққиёти ҳамда инсоннинг оила ва жамиятдаги ахлоқий муносабтларини ўрганадиган фалсафий фан эканини ёритилди.

Ахлоқнинг уч ахлоқий ходиса – одоб, хулқ ва ахоқни узвий маънавий босқичлар сифатида ўрганилишини тушинтиради;

Миллий мустақилликни мустаҳкамлаш жараёнида ахлоқшуносликнинг жамият ижтимоий-маънавий ҳаётидаги ўрни очиб берилди.

 

 

 

 

 

 

 

 

Семинар машғулотини ўқитиш технологияси

 

Вақти 2-соат

Талабалар сони 25-30 нафар

Ўқув машғулотининг шакли

Мунозарали семинар

Семинар машғулот режаси

1. Этиканинг предмети, тадқиқот доираси ва фалсафий мохияти.   

    Дастлабки ахлоқий қонун қоидалар, тамойиллар. Аҳлоқий қарашлар     тарихи 

2. Этиканинг бошка ижтимоий фанлар билан бирлиги ва тафовутлари.

3. Этиканинг аҳамияти ҳамда вазифалари.

4. Ихтиёр эркинлиги ва ахлоқий танлов.

5. Ахлоқ тузилмаси.

Ўқув жараёнининг мақсади: ишлаб чиқариш жараёни ва унинг натижалари борасидаги билимларни мустаҳкамлаш ва чуқурлаштириш

Педагогик вазифалар:

- мавзу бўйича билимларни

тизимлаштириш, мустаҳкамлаш.

- дарслик билан ишлаш

кўникмаларини ҳосил

қилиш;

- ахлоқий масалаларни

таҳлил қилиш.

 

Ўқув фаолиятининг натижалари:

Талаба:

-          Ахлоқшуносликнинг келиб чиқиши ва унинг моҳияти;

-          Ахлоқни келиб чиқиши муаммосида диний хамда дунёвий қарашлар мавжудлиги;

-          Ахлоқнинг уч ахлоқий ходиса – одоб, хулқ ва ахоқни узвий маънавий босқичлар сифатида ўрганиши;

-          Ихтиёр эркинлиги ва ахлоқий танлов тушунчаларининг узвий боғлиқлиги .

Ўқитиш услуби ва техникаси

Мунозарали семинар, суҳбат, ақлий ҳужум.

Ўқитиш шакли

Жамоада ва гуруҳларда ишлаш

Ўқитиш воситалари

Маъруза мантлари, проектор, слайтлар,

Ўқтиш шароитлари

Гуруҳларда ишлашга мулжаллаган аудитория

 

 

Семинар машғулотининг технологик картаси

 

Босқичлар,

вақти

 

Фаолият мазмуни

 

Ўқитувчи

талаба

1-босқич.

Кириш

(10 мин)

 

1.1. Мавзуни, мақсади режадаги ўқув натижаларини эълон қилади, уларнинг аҳамиятини ва долзарблигини асослайди.

Машғулот ҳамкорликда ишлаш технологиясини қўллаган ҳолда ўтишни маълум қилади.

1.2. Ақлий ҳужум усулидан фойдаланган ҳолда аудиториянинг тайёргарлик даражасини аниқлайди:

Одоб, хулқ ва ахлоқ тушунчалари ўртасида қандай умумийлик ва фарқ борлигини биласизми?

Ахлоқ нормалари қандай вужудга келган деб биласиз?

Мазмунининг муҳокамаси гуруҳларда давом этишини эълон қилади.

1.1. Мавзуни

ёзади ва саволларга

жавоб беради.

 

2-босқич

асосий

(60 мин)

 

2.1. Талабаларни 3 гуруҳга бўлади, ҳар бирига вазифа беради (2-илова).

Кутилаётган ўқув натижаларини эслатади.

2.2. Гуруҳда ишлаш қоидаси билан таништиради (1-илова).

Баҳолаш мезонларини ҳам намойиш қилади.

2.3. Вазифани бажаришда ўқув материаллари (маъруза матни, ўқув қўлланма) ларидан фойдаланиш мумкинлигини эслатади.

Гуруҳларда иш бошлашни таклиф этади.

2.4.Тайёргарликдан кейин тақдимотни бошлангани эълон қилинади.

2.5. Талабалар жавобини шархлайди, хулоса ларга эътибор беради, аниқлик киритади.

2.6. Талабаларга Б.Б.Б усули бўйича ифодаланган жадвални намойиш қилади ва устунларни тўлдиришни айтади.

Тушунчаларга изоҳларни тўғрилайди ва саволларга жавоб қайтаради.

Гуруҳлар фаолиятига умумий балл беради.

2.1. Ўқув

натижаларини

тақдим қиладилар.

2.2. Саволлар

беради.

2.3. Жавобларни

тўлдиради.

2.4. Жадвал

устунларини

тўлдиради ва

муҳокамада иштирок

этади.

 

3-босқич

Якуний

(10 мин)

 

3.1. Машғулотни якунлайди, талабаларни баҳолайди ва фаол иштирокчиларни рағбатлантиради.

3.2. Мустақил иш сифатида “Ахлоқий нормаларнинг ўзгариб боришига таъсир этувчи омиллар” мавзусида материал тўплаб, таҳлил қилишни топширади.

3.1. Эшитадилар.

3.2 Топшириқни

оладилар.

 

Ўқув топшириқлар

1-илова

Гуруҳ билан ишлаш қоидалари

Гуруҳ аъзоларининг ҳар бири

- ўз шерикларининг фикрларини хурмат қилишлари лозим;

- берилган топшириқлар бўйича фаол, ҳамкорликда ва масъулият билан ишлашлари лозим;

- ўзларига ёрдам керак бўлганда сўрашлари мумкин;

- ёрдам сўраганларга кўмак беришлари лозим;

- гуруҳни баҳолаш жараёнида иштирок этишлари лозим;

- “Биз бир кемадамиз, бирга чўкамиз ёки бирга қутиламиз” қоидасини яхши билишлари лозим.

 

 

2-илова

1. Битта гап билан саволга жавобни шакллантиринг.

Ихтиёр эркинлиги ва ахлокий танловни тушинтиринг.?

2.”Аахлоқий қарашлар тарихибўйича схема тузинг.

3. Ушбу тушунчаларнинг мазмунини ёритинг.

 

 

1.      Ахлоқ, этика, одоб тушунчаларининг маъноси ва моҳияти ҳамда аҳамияти.

2.      Ахлоқшунослик (этика) фанининг баҳс мавзуи (предмети), унинг асосий вазифалари, фалсафа ва гуманитар билимлар тизимида тутган ўрни.

3.      Ахлоқнинг ижтимоий, тарихий ҳодиса эканлиги ва ижтимоий онгнинг ўзига хос шакли сифатидаги ўрни ҳамда аҳамияти.

4.      Ахлоқшуносликнинг Ўзбекистон Республикаси му

5.      стақиллигини мастаҳкамлашдаги ўрни ва аҳамияти.

  6. Ахлоқнинг келиб чиқиши, ихтиёр эркинлиги ва ахлоқий танлов, ахлоқ тузилмаси, ахлоқий онг, ахлоқий ҳиссиёт, ахлоқий муносабатни таҳлил қилиш;

 7. Мустақилликни мустаҳкамлаш жараёнида ахлоқий маданиятнинг ўзига хос хусусиятларини таҳлил қилиш.

 

3-илова.

Баҳолаш мезонлари ва кўрсаткичлари (балл)

 

Гуруҳ

 

1 топшириқ

2 топшириқ

3 топшириқ (ҳар бир савол 0,2

балл)

 

Баллар

йиғиндиси

 

(1,0)

(1,4)

1-савол

2-савол

 

3-савол

 

(3,0)

1

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

 

4-илова.

 

Б.Б.Б. усули асосида билимларни синаш учун тарқатма материаллар

 

 

Тушунча

 

Биламан “+”,

Билмайман

“-”.

Билдим “+”,

Била олмадим “-”.

1

Ахлоқ тушунчаси.

 

 

2

Ахлоқнинг келиб чиқиши ва моҳияти.

 

 

3

Ахлоқий қарашлар тарихи

 

 

4

Ихтиёр эркинлиги ва ахлоқий танлов.

 

 

5

Ахлоқшуносликнинг ижтимоий фанлар билан алоқадорлиги.

 

 

6

Ахлоқшунослик ва ҳуқуқшунослик

 

 

7

Ахлоқшунослик ва педагогика

 

 

8

Ахлоқшунослик ва психология .

 

 

9

Ахлоқий онг тушинчаси.

 

 

10

Ахлоқий муносабат.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 Мавзу:

Ахлоқшуносликнинг асосий мезоний тушунчалари, ахлоқий тамойиллар ва меъёрлар. Оила, фуқаролик жамияти ва давлатнинг ахлоқий тарбияси.

 

Маъруза машғулотини  олиб бориш технологияси

Вақти: 2 соат

Талабалар сони:

Ўқув машғулотининг шакли

Информацион – кўргазмали дарс

 Маъруза машгулотининг режаси

1. Ахлоқшуносликнинг умумий тушунчалари.

2. Ахлоқий тамойиллар.

   3. Ахлоқий меъёрлар ва уларнинг амалий ахамияти

Машғулотнинг мақсади: талабаларда ахлоқшуносликнинг умумий тушунчалари, тамойиллари ва ахлоқий меъёрлари ҳамда уларнинг амалий ахамиятини ёритишда ахлоқий дунёқарашини шакллантириш.

Педагогик вазифалар:

Ўқув фаолияти натижалари:

-          Этиканинг асосий мезоний тушунчалари, ахлоқий тамойиллар ва меъёрлар.

-          Ахлоқий меъёрларининг амалий аҳамияти.

-          Миллий мустақилликни мустаҳкамлаш жараёнида ахлоқий тушунчаларнинг ижтимоий-маънавий ҳаётидаги ўрни.

 

Талабалар:

-          Этиканинг асосий мезоний тушунчалари билан ахлоқий меъёрларининг бевосита боғлиқлиги;

-          асосий мезоний тушунчалар эканлиги. Улар мухаббат ва нафрат, эзгулик ва ёвузлик, яхшилик ва ёмонлик, адолат, бурч, виждон, номус, идеал, ҳаётнинг маъноси, бахт тушунчалари.

-  Ахлоқий тамойиллар: инсонпарварлик, эркпарварлик, ватанпарварлик, инсонпарварлик, фидоийлик, зиёлилик, меҳнатсеварлик, тинчликсеварлик, жўмардлик, мехмондўстлик.

Ўқитиш услуби ва техникаси

Традицион усул, бумеранг, лойиха, ФСМУ, кластер.

Ўқитиш воситалари

Хужжатли фильм, плакатлар, музей, экскурсиялар.

Ўқитиш шакллари

Жамоа, тўғридан-тўғри ва гуруҳларда ишлаш

Ўқитиш шарт-шароити

Техник воситалар билан таъминланган аудитория

Мониторинг ва баҳолаш

Оғзаки назорат, савол-жавоб, ўз-ўзини назорат қилиш, рейтинг тизими асосида баҳолаш

 

Маъруза машғулотининг технологик картаси

 

Боскичлар вақти

Фаолиятнинг мазмуни

Уқитувчи

Талаба

I-босқич. Мавзуга кириш

(10 минут)

1.1. Мавзу, унинг максади, укув машгулотидан кутилаётган натижалар маълум килинади.

 

1.1. Эшитади, ёзиб олади.

II-босқич. Асосий

(60 минут)

2.1. Талабалар эътиборини жалб этиш ва билим жаражаларини аниклаш учун тезкор савол-жавоб утказади.

-Этиканинг асосий мезоний тушунчалари, ахлоқий тамойиллар ва меъёрларини биласизми?

- Этиканинг асосий мезоний тушунчалари билан ахлоқий меъёрларининг бевосита боғлиқлигини биласизми?

- мухаббат ва нафрат, эзгулик ва ёвузлик тушунчаларини изоҳлаб бера оласизми?

-инсонпарварлик, эркпарварлик, ватанпарварлик тамойилларини тушинтиринг?

2.1.Эшитади. Навбат билан бир-бирини такрорламай атамаларни айтади.

Уйлайди, жавоб беради.

Жавоб беради ва

тугри жавобни эшитади

 

2.2. Ўкитувчи визуал материаллардан фойдаланган холда маърузани баён этишда давом этади.

Этиканинг асосий мезоний тушунчалари билан ахлоқий меъёрларининг бевосита боғлиқлиги. Уларнинг энг умумийси асосий мезоний тушунчалар эканлиги. Улар мухаббат ва нафрат, эзгулик ва ёвузлик, яхшилик ва ёмонлик, адолат, бурч, виждон, номус, идеал, ҳаётнинг маъноси, бахт тушунчалари эканлигини тушинтиради.

2.2.Схема ва жадваллар мазмуни мухокама килади.

Саволлар бериб, асосий жойларни ёзиб олади.

 

2.3. Ахлоқий тушунчалар, тамойиллар  слайдлар ёрдамида ёритиб беради (5-илова)

2.3. Эслаб колади, ёзади.

2.4. Миллий мустақилликни мустаҳкамлаш жараёнида ахлоқий тушунчалар жамият ижтимоий-маънавий ҳаётидаги ўрнини изоҳлайди.

Ҳар бир таянч тушунча ва ибо-раларни муҳокама қиладилар. Конспект қила-дилар.

III-босқич.

Якуний босқич.

(10 минут)

3.1. Мавзуга якун ясайди ва талабалар эътиборини асосий масалаларга каратади. Фаол иштирок этган талабаларни  рағбатлантиради, якунловчи хулоса қилади.

Мустақил иш учун вазифа «Эзгулик ва ёвузлик ига доир кластер тузишни вазифа қилиб беради, бахолайди.

3.1. Эшитади, аниклаштиради.

3.2. Топширикни ёзиб олади, мисоллар келтиради

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ўқув визуал материаллар

1-илова

АХЛОҚШУНОСЛИКНИНГ АСОСИЙ КАТЕГОРИЯЛАРИ

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Овал: ҲАЁТНИНГ МАЪНОСИ
Овал: БАХТ
Овал: АДОЛАТ

Овал: ЯХШИ
ЛИК
Овал: ЁВУЗ
ЛИК

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-илова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3-илова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                                                                                         4-илова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


5-илова

 

 

6-илова

 

 

 

 

 

Блок-схема: альтернативный процесс: АХЛОҚИЙ МАДАНИЯТ
Стрелка вправо: КАСБИЙ ОДОБ
Стрелка вправо: МУОМАЛА ОДОБИ
Стрелка вправо: ЭТИКЕТ
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


2-машғулот бўйича хулоса

 

      Мавзуни ёритиш жараёнида Ахлоқшуносликнинг асосий мезоний тушунчалари, ахлоқий тамойиллар ва меъёрлар, никоҳ ва унинг моҳиятан ахлоқий муносабат эканлиги, ва миллий мустақилликни мустаҳкамлаш жараёнида ахлоқшуносликнинг тушунчалари ва тамойиллари жамият ижтимоий-маънавий ҳаётидаги ўрни очиб берилди.

 

 

 

Семинар машғулотини олиб бориш технологияси (1-машғулот)

 

Вақти – 2 соат

Талабалар сони: 25-30 нафар

 

Ўқув машғулоти шакли

Билимларни чуқурлаштириш ва кенгайтириш бўйича семинар машғулоти

 

Ўқув машғулоти режаси

1. Ахлоқшуносликнинг умумий тушунчалари.

2. Ахлоқий тамойиллар.

         3. Ахлоқий меъёрлар ва уларнинг амалий ахамияти

Ўқув машғулотининг мақсади:

Бу семинар машғулоти жараёнида саволлар ва муаммолар борасида

суҳбат ўтказилади. Бу дарсда “ақлий ҳужум” усулини ҳам қўллаш мумкин. Шунингдек, тест ва масалалар ечиш мумкин.

 

Педагогик вазифалар:

-мавзу бўйича билимларни

тизимлаштириш, мустаҳкамлаш.

- дарслик билан ишлаш

кўникмаларини ҳосил

қилиш;

- ахлоқий масалаларни

таҳлил қилиш.

 

Ўқув фаолиятининг натижалари:

Талаба:

-          Ахлоқшуносликнинг асосий мезоний тушунчаларининг  моҳияти;

-          Эзгулик ва ёвузлик, мухаббат ва нафрат тушунчаларининг фалсафий мазмуни;

-          Инсонпарварлик, ватанпарварлик, эркпарварлик тамойилларининг моҳияти;

Ўқитиш услуби ва

техникаси

 

Блиц-сўров, биргаликда ўқиймиз, фалсафий эссе, “ахлоқий меъёрлар” сўзларига кластер, мунозара.

 

Ўқитиш воситалари

Маъруза матни, ўқув қўлланмаси, проектор, флипчарт, маркер, доска.

 

Ўқитиш шакли

Билимларни чуқурлаштириш ва кенгайтириш, индивидуал ва гуруҳ

бўйича ўқитиш.

 

Ўқитиш шароитлари

Компьютер технологиялари, проектор билан таъминланган, гуруҳда

дарс ўтишга мослаштирилган аудитория.

 

 

 

 

Семинар машғулотининг технологик картаси (1-машғулот)

Босқичлар

вақти

Фаолият мазмуни

Ўқитувчи

талаба

1-босқич.

Кириш

(10 мин)

 

1.1. Мавзуни, мақсади режадаги ўқув натижаларини эълон қилади, уларнинг аҳамиятини ва долзарблигини асослайди.

Машғулот ҳамкорликда ишлаш технологиясини қўллаган ҳолда ўтишни маълум қилади.

1.2. Ақлий ҳужум усулидан фойдаланган ҳолда аудиториянинг тайёргарлик даражасини аниқлайди:

Касбий одоб масаласини биласизми?

Уларнинг мазмунларини ҳам биласизми?

Мазмунининг муҳокамаси гуруҳларда давом этишини эълон қилади.

1.1. Мавзуни

ёзади ва саволларга

жавоб беради.

 

2-босқич

асосий

(60 мин)

 

2.1. Талабаларни 3 гуруҳга бўлади, ҳар бирига вазифа беради (2-илова).

Кутилаётган ўқув натижаларини эслатади.

2.2. Гуруҳда ишлаш қоидаси билан таништиради (1-илова).

Баҳолаш мезонларини ҳам намойиш қилади.

2.3. Вазифани бажаришда ўқув материаллари (маъруза матни, ўқув қўлланма)ларидан фой- даланиш мумкинлигини эслатади.

Гуруҳларда иш бошлашни таклиф этади.

2.4.Тайёргарликдан кейин тақдимотни бошлангани эълон қилинади.

2.5. Талабалар жавобини шархлайди, хулоса ларга эътибор беради, аниқлик киритади.

2.6. Талабаларга Б.Б.Б усули бўйича ифодаланган жадвални намойиш қилади ва устунларни тўлдиришни айтади.

Тушунчаларга изоҳларни тўғрилайди ва саволларга жавоб қайтаради.

Гуруҳлар фаолиятига умумий балл беради.

2.1. Ўқув

натижаларини

тақдим қиладилар.

2.2. Саволлар

беради.

2.3. Жавобларни

тўлдиради.

2.4. Жадвал

устунларини

тўлдиради ва

муҳокамада иштирок

этади.

 

3-босқич

Якуний

(10 мин)

 

3.1. Машғулотни якунлайди, талабаларни баҳолайди ва фаол иштирокчиларни рағбатлантиради.

3.2. Мустақил иш сифатида “Ахлоқий тамойиллар” мавзусида “эссе” ёзишни топширади.

 

3.1. Эшитадилар.

3.2 Топшириқни

оладилар.

Ўқув топшириқлар

1-илова

Гуруҳ билан ишлаш қоидалари

Гуруҳ аъзоларининг ҳар бири

- ўз шерикларининг фикрларини хурмат қилишлари лозим;

- берилган топшириқлар бўйича фаол, ҳамкорликда ва масъулият билан ишлашлари лозим;

- ўзларига ёрдам керак бўлганда сўрашлари мумкин;

- ёрдам сўраганларга кўмак беришлари лозим;

- гуруҳни баҳолаш жараёнида иштирок этишлари лозим;

- “Биз бир кемадамиз, бирга чўкамиз ёки бирга қутиламиз” қоидасини яхши билишлари лозим.

 

2-илова

 

1. Битта гап билан саволга жавобни шакллантиринг.

Ахлоқий меъёрларни тушинтиринг.?

2.”Ахлоқий тушунчаларбўйича схема тузинг.

3. Ушбу тушунчаларнинг мазмунини ёритинг.

 

       Ахлоқшуносликнинг умумий тушунчалари, ахлоқий тамойиллар ва ахлоқий меъёрлар ва уларнинг амалий ахамияти.

 

 

 

3-илова.

Баҳолаш мезонлари ва кўрсаткичлари (балл)

 

Гуруҳ

 

1 топшириқ

2 топшириқ

3 топшириқ (ҳар бир савол 0,2

балл)

 

Баллар

йиғиндиси

 

(1,0)

(1,4)

1-савол

2-савол

 

3-савол

 

(3,0)

1

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4-илова.

 

Б.Б.Б. усули асосида билимларни синаш учун тарқатма материаллар

 

 

Тушунча

 

Биламан “+”,

Билмайман

“-”.

Билдим “+”,

Била олмадим “-”.

1

Ахлоқий тушунчаларнинг тарихи

 

 

2

ЭЗГУЛИК ВА ЁВУЗЛИКНИНГ ФАЛСАФИЙ ТАЛҚИНИ

 

 

 

3

Ахлоқий тамойиллар мазмуни

 

 

4

Ахлоқий меъёрлар ва уларнинг амалий аҳамияти

 

 

5

Инсонпарварликнинг моҳияти

 

 

6

Зиёлиликнинг фалсафий мазмуни

 

 

7

Хушмуомалалик ва унинг амалий аҳамияти

 

 

8

Маъсулият ва бурч тушунчлари

 

 

9

Ҳаётнинг маъноси ва бахт тушунчаси

 

 

10

Меҳмондўстликнинг моҳияти.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Семинар машғулотининг технологик картаси (2-машғулот)

 

Вақти – 2 соат

Талабалар сони: 25-30 нафар

 

Ўқув машғулоти шакли

Билимларни чуқурлаштириш ва кенгайтириш бўйича семинар

машғулоти

 

Ўқув машғулоти режаси

1. Оила дастлабки ахлокий тарбия маскани.

2. Фукаролик жамиятини ва давлатнинг ахлокий мохияти.

3. Ахлокий маданият ва касбий одоб масаласи.

 

Ўқув машғулотининг мақсади:

Бу семинар машғулоти жараёнида саволлар ва муаммолар борасида

суҳбат ўтказилади. Бу дарсда “ақлий ҳужум” усулини ҳам қўллаш мумкин. Шунингдек, тест ва масалалар ечиш мумкин.

 

Педагогик вазифалар:

-мавзу бўйича билимларни

тизимлаштириш, мустаҳкамлаш.

- дарслик билан ишлаш

кўникмаларини ҳосил

қилиш;

- ахлоқий масалаларни

таҳлил қилиш.

 

Ўқув фаолиятининг натижалари:

Талаба:

-          Никоҳ ва унинг моҳиятан ахлоқий муносабат эканлиги. Оила тарбия сарчашмаси эканлиги ва оиланинг асосий хусусиятлари.

-          Фуқаролик жамияти – оила ва давлат ўртасидаги ўзига хос даража сифатида.

-          Ахлоқий маданият, унинг асосий белгилари.

-          Ахлоқий тарбия анъанавий ва замонавий усуллари.

Ўқитиш услуби ва

техникаси

 

Блиц-сўров, биргаликда ўқиймиз, фалсафий эссе, “ахлоқий меъёрлар” сўзларига кластер, мунозара.

 

Ўқитиш воситалари

Маъруза матни, ўқув қўлланмаси, проектор, флипчарт, маркер, доска.

 

Ўқитиш шакли

Билимларни чуқурлаштириш ва кенгайтириш, индивидуал ва гуруҳ

бўйича ўқитиш.

 

Ўқитиш шароитлари

Компьютер технологиялари, проектор билан таъминланган, гуруҳда

дарс ўтишга мослаштирилган аудитория.

 

Семинар машғулотининг ўқитиш технологияси (2-машғулот)

 

Босқичлар

вақти

Фаолият мазмуни

Ўқитувчи

Талаба

1-босқич.

Кириш

(10 мин)

 

1.1. Мавзуни, мақсади режадаги ўқув натижаларини эълон қилади, уларнинг аҳамиятини ва долзарблигини асослайди.

Машғулот ҳамкорликда ишлаш технологиясини қўллаган ҳолда ўтишни маълум қилади.

1.2. Ақлий ҳужум усулидан фойдаланган ҳолда аудиториянинг тайёргарлик даражасини аниқлайди:

Касбий одоб масаласини биласизми?

Уларнинг мазмунларини ҳам биласизми?

Мазмунининг муҳокамаси гуруҳларда давом этишини эълон қилади.

1.1. Мавзуни

ёзади ва саволларга

жавоб беради.

 

2-босқич

асосий

(60 мин)

 

2.1. Талабаларни 3 гуруҳга бўлади, ҳар бирига вазифа беради (2-илова).

Кутилаётган ўқув натижаларини эслатади.

2.2. Гуруҳда ишлаш қоидаси билан таништиради (1-илова).

Баҳолаш мезонларини ҳам намойиш қилади.

2.3. Вазифани бажаришда ўқув материаллари (маъруза матни, ўқув қўлланма)ларидан фой- даланиш мумкинлигини эслатади.

Гуруҳларда иш бошлашни таклиф этади.

2.4.Тайёргарликдан кейин тақдимотни бош -лангани эълон қилинади.

2.5. Талабалар жавобини шархлайди, хулоса ларга эътибор беради, аниқлик киритади.

2.6. Талабаларга Б.Б.Б усули бўйича ифодаланган жадвални намойиш қилади ва устунларни тўлдиришни айтади.

Тушунчаларга изоҳларни тўғрилайди ва саволларга жавоб қайтаради.

Гуруҳлар фаолиятига умумий балл беради.

2.1. Ўқув

натижаларини

тақдим қиладилар.

2.2. Саволлар

беради.

2.3. Жавобларни

тўлдиради.

2.4. Жадвал

устунларини

тўлдиради ва

муҳокамада иштирок

этади.

 

3-босқич

Якуний

(10 мин)

 

3.1. Машғулотни якунлайди, талабаларни баҳолайди ва фаол иштирокчиларни рағбатлантиради.

3.2. Мустақил иш сифатида “Ахлоқий маданият” мавзусида “эссе” ёзишни топширади.

 

3.1. Эшитадилар.

3.2 Топшириқни

оладилар.

 

Ўқув топшириқлар

1-илова

 

Гуруҳ билан ишлаш қоидалари

Гуруҳ аъзоларининг ҳар бири

- ўз шерикларининг фикрларини хурмат қилишлари лозим;

- берилган топшириқлар бўйича фаол, ҳамкорликда ва масъулият билан ишлашлари лозим;

- ўзларига ёрдам керак бўлганда сўрашлари мумкин;

- ёрдам сўраганларга кўмак беришлари лозим;

- гуруҳни баҳолаш жараёнида иштирок этишлари лозим;

- “Биз бир кемадамиз, бирга чўкамиз ёки бирга қутиламиз” қоидасини яхши билишлари лозим.

 

 

 

 

 

 

 

 

2-илова

1. Битта гап билан саволга жавобни шакллантиринг.

Касбий одоб масаласини тушинтиринг.?

2. Ахлоқий маданиятбўйича схема тузинг.

3. Ушбу тушунчаларнинг мазмунини ёритинг.

 

1. Оила дастлабки ахлокий тарбия маскани.

2. Фукаролик жамиятини ва давлатнинг ахлокий мохияти.

3. Ахлокий маданият ва касбий одоб масаласи.

 

Никоҳ ва унинг моҳиятан ахлоқий муносабат эканлиги. Оила тарбия сарчашмаси эканлиги ва оиланинг асосий хусусиятлари. Фуқаролик жамияти – оила ва давлат ўртасидаги ўзига хос даража сифатида. Ахлоқий маданият, унинг асосий белгилари. Касбий одоб маъсулияти. Ўқитувчилик касб одоби ва унинг асосий жихатлари.  Ахлоқий тарбия анъанавий ва замонавий усуллари.

 

3-илова.

Баҳолаш мезонлари ва кўрсаткичлари (балл)

 

Гуруҳ

 

1 топшириқ

2 топшириқ

3 топшириқ (ҳар бир савол 0,2

балл)

 

Баллар

йиғиндиси

 

(1,0)

(1,4)

1-савол

2-савол

 

3-савол

 

(3,0)

1

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

 

4-илова.

Б.Б.Б. усули асосида билимларни синаш учун тарқатма материаллар

 

 

Тушунча

 

Биламан “+”,

Билмайман

“-”.

Билдим “+”,

Била олмадим “-”.

1

Оила дастлабки ахлоқий тарбия маскани эканлиги.

 

 

2

Оиланинг тарихий типлари

 

 

3

Оиланинг асосий хусусиятлари

 

 

4

Никоҳ ва унинг моҳиятан ахлоқий муносабат эканлиги

 

 

5

Ўқитувчилик касб одоби ва унинг асосий жихатлари

 

 

6

Муомала одоби

 

 

7

Фуқоролик жамияти тушунчаси

 

 

8

Ахлоқий маданият, унинг асосий белгилари.

 

 

9

Ахлоқий тарбия анъанавий ва замонавий усуллари

 

 

10

Касбий одоб масаласи

 

 

 

3 - Мавзу:

Эстетика предмети, унинг максад ва вазифалари, эстетик тафаккур тарихи ва тараққиёт боскичлари.

 

Маъруза машғулотини  олиб бориш технологияси

 

Вақти: 2 соат

Талабалар сони

Ўкув машғулотининг шакли

Информацион – кўргазмали дарс

 Маъруза машгулотининг режаси

 

Машғулотнинг мақсади: талабаларда эстетика фанининг мақсад вазифалари, эстетик тарбияни, муҳитни яратишда эстетик дунёқарашини шакллантириш.

Педагогик вазифалар:

Ўқув фаолияти натижалари:

-          Эстетика – нафосатнинг моҳиятини ўрганувчи қадимий фан эканлиги.

-          Эстетика фаниниг фалсафий моҳияти.

-          Эстетика фанининг бошқа ижтимоий фанлар билан алоқадорлиги.

-          Нафосатли тафаккурнинг шаклланиши ва тараққиёт босқичлари.

-          Миллий мустақилликни мустаҳкамлаш жараёнида эстетик тарбиянинг ижтимоий-маънавий ҳаётидаги ўрни.

 

Талабалар:

-          Эстетика – нафосатнинг моҳиятини ўрганувчи қадимий фан сифатида.

- Эстетика ва фалсафа: эстетика ва ахлоқшунослик; эстетика ва психология; эстетика ва диншунсолик; эстетика ва педагогика; эстетика ва экология.

- Қадимги дунё мумтоз нафосатшунослиги. Умумжахоний динларнинг пайдо бўлиши ва дин билан санъатнинг ўзаро хамкорлиги.

- Ўрта асрлар мусулмон шарқи нафосатшунослиги.

-  Янги давр нафосатшунослиги ва унинг аҳамияти. (Ницще, Фройд, жадидчилик, мустақиллик даври).

Ўқитиш услуби ва техникаси

Традицион усул, бумеранг, лойиха, ФСМУ, кластер.

Ўқитиш воситалари

Хужжатли фильм, плакатлар, музей, экскурсиялар.

Ўқитиш шакллари

Жамоа, тўғридан-тўғри ва гуруҳларда ишлаш

Ўқитиш шарт-шароити

Техник воситалар билан таъминланган аудитория

Мониторинг ва баҳолаш

Оғзаки назорат, савол-жавоб, ўз-ўзини назорат қилиш, рейтинг тизими асосида баҳолаш

 

 

Маъруза машгулотининг технологик картаси

 

Боскичлар вақти

Фаолиятнинг мазмуни

Уқитувчи

Талаба

I-босқич. Мавзуга кириш

(10 минут)

1.1. Мавзу, унинг максади, укув машгулотидан кутилаётган натижалар маълум килинади.

 

1.1. Эшитади, ёзиб олади.

II-босқич. Асосий

(60 минут)

2.1. Талабалар эътиборини жалб этиш ва билим жаражаларини аниклаш учун тезкор савол-жавоб утказади.

- Эстетика фаниниг фалсафий моҳияти биласизми?

-     Эстетика фанининг бошқа ижтимоий фанлар билан алоқадорлигини биласизми?

-  «Авесто»нинг нафосатли моҳиятини изоҳлаб бера оласизми?

- Янги давр нафосатшунослигини тушинтиринг?

 

2.1.Эшитади. Навбат билан бир-бирини такрорламай атамаларни айтади.

Уйлайди, жавоб беради.

Жавоб беради ва

тугри жавобни эшитади

 

2.2. Ўкитувчи визуал материаллардан фойдаланган холда маърузани баён этишда давом этади.

Эстетика – нафосатнинг моҳиятини ўрганувчи қадимий фан сифатида ва унинг  фалсафий моҳияти. Эстетика ва фалсафа: эстетика ва ахлоқшунослик; эстетика ва психология; эстетика ва диншунсолик; эстетика ва педагогика; эстетика ва экология ва бошқа фанлар билан алоқадорлиги эканлигини тушинтиради.

.

2.2.Схема ва жадваллар мазмуни мухокама килади.

Саволлар бериб, асосий жойларни ёзиб олади.

 

2.3. Эстетика фанининг бошқа ижтимоий фанлар билан алоқадорлиги слайдлар ёрдамида ёритиб беради (5-илова)

2.3. Эслаб колади, ёзади.

2.4. Миллий мустақилликни мустаҳкамлаш жараёнида эстетик тафаккурнинг жамият ижтимоий-маънавий ҳаётидаги ўрнини изоҳлайди.

Ҳар бир таянч тушунча ва ибо-раларни муҳокама қиладилар. Конспект қила-дилар.

III-босқич.

Якуний босқич.

(10 минут)

3.1. Мавзуга якун ясайди ва талабалар эътиборини асосий масалаларга каратади. Фаол иштирок этган талабаларни  рағбатлантиради, якунловчи хулоса қилади.

Мустақил иш учун вазифа «Нафосатли тафаккурнинг шаклланиши ва тараққиёт босқичлари га доир кластер тузишни вазифа қилиб беради, бахолайди.

3.1. Эшитади, аниклаштиради.

3.2. Топширикни ёзиб олади, мисоллар келтиради

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ўқув визуал материаллар                                                    

Лента лицом вниз: Эстетика фани воқеликни эстетик мушоҳада этиш ва бадиий ижод жараёнларининг узвий мутаносиблигини намоён қилади ва ифодалайди.  Эстетика — бу нафосат алами, санъат ва бадиий ижод жараёнлари қонуниятларини ҳис-туйғу, сезги-идрок қилиш воситалари орқали ўрганадиган ва ўргатадиган фандир

                                                                                           1-илова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Овальная выноска: Эстетика борлиқни эстетик ўзлаштириш моҳияти ва қонуниятлари хақидага фан
Выноска-облако: Эстетиканинг бошқа ижтимоий фанлар билан узвий алоқадорлиги
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Овал:   ФАЛСАФА Овал: ЭСТЕТИКА
Овал: АХЛОҚ
ШУНОСЛИК
Овал: ЭСТЕТИКА
Овал: ПЕДАГО
ГИКА
Овал: ЭСТЕТИКА
Овал: ПСИХОЛОГИЯ
Овал: ЭСТЕТИКА
Овал: ДИНШУНОСЛИК
Овал: ЭСТЕТИКА
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


3-илова

 

Горизонтальный свиток: Нафосат ва гўзаллик дунёси шу қадар хилма-хил, ранго-ранг, жозибали, эҳтиросли, мўъжизали, сеҳрлики, унда моддий гўзаллик билан маънавий гўзаллик уйғун ҳолда чирой очиб туради.
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Инсоннинг эстетик фаоллиги жараёнида табиат ва жамият қадриятлари муносабатлари тизимидаги эстетик хусусиятлар (гўзаллик ва хунуклик, улуғворлик ва пасткашлик, фохишалик ва кулгилилик) қонуниятлари намоён бўлади.

 

 

Эстетиканинг ис-тиқболга мўлжалланганлиги шу билан изоҳланадики, у воқеликни нафосат нуқтаи назаридан баҳолашда, бадиий мезон ўлчовларини илмий жиҳатдан ишлаб чикиб, амалий фаолиятга татбиқ этишда ўз ифодасини топади.

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

 

 

 

 

 

4-илова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                                                

 

Блок-схема: решение: Эстетика фаннинг ўрганилиш тарихи   5-илова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пятиугольник: Урхун-Енисей битиклари, Хоразм алифбоси,  (Мисрда фиръавн Тутанхамон маҳбарасидан топилган асори-атиқалар, Амударё хазинаси, Доро I тасвири солинган олтин тангалар, Бобил минораси, Ҳиндистон ва Хитой ҳукмдорлари саройлари ибодатхоналар.Нашивка:    Қадимги Шарқ
         мамлакатлари

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Круглая лента лицом вниз: Мутафаккирлар ижодида нафосат оламига бўлган муносабат
6-илова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


3-машғулот бўйича хулоса

 

   Мавзуни ёритиш жараёнида Эстетика – нафосатнинг моҳиятини ўрганувчи қадимий фан сифатида. Эстетика фаниниг фалсафий моҳияти. Эстетика фанининг бошқа ижтимоий фанлар билан алоқадорлиги: Нафосатли тафаккурнинг шаклланиши ва тараққиёт босқичлари. «Авесто»нинг нафосатли моҳияти. Қадимги дунё мумтоз нафосатшунослиги. Ўрта асрлар мусулмон шарқи нафосатшунослиги ва миллий мустақилликни мустаҳкамлаш жараёнида эстетик тафаккурнинг жамият ижтимоий-маънавий ҳаётидаги ўрни очиб берилди.

 

3-маъруза машгулоти буйича билимларни мустаҳкамлаш учун вазифа

(Ҳа, йўқ техникаси).

 

  1. Эстетика фанининг моҳиятини изоҳлаб бера оласизми?
  2. :Эстетика ва ахлоқшуносликнинг узвий бирлигини ётириб бера оласизми?
  3. «Авесто»нинг нафосатли моҳияти деганда нимани англайсиз?
  4. Ўрта асрлар мусулмон шарқи нафосатшунослиги тушинтириб бера оласизми?
  5. Янги давр нафосатшунослиги моҳияти деганда нимани тушинасиз?
  6. Ф. Ницщенинг эстетик қарашларини ёритиб бера оласизми?

 

 

Семинар машғулотининг ўқитиш технологияси

 

Вақти – 2 соат

Талабалар сони: 25-30 нафар

Ўқув машғулоти шакли

Билимларни чуқурлаштириш ва кенгайтириш бўйича семинар машғулоти

Ўқув машғулоти режаси

Эстетика фанининг предмети, мақсад ва вазифалари.

     2. Эстетикани бошқа ижтимоий фанлар билан узвий алоқадорлиги.

3. Марказий Осиёда яшаб ижод этган мутафаккирлар ижодида эстетик карашлар. Абу Наср Фаробий, Абу Райхон Беруний, Абу Али Ибн Сино, Улугбек, Умар Хайём, Алишер Навоий ва бошкалар ижодларида унинг акс этиши.

4. Немис маърифатпарварлиги эстетикаси.

5. Рус революцион-демократлари Н.Г. Чернишевский, В.Г.Белинский-нинг эстетик карашлари.

Ўқув машғулотининг мақсади:Бу семинар машғулоти жараёнида саволлар ва муаммолар борасида суҳбат ўтказилади. Бу дарсда “ақлий ҳужум” усулини ҳам қўллаш мумкин. Шунингдек, тест ва масалалар ечиш мумкин.

 

Педагогик вазифалар:

-мавзу бўйича билимларни

тизимлаштириш, мустаҳкамлаш.

- дарслик билан ишлаш

кўникмаларини ҳосил

қилиш;

- эстетика фанига оид масалаларни

таҳлил қилиш.

Ўқув фаолиятининг натижалари:

Талаба:

-          Эстетика фанининг предмети, мақсад ва вазифалари;

-          Фаннинг фалсафий мазмуни;

-          Эстетикани бошқа ижтимоий фанлар билан узвий алоқадорлиги;

-          Марказий Осиёда яшаб ижод этган мутафаккирлар ижодида эстетик карашлар тарихи;

-          Немис маърифатпарварлиги эстетикаси;

Ўқитиш услуби ва

техникаси

Блиц-сўров, биргаликда ўқиймиз, фалсафий эссе, “ахлоқий меъёрлар” сўзларига кластер, мунозара.

Ўқитиш воситалари

Маъруза матни, ўқув қўлланмаси, проектор, флипчарт, маркер, доска.

Ўқитиш шакли

Билимларни чуқурлаштириш ва кенгайтириш, индивидуал ва гуруҳ  бўйича ўқитиш.

Ўқитиш шароитлари

Компьютер технологиялари, проектор билан таъминланган, гуруҳда

дарс ўтишга мослаштирилган аудитория.

 

Семинар машғулотининг технологик картаси

 

Босқичлар,

вақти

Фаолият мазмуни

Ўқитувчи

талаба

1-босқич.

Кириш

(10 мин)

 

1.1. Мавзуни, мақсади режадаги ўқув натижаларини эълон қилади, уларнинг аҳамиятини ва долзарблигини асослайди.

Машғулот ҳамкорликда ишлаш технологиясини қўллаган ҳолда ўтишни маълум қилади.

1.2. Ақлий ҳужум усулидан фойдаланган ҳолда аудиториянинг тайёргарлик даражасини аниқлайди:

Эстетикани бошқа ижтимоий фанлар билан узвий алоқадорлигини биласизми?

Уларнинг мазмунларини ҳам биласизми?

Мазмунининг муҳокамаси гуруҳларда давом этишини эълон қилади.

1.1. Мавзуни

ёзади ва саволларга

жавоб беради.

 

2-босқич

асосий

(60 мин)

 

2.1. Талабаларни 3 гуруҳга бўлади, ҳар бирига вазифа беради (2-илова).

Кутилаётган ўқув натижаларини эслатади.

2.2. Гуруҳда ишлаш қоидаси билан таништиради (1-илова).

Баҳолаш мезонларини ҳам намойиш қилади.

2.3. Вазифани бажаришда ўқув материаллари (маъруза матни, ўқув қўлланма) ларидан фойдаланиш мумкинлигини эслатади.

Гуруҳларда иш бошлашни таклиф этади.

2.4.Тайёргарликдан кейин тақдимотни бош -лангани эълон қилинади.

2.5. Талабалар жавобини шархлайди, хулоса ларга эътибор беради, аниқлик киритади.

2.6. Талабаларга Б.Б.Б усули бўйича ифодаланган жадвални намойиш қилади ва устунларни тўлдиришни айтади.

Тушунчаларга изоҳларни тўғрилайди ва саволларга жавоб қайтаради.

Гуруҳлар фаолиятига умумий балл беради.

2.1. Ўқув

натижаларини

тақдим қиладилар.

2.2. Саволлар

беради.

2.3. Жавобларни

тўлдиради.

2.4. Жадвал

устунларини

тўлдиради ва

муҳокамада иштирок

этади.

 

3-босқич

Якуний

(10 мин)

 

3.1. Машғулотни якунлайди, талабаларни баҳолайди ва фаол иштирокчиларни рағбатлантиради.

3.2. Мустақил иш сифатида “ Немис маърифатпарварлиги эстетикаси” мавзусида “эссе” ёзишни топширади.

3.1. Эшитадилар.

3.2 Топшириқни

оладилар.

 

 

 

Ўқув топшириқлар

1-илова

 

Гуруҳ билан ишлаш қоидалари

Гуруҳ аъзоларининг ҳар бири

- ўз шерикларининг фикрларини хурмат қилишлари лозим;

- берилган топшириқлар бўйича фаол, ҳамкорликда ва масъулият билан ишлашлари лозим;

- ўзларига ёрдам керак бўлганда сўрашлари мумкин;

- ёрдам сўраганларга кўмак беришлари лозим;

- гуруҳни баҳолаш жараёнида иштирок этишлари лозим;

- “Биз бир кемадамиз, бирга чўкамиз ёки бирга қутиламиз” қоидасини яхши билишлари лозим.

 

2-илова

1. Битта гап билан саволга жавобни шакллантиринг.

. Эстетика фанининг предмети, мақсад ва вазифалари тушинтиринг.?

2. Эстетикани бошқа ижтимоий фанлар билан узвий алоқадорлигибўйича схема тузинг.

3. Ушбу тушунчаларнинг мазмунини ёритинг.

 

     1. Эстетика фанининг предмети, мақсад ва вазифалари.

     2. Эстетикани бошқа ижтимоий фанлар билан узвий алоқадорлиги.

3. Марказий Осиёда яшаб ижод этган мутафаккирлар ижодида эстетик карашлар. Абу Наср Фаробий, Абу Райхон Беруний, Абу Али Ибн Сино, Улугбек, Умар Хайём, Алишер Навоий ва бошкалар ижодларида унинг акс этиши.

4. Немис маърифатпарварлиги эстетикаси.

5. Рус революцион-демократлари Н.Г. Чернишевский, В.Г.Белинский-нинг эстетик карашлари.

 

Эстетика – нафосатнинг моҳиятини ўрганувчи қадимий фан сифатида эканлиги ва фаннинг фалсафий моҳияти. Эстетика фанининг бошқа ижтимоий фанлар билан алоқадорлиги. «Авесто»нинг нафосатли моҳияти. Қадимги дунё мумтоз нафосатшунослиги. Умумжахоний динларнинг пайдо бўлиши ва дин билан санъатнинг ўзаро хамкорлиги. Ўрта асрлар мусулмон шарқи нафосатшунослиги. Эстетика фанининг асосий жихатлари.  Эстетик тарбиянинг анъанавий ва замонавий усуллари ёритилди.

 

 

 

3-илова.

Баҳолаш мезонлари ва кўрсаткичлари (балл)

 

Гуруҳ

 

1 топшириқ

2 топшириқ

3 топшириқ (ҳар бир савол 0,2

балл)

 

Баллар

йиғиндиси

 

(1,0)

(1,4)

1-савол

2-савол

 

3-савол

 

(3,0)

1

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4-илова.

Б.Б.Б. усули асосида билимларни синаш учун тарқатма материаллар

 

Тушунча

 

Биламан “+”,

Билмайман

“-”.

Билдим “+”,

Била олмадим “-”.

1

Эстетика фаниниг фалсафий моҳияти

 

 

2

Эстетика фанининг бошқа ижтимоий фанлар билан алоқадорлиги:

 

 

3

Эстетика ва фалсафа

 

 

4

эстетика ва ахлоқшунослик

 

 

5

эстетика ва психология

 

 

6

эстетика ва педагогика

 

 

7

Нафосатли тафаккурнинг шаклланиши ва тараққиёт босқичлари

 

 

8

«Авесто»нинг нафосатли моҳияти

 

 

9

Эстетик тарбиянинг анъанавий ва замонавий усуллари

 

 

10

Янги давр нафосатшунослиги ва унинг аҳамияти.

 

 

 

 

 

 

4-Мавзу:

 

 

Эстетик онг ва эстетик фаолиятнинг мохияти. Эстетиканинг асосий категориялари.

 

 

Маъруза машғулотини  олиб бориш технологияси

 

Вақти: 2 соат

Талабалар сони

Ўкув машғулотининг шакли

Информацион – кўргазмали дарс

 Маъруза машгулотининг режаси

 

Машғулотнинг мақсади: талабаларда эстетик онг ва фаолият тушунчаларини шакллантириш ва санъатнинг ижтимоий онг шакли эканлигини ёритиш..

Педагогик вазифалар:

Ўқув фаолияти натижалари:

-          Эстетик онг ва эстетик фаолият тушунчалари;

-          Эстетик онг ва унинг асосий унсурлари;

-          Эстетик мезоний тушунчалар;

-          Санъатнинг вужудга келиши, эстетик мохияти ва ўзига хос хусусиятлари;

-          Санъатнинг турларга бўлиниши;

-          Санъатда бадиий (ижодий) метод масаласи.

Талабалар:

-          Эстетик онг ва унинг асосий унсурлари; эстетик эхтиёж, эстетик муносабат;

-          Эстетик қараш ва назариялар.

-          Эстетик мезоний тушунчалар – эстетик билишнинг мухим омили сифатида;

-          Гўзаллик муаммоси эстетика ва фалсафанинг энг мураккаб муаммоси эканлиги;

-          Санъатнинг бадиий адабиёт, халқ амалий санъати, меъморчилик, рассомчилик.

Ўқитиш услуби ва техникаси

Традицион усул, бумеранг, лойиха, ФСМУ, кластер.

Ўқитиш воситалари

Хужжатли фильм, плакатлар, музей, экскурсиялар.

Ўқитиш шакллари

Жамоа, тўғридан-тўғри ва гуруҳларда ишлаш

Ўқитиш шарт-шароити

Техник воситалар билан таъминланган аудитория

Мониторинг ва баҳолаш

Оғзаки назорат, савол-жавоб, ўз-ўзини назорат қилиш, рейтинг тизими асосида баҳолаш

 

 

Маъруза машғулотининг технологик картаси

 

Босқич

лар вақти

Фаолиятнинг мазмуни

Ўқитувчи

Талаба

I-босқич. Мавзуга кириш

(10 минут)

1.1. Мавзу, унинг максади, укув машгулотидан кутилаётган натижалар маълум килинади.

1.1. Эшитади, ёзиб олади.

II-босқич. Асосий

(60 минут)

2.1. Талабалар эътиборини жалб этиш ва билим жаражаларини аниклаш учун тезкор савол-жавоб утказади.

- Эстетик онгиниг фалсафий моҳияти биласизми?

-     Эстетик муносабат ва эстетик фаолиятни  биласизми?

-  . Гўзаллик муаммосининг моҳиятини изоҳлаб бера оласизми?

- Санъатнинг вужудга келишини тушинтиринг?

2.1.Эшитади. Навбат билан бир-бирини такрорламай атамаларни айтади.

Уйлайди, жавоб беради.

Жавоб беради ва

тугри жавобни эшитади

2.2. Ўкитувчи визуал материаллардан фойдаланган холда маърузани баён этишда давом этади.

Эстетик онг ва эстетик фаолият тушунчалари. Эстетик онг ва унинг асосий унсурлари; эстетик эхтиёж, эстетик муносабат, эстетик хис-туйғу, эстетик дид, эстетик бахо, эстетик идеал, эстетик қараш ва назариялар.

2.2.Схема ва жадваллар мазмуни мухокама килади.

Саволлар бериб, асосий жойларни ёзиб олади.

2.3. Эстетик мезоний тушунчалари слайдлар ёрдамида ёритиб беради (5-илова)

2.3. Эслаб колади, ёзади.

2.4. Санъатнинг маънавий ҳаётдаги ўрнини изоҳлайди.

Ҳар бир таянч тушунча ва ибо-раларни муҳокама қиладилар. Конспект қила-дилар.

III-босқич.

Якуний босқич.

(10 минут)

3.1. Мавзуга якун ясайди ва талабалар эътиборини асосий масалаларга каратади. Фаол иштирок этган талабаларни  рағбатлантиради, якунловчи хулоса қилади.

Мустақил иш учун вазифа «Эстетик онг ва эстетик фаолият тушунчалари га доир кластер тузишни вазифа қилиб беради, бахолайди.

3.1. Эшитади, аниклаштиради.

3.2. Топширикни ёзиб олади, мисоллар келтиради

 

 

 

 

 

Ўқув визуал материаллар

                                                       1-илова

Лента лицом вниз: Эстетик онг тушунчаси
Выноска-облако: Эстетик  онг—маънавий-рухий  вокеа-ходисалар  мажмуи  булиб,  улар  ижтимоий  хаёт  заминида  вужудга  келадиган  эстетик  фикр,  эстетик  хис,  эстетик дид,  эстетик  орзу,  эстетик  караш,  эстетик  назария  тизимини  яратади.
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                                                                                           2-илова

Скругленная прямоугольная выноска: ЭСТЕТИК ТУШУНЧАЛАР 
МАЗМУНИ
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


3-илова

 

 

4-конечная звезда: ЭСТЕТИКА
НИНГ АСОСИЙ
КАТЕГОРИЯЛАРИ
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Овал: КУЛГУЛИЛИК
Овал: ФОЖИАВИЙЛИК
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


4-илова

 

Круглая лента лицом вниз: ЭСТЕТИК КАТЕГОРИЯЛАР МАЗМУНИ
Двойные фигурные скобки: Гўзаллик  - эстетиканинг асосий  тушунчаси.  Гўзаллик  нафосат  оламининг  магзи,  асосий  белгиси, бош хоссаси,  асосий  мохиятини  ташкил  этади.  Гўзаллик  - бу  асосий  эстетик  кадрият  булиб ,  уни  идрок  этиш  кобилияти  эса  эстетик  субъектнинг  асосий  кисмидир. Бу  хусусият  эстетик  онг  ва  унинг  кисмларига  хам  таалуклидир.  Эстетик  хис-туйгу,  энг  аввало  гўзалликни  хис  этиш  жарайнини  англатади
Двойные фигурные скобки: Улугворлик  - эстетик  ва  ахлокий  сифатлар  касб  этиб,  Амалиётда  куп  кулланиладиган эстетик  тушунча. Улугворлик  кулами  гузаллик  куламидек  чексиз.  Улугворлик  хисси  умуминсоний  булиши  билан  бир  каторда  ижтимой  хаётда  тарихий  тараккиётга  алохида  таъсир  этувчи  ходисалар  ва  жараёнларни  хам  камраб  олади.
Двойные фигурные скобки: Фожеалилик ва  кулгилилик  эстетик  тушунчалари  ёрдамида  хаёт  зиддиятлари    ва  тукнашувлари  бахоланади  ва  мушохада  килинади.  Улар  оркали  инсоннинг  ижтимоий  хаёт  ходисаларига  нисбатан  эстетик   муносабати  ифодаланади  ва  мустахкамланади.  Айтиш  жоизки, фожеалилик  ва  кулгилилик  гузаллик  тушунчасидан  торрок  доирада  амал  килади.
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Волна: Санъат  бу – воқеликни  бадиий  тимсоллар воситаси билан  ижтимоий  акс эттириш, ишни кўзини  билиш  ва  маҳорат  кўрсатиш  жараёнидир5-илова

 

 

 

 

 

С

А

Н

Ъ

А

Т

 

НИМА

?

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


4-машғулот бўйича хулоса

 

   Мавзуни ёритиш жараёнида эстетик онг ва эстетик фаолият тушунчалари, эстетик онг ва унинг асосий унсурлари, эстетик мезоний тушунчалар Санъатнинг вужудга келиши, эстетик мохияти ва ўзига хос хусусиятлари. Санъатнинг бадиий адабиёт, халқ амалий санъати, меъморчилик, рассомчилик, хайкалтарошлик турлари ва унинг-маънавий ҳаётидаги ўрни очиб берилди.

 

4-маъруза машгулоти буйича билимларни мустахкамлаш учун вазифа

(Ҳа, йўқ техникаси).

 

  1. Эстетик онгнинг моҳиятини изоҳлаб бера оласизми?
  2. Ээстетик онгнинг унсурларини ётириб бера оласизми?
  3. Эстетик мезоний тушунчаларни ифодаланг?
  4. Гўзаллик муаммоси эстетика ва фалсафанинг энг мураккаб муаммоси эканлигини тушинтириб бера оласизми?
  5. Санъатнинг турларга бўлинишини тушинтиринг?
  6. Санъатда бадиий (ижодий) метод масаласини ёритиб бера оласизми?

 

 

Семинар машғулотини ўқитиш технологияси (1-машғулот)

 

Вақти – 2 соат

Талабалар сони: 25-30 нафар

 

Ўқув машғулоти шакли

Билимларни чуқурлаштириш ва кенгайтириш бўйича семинар машғулоти

 

Ўқув машғулоти режаси

1. Эстетик онг ва эстетик фаолият хакида тушунча.

2. Эстетик талаб-эхтиёжлар.

3. Эстетик онг турлари.

4. Эстетик идеал.

5. Эстетиканинг асосий категориялари.

Ўқув машғулотининг мақсади:

Бу семинар машғулоти жараёнида саволлар ва муаммолар борасида

суҳбат ўтказилади. Бу дарсда “ақлий ҳужум” усулини ҳам қўллаш мумкин. Шунингдек, тест ва масалалар ечиш мумкин.

 

Педагогик вазифалар:

-мавзу бўйича билимларни

тизимлаштириш, мустаҳкамлаш.

- дарслик билан ишлаш

кўникмаларини ҳосил

қилиш;

- эстетика фанига оид масалаларни

таҳлил қилиш.

Ўқув фаолиятининг натижалари:

Талаба:

-          Эстетик онг ва эстетик фаолият тушунчаси;

-          Эстетик онг ва унинг асосий унсурлари; эстетик эхтиёж, эстетик муносабат, эстетик хис-туйғу, эстетик дид, эстетик бахо, эстетик идеал;

-          эстетик қараш ва назариялар;

-          Эстетиканинг асосий категориялари.

Ўқитиш услуби ва

техникаси

 

Блиц-сўров, биргаликда ўқиймиз, фалсафий эссе, “ахлоқий меъёрлар” сўзларига кластер, мунозара.

 

Ўқитиш воситалари

Маъруза матни, ўқув қўлланмаси, проектор, флипчарт, маркер, доска.

Ўқитиш шакли

Билимларни чуқурлаштириш ва кенгайтириш, индивидуал ва гуруҳ

бўйича ўқитиш.

 

Ўқитиш шароитлари

Компьютер технологиялари, проектор билан таъминланган, гуруҳда

дарс ўтишга мослаштирилган аудитория.

 

Семинар машғулотининг технологик картаси (1-машғулот)

 

Босқичлар

вақти

Фаолият мазмуни

Ўқитувчи

талаба

1-босқич.

Кириш

(10 мин)

 

1.1. Мавзуни, мақсади режадаги ўқув натижаларини эълон қилади, уларнинг аҳамиятини ва долзарблигини асослайди.

Машғулот ҳамкорликда ишлаш технологиясини қўллаган ҳолда ўтишни маълум қилади.

1.2. Ақлий ҳужум усулидан фойдаланган ҳолда аудиториянинг тайёргарлик даражасини аниқлайди:

Эстетик онг ва унинг асосий унсурларини биласизми?

Уларнинг мазмунларини ҳам биласизми?

Мазмунининг муҳокамаси гуруҳларда давом этишини эълон қилади.

1.1. Мавзуни

ёзади ва саволларга

жавоб беради.

 

2-босқич

асосий

(60 мин)

 

2.1. Талабаларни 3 гуруҳга бўлади, ҳар бирига вазифа беради (2-илова).

Кутилаётган ўқув натижаларини эслатади.

2.2. Гуруҳда ишлаш қоидаси билан таништиради (1-илова).

Баҳолаш мезонларини ҳам намойиш қилади.

2.3. Вазифани бажаришда ўқув материаллари (маъруза матни, ўқув қўлланма)ларидан фой- даланиш мумкинлигини эслатади.

Гуруҳларда иш бошлашни таклиф этади.

2.4.Тайёргарликдан кейин тақдимотни бош -лангани эълон қилинади.

2.5. Талабалар жавобини шархлайди, хулоса ларга эътибор беради, аниқлик киритади.

2.6. Талабаларга Б.Б.Б усули бўйича ифодаланган жадвални намойиш қилади ва устунларни тўлдиришни айтади.

Тушунчаларга изоҳларни тўғрилайди ва саволларга жавоб қайтаради.

Гуруҳлар фаолиятига умумий балл беради.

2.1. Ўқув

натижаларини

тақдим қиладилар.

2.2. Саволлар

беради.

2.3. Жавобларни

тўлдиради.

2.4. Жадвал

устунларини

тўлдиради ва

муҳокамада иштирок

этади.

 

3-босқич

Якуний

(10 мин)

 

3.1. Машғулотни якунлайди, талабаларни баҳолайди ва фаол иштирокчиларни рағбатлантиради.

3.2. Мустақил иш сифатида “ Эстетик мезоний тушунчалари ” мавзусида “эссе” ёзишни топширади.

3.1. Эшитадилар.

3.2 Топшириқни

оладилар.

 

 

 

 

Ўқув топшириқлар

1-илова

 

Гуруҳ билан ишлаш қоидалари

Гуруҳ аъзоларининг ҳар бири

- ўз шерикларининг фикрларини хурмат қилишлари лозим;

- берилган топшириқлар бўйича фаол, ҳамкорликда ва масъулият билан ишлашлари лозим;

- ўзларига ёрдам керак бўлганда сўрашлари мумкин;

- ёрдам сўраганларга кўмак беришлари лозим;

- гуруҳни баҳолаш жараёнида иштирок этишлари лозим;

- “Биз бир кемадамиз, бирга чўкамиз ёки бирга қутиламиз” қоидасини яхши билишлари лозим.

 

 

2-илова

 

1. Битта гап билан саволга жавобни шакллантиринг.

Эстетик мезоний тушунчаларни изоҳланг.?

2.Гўзаллик муаммоси бўйича схема тузинг.

3. Ушбу тушунчаларнинг мазмунини ёритинг.

 

 

    

1 – машғулот: Саволарга жавоб беринг.

1. Эстетик онг ва эстетик фаолият ҳақида тушунча.

2. Эстетик талаб-эхтиёжлар.

3. Эстетик онг турлари.

4. Эстетик идеал.

5. Эстетиканинг асосий категориялари.

 

2-машғулот: Қуйидаги атамаларни изоҳланг

Эстетик онг ва эстетик фаолият тушунчалари. Эстетик онгнинг асосий унсурлари; эстетик эхтиёж, эстетик муносабат, эстетик хис-туйғу, эстетик дид, эстетик бахо, эстетик идеал, эстетик қараш ва назариялар.

Эстетик мезоний тушунчалар – эстетик билишнинг мухим омили сифатида ва уларнинг санъатда намоён бўлиши. Эстетик тарбиянинг анъанавий ва замонавий усуллари ёритилди.

 

3-илова.

Баҳолаш мезонлари ва кўрсаткичлари (балл)

 

Гуруҳ

 

1 топшириқ

2 топшириқ

3 топшириқ (ҳар бир савол 0,2

балл)

 

Баллар

йиғиндиси

 

(1,0)

(1,4)

1-савол

2-савол

 

3-савол

 

(3,0)

1

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

 

 

4-илова.

Б.Б.Б. усули асосида билимларни синаш учун тарқатма материаллар

 

 

Тушунча

 

Биламан “+”,

Билмайман

“-”.

Билдим “+”,

Била олмадим “-”.

1

Эстетик онгнинг фалсафий моҳияти

 

 

2

Эстетик фаолият тушунчаси

 

 

3

Эстетик муносабат тушунчаси

 

 

4

Эстетик қараш ва назариялар

 

 

5

Эстетик эстетик онг унсурлари

 

 

6

Эстетик мезоний тушунчалар

 

 

7

Гўзаллик муаммоси эстетика ва фалсафанинг энг мураккаб муаммоси эканлиги.

 

 

8

Улуғворликнинг хаётда ва санъатда намоён бўлиши

 

 

9

Кулгилилик (комиклик) ва фожиавийлик тушунчалари.

 

 

10

Эстетик идеал тушунчаси

 

 

 

 

Семинар машғулотини ўқитиш технологияси (2-машғулот)

 

Вақти – 2 соат

Талабалар сони: 25-30 нафар

 

Ўқув машғулоти шакли

Билимларни чуқурлаштириш ва кенгайтириш бўйича семинар машғулоти

Ўқув машғулоти режаси

1. Бадиий ижод турларининг хилма-хиллиги.

2. Бадиий адабиётда услуб ва йуналишлар.

3. Макон санъатининг узига хос жихатлари.

4. Вакт санъати турлари.

5. Томоша-коришма санъат турлари ва уларнинг узига хослиги.

Ўқув машғулотининг мақсади:

Бу семинар машғулоти жараёнида саволлар ва муаммолар борасида

суҳбат ўтказилади. Бу дарсда “ақлий ҳужум” усулини ҳам қўллаш мумкин. Шунингдек, тест ва масалалар ечиш мумкин.

Педагогик вазифалар:

-мавзу бўйича билимларни

Тизимлаштириш, мустаҳкамлаш.

- дарслик билан ишлаш Кўникмаларини ҳосил қилиш;

- эстетика фанига оид масалаларни

таҳлил қилиш.

Ўқув фаолиятининг натижалари:

Талаба:

-          Санъатнинг вужудга келиши, эстетик мохияти ва ўзига хос хусусиятлари;

-          Санъатнинг бадиий адабиёт, халқ амалий санъати, меъморчилик, рассомчилик, хайкалтарошлик, театр, мусиқа, хаттотлик, эстрада, цирк, кино, аския, қўшиқчилик, рақс нотиқлик, қироат санъати турлари;

-          Санъатнинг турларга бўлиниши;

-          эстетика тарихида санъат турларини туркумлаш муаммоси;

-          Санъатнинг вақт, макон ва вақт макон (қоришма) санъат турлари. Санъатда бадиий (ижодий) метод масаласи.

Ўқитиш услуби ва

техникаси

Блиц-сўров, биргаликда ўқиймиз, фалсафий эссе, “ахлоқий меъёрлар” сўзларига кластер, мунозара.

Ўқитиш воситалари

Маъруза матни, ўқув қўлланмаси, проектор, флипчарт, маркер, доска.

 

Ўқитиш шакли

Билимларни чуқурлаштириш ва кенгайтириш, индивидуал ва гуруҳ бўйича ўқитиш.

 

Ўқитиш шароитлари

Компьютер технологиялари, проектор билан таъминланган, гуруҳда дарс ўтишга мослаштирилган аудитория.

 

 

Семинар машғулотининг технологик картаси (2-машғулот)

 

Босқичлар

вақти

Фаолият мазмуни

Ўқитувчи

талаба

1-босқич.

Кириш

(10 мин)

 

1.1. Мавзуни, мақсади режадаги ўқув натижаларини эълон қилади, уларнинг аҳамиятини ва долзарблигини асослайди.

Машғулот ҳамкорликда ишлаш технологиясини қўллаган ҳолда ўтишни маълум қилади.

1.2. Ақлий ҳужум усулидан фойдаланган ҳолда аудиториянинг тайёргарлик даражасини аниқлайди:

Санъатнинг турларга бўлинишини биласизми?

Уларнинг мазмунларини ҳам биласизми?

Мазмунининг муҳокамаси гуруҳларда давом этишини эълон қилади.

1.1. Мавзуни

ёзади ва саволларга

жавоб беради.

 

2-босқич

асосий

(60 мин)

 

2.1. Талабаларни 3 гуруҳга бўлади, ҳар бирига вазифа беради (2-илова).

Кутилаётган ўқув натижаларини эслатади.

2.2. Гуруҳда ишлаш қоидаси билан таништиради (1-илова).

Баҳолаш мезонларини ҳам намойиш қилади.

2.3. Вазифани бажаришда ўқув материаллари (маъруза матни, ўқув қўлланма)ларидан фой- даланиш мумкинлигини эслатади.

Гуруҳларда иш бошлашни таклиф этади.

2.4.Тайёргарликдан кейин тақдимотни бошлангани эълон қилинади.

2.5. Талабалар жавобини шархлайди, хулоса ларга эътибор беради, аниқлик киритади.

2.6. Талабаларга Б.Б.Б усули бўйича ифодаланган жадвални намойиш қилади ва устунларни тўлдиришни айтади.

Тушунчаларга изоҳларни тўғрилайди ва саволларга жавоб қайтаради.

Гуруҳлар фаолиятига умумий балл беради.

2.1. Ўқув

натижаларини

тақдим қиладилар.

2.2. Саволлар

беради.

2.3. Жавобларни

тўлдиради.

2.4. Жадвал

устунларини

тўлдиради ва

муҳокамада иштирок

этади.

 

3-босқич

Якуний

(10 мин)

 

3.1. Машғулотни якунлайди, талабаларни баҳолайди ва фаол иштирокчиларни рағбатлантиради.

3.2. Мустақил иш сифатида “ Санъатнинг вужудга келиши” мавзусида “эссе” ёзишни топширади.

 

3.1. Эшитадилар.

3.2 Топшириқни

оладилар.

 

Ўқув топшириқлар

1-илова

 

Гуруҳ билан ишлаш қоидалари

Гуруҳ аъзоларининг ҳар бири

- ўз шерикларининг фикрларини хурмат қилишлари лозим;

- берилган топшириқлар бўйича фаол, ҳамкорликда ва масъулият билан ишлашлари лозим;

- ўзларига ёрдам керак бўлганда сўрашлари мумкин;

- ёрдам сўраганларга кўмак беришлари лозим;

- гуруҳни баҳолаш жараёнида иштирок этишлари лозим;

- “Биз бир кемадамиз, бирга чўкамиз ёки бирга қутиламиз” қоидасини яхши билишлари лозим.

 

 

2-илова

 

1. Битта гап билан саволга жавобни шакллантиринг.

Санъатнинг бадиий адабиёт тушунчасини изоҳланг.?

2.санъат турлари бўйича схема тузинг.

3. Ушбу тушунчаларнинг мазмунини ёритинг.

 

2 - машғулот

1. Бадиий ижод турларининг хилма-хиллиги.

2. Бадиий адабиётда услуб ва йуналишлар.

3. Макон санъатининг узига хос жихатлари.

4. Вакт санъати турлари.

5. Томоша-коришма санъат турлари ва уларнинг узига хослиги.

 

Санъатнинг вужудга келиши, эстетик мохияти ва ўзига хос хусусиятлари. Санъатнинг бадиий адабиёт, халқ амалий санъати, меъморчилик, рассомчилик, хайкалтарошлик, театр, мусиқа, хаттотлик, эстрада, цирк, кино, аския, қўшиқчилик, рақс нотиқлик, қироат санъати турлари. Санъатнинг турларга бўлиниши, эстетика тарихида санъат турларини туркумлаш муаммоси. Санъатнинг вақт, макон ва вақт макон (қоришма) санъат турлари. Санъатда бадиий (ижодий) метод масаласининг анъанавий ва замонавий усуллари ёритилди.

 

 

 

3-илова.

Баҳолаш мезонлари ва кўрсаткичлари (балл)

 

Гуруҳ

 

1 топшириқ

2 топшириқ

3 топшириқ (ҳар бир савол 0,2

балл)

 

Баллар

йиғиндиси

 

(1,0)

(1,4)

1-савол

2-савол

 

3-савол

 

(3,0)

1

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

 

4-илова.

Б.Б.Б. усули асосида билимларни синаш учун тарқатма материаллар

 

 

Тушунча

 

Биламан “+”,

Билмайман

“-”.

Билдим “+”,

Била олмадим “-”.

1

Санъатнинг вужудга келиши

 

 

2

Санъатнинг бадиий адабиёт, халқ амалий санъат турлари

 

 

3

Санъатнинг меъморчилик, рассомчилик, хайкалтарошлик, театр, мусиқа, хаттотлик турлари.

 

 

4

Санъатнинг эстрада, цирк, кино, аския, қўшиқчилик, рақс нотиқлик, қироат санъати турлари.

 

 

 

5

Санъатнинг турларга бўлиниши

 

 

6

Эстетика тарихида санъат турларини туркумлаш муаммоси.

 

 

7

Санъатнинг вақт, макон ва вақт макон санъат турлари.

 

 

8

 Томоша (қоришма) санъат турлари.

 

 

9

Санъатда бадиий (ижодий) метод масаласи

 

 

10

Баъдий ижод турларининг ҳилма ҳиллиги.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5 - Мавзу:

Мантиқ фанининг баҳс мавзуси ва мақсад – вазифалари. Мантиқ қонунлари.

 

 

Маъруза машғулотини  олиб бориш технологияси

 

Вақти: 2 соат

Талабалар сони:

Ўқув машғулотининг шакли

Информацион – кўргазмали дарс

 Маъруза машғулотининг режаси

        1. Оламни билиш мураккаб руҳий жараён сифатида.

2. Мантиқ фанининг баҳс мавзуси ва вазифалари.

3. Мантиқий фикрларнинг тарихий ривожланиш босқичлари ва унда Ўрта Осиёлик мутафаккирларнинг ўрни.

4.  Мантиқ қонунларининг фикрлаш жараёнидаги ўрни

Машғулотнинг мақсади: “Мантиқ” фанининг мазмун - моҳияти, баҳс мавзулари ва вазифалари ҳамда билиш жараёнидаги тутган ўрни билан таништириш орқали уларнинг билимлари ва  мантиқий фикрлаш малакаларини ривожлантиришдан иборат  .

Педагогик вазифалар:

Ўқув фаолияти натижалари:

 

 Ўқитувчи:

-          Мантиқ тушунчаси билан таништириш ва фаннинг предметини тушунтириш;

-          Билиш жараёнининг моҳияти, босқичлари билан таништириш;

-          Мантиқий билимларнинг ривожланиш тарихини ёритиш;

-          Тафаккур қонунларини моҳиятини ва тўғри уларнинг фикрлашдаги аҳамиятини изоҳлайди;

- Мантиқий фикрлашнинг борлиқни билиш жараёнидаги аҳамиятини изоҳлаш;

Талабалар:

- Мантиқ фанининг предметини,     диалектик ва формал мантиқниншг фарқларини изоҳлайди;

-   Билиш, ҳиссий билиш ва ақлий билиш тушунчаларига таъриф беради;

-  Мантиқий тафаккур тараққиёти   босқичларини ва намоёндаларини кўрсатишади;

- “Мантиқ” фанининг бошқа фанлар билан ўзаро алоқасини ва уни фанлар ичида тутган ўрнини тавсифлайди;

- Тафаккур қонунлари талаблари бузилишига доир мисоллар келтиришади.

- Мантиқ фанини ўрганишнинг тўғри муҳокама юрита олишни ривожлантириши мисоллар ёрдамида изоҳлашади.

 

Ўқитиш услуби ва техникаси

Традицион усул, бумеранг, лойиҳа, ФСМУ, кластер.

Ўқитиш воситалари

 Плакатлар, кодоскоп, слайдлар

Ўқитиш шакллари

Жамоа, тўғридан-тўғри ва гуруҳларда ишлаш

Ўқитиш шарт-шароити

Техник воситалар билан таъминланган аудитория

Мониторинг ва баҳолаш

Оғзаки назорат, савол-жавоб, ўз-ўзини назорат қилиш, тарқатма тест тизими асосида баҳолаш

 

 

 

 

 

 

 

Маъруза машғулотининг технологик картаси

 

Боскичлар вақти

Фаолиятнинг мазмуни

Ўқитувчи

Талаба

I-босқич. Мавзуга кириш

(10 минут)

1.1. Мавзу, унинг мақсади, ўқув машғулотидан кутилаётган натижалар маълум қилинади.

 

 

1.1.Эшитади, ёзиб олади.

II-босқич. Асосий

(60 минут)

2.1. Талабалар эътиборини жалб этиш ва билим даражаларини аниқлаш учун тезкор савол-жавоб ўтказади.

- Мантиққа доир қандай атамаларни биласиз?

- Мантиқ фанининг предметига таъриф беринг?

- Билиш нима ва унинг қандай босқичлари мавжуд?

- Ҳиссий билиш деб нимага айтилади?

- Ақлий билиш деб нимага айтилади?

 

2.1.Эшитади. Навбат билан бир-бирини такрорламай атамаларни айтади.

Ўйлайди, жавоб беради.

Жавоб беради ва

тўғри жавобни эшитади

 

2.2. Ўқитувчи визуал материаллардан фойдаланган ҳолда маърузани баён этишда давом этади (иловалар орқали).

Мантиқ фанининг асосий функциялари, унинг олам сирларини билишдаги ўрнини тушунтиради.

2.2.Схема ва жадваллар мазмуни муҳокама қилади.

Саволлар бериб, асосий жойларни ёзиб олади.

 

2.3. Мантиқ фанининг ривожланиш босқичларини, унинг бошқа фанлар билан алоқадорлигини слайдлар ёрдамида ёритиб беради

2.3.Эслаб қолади, ёзади.

2.5. Тафаккур қонунларининг моҳиятини, тўғри фикрлаш жараёнидаги аҳамиятини мисоллар ёрдамида тушунтиради

Эшитади, аниқлаштиради ҳамда мисоллар келтиради.

2.4. Мустақиллик шароитида инсон тафаккури тарзини ўзгартиришда, дунёда рўй бераётган воқеа – ҳодисалардан тўғри хулоса чиқара олишда мантиқ фанининг тутган ўрнини тушунтиради

Ҳар бир таянч тушунча ва ибо-раларни муҳокама қиладилар. Конспект қила-дилар.

III-босқич.

Якуний босқич.

(10 минут)

3.1. Мавзуга якун ясайди ва талабалар эътиборини асосий масалаларга қаратади. Фаол иштирок этган талабаларни  рағбатлантиради, баҳолайди. Якунловчи хулоса қилади.

Мустақил иш учун вазифа сифатида билиш жараёнининг даражаларини кластер усулида ўрганиш ҳамда атамалар мазмунини ўрганишни вазифа қилиб беради,

3.1.Эшитади, аниқлаштиради.

3.2. Топшириқни ёзиб олади.

 

                                                        

 

 

 

 

Ўқув визуал материаллар

Подпись:  





 
1-режа:

 

Круглая лента лицом вверх: Билиш  -  воқеликнинг, шу жумладан, онг ҳодисаларининг инсон миясида субъектив, идеал образлар шаклида акс этишидан иборат мураккаб жараён1-илова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-илова

 

 

ҳукм

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3-илова

 

 

 

 

Организационная диаграмма

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4-илова

 

Организационная диаграмма

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-режа:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


5-илова

Лента лицом вниз: Мантиқ фанининг ўрганиш объекти тафаккур ҳисобланади. Мазкур фан тафаккур шакллари, қонунлари ва усуллари тўғрисида баҳс юритади

6-илова

7-илова

 

                                                                                                                                              3-режа

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


8-илова

 

 

 

 

 

 


Қадимги дунёда мантиқий қарашлар ривожи (мил ав III-I минг йилликлар)

 

 
 

 

геронтология

 

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                                                                                                                 

 

 

                                                                                                                                            4-режа:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


9-илова

 

Горизонтальный свиток: Фалсафада қонун тушунчаси нарса ва ҳодисаларнинг муҳим, зарурий, умумий, нисбий барқарор муносабатларини ифодалайди.формал иантиқ илмида эса қонун тушунчаси фикрлаш элементлари ўртасидаги ички, муҳим, зарурий алоқадорликни ифодалайди.
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


10-илова

 

Подпись: Энг умумий қонунлар
 
,Подпись: Умумий қонунлар  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


11-илова

Горизонтальный свиток: Формал мантиқ қонунлари  (ёки тафаккур қонунлари) дейилганда фикрлашга хос муҳим, зарурий боғланишлар тушунилади.
Тафаккур қонунларига амал қилиш тўғри, тушунарли, аниқ, изчил, зиддиятсиз, асосланган фикр юритишга имкон беради.
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


12-илова

 

Радиальная диаграмма

 

 

 

13-илова

 

 

Скругленный прямоугольник: Учинчиси мустасно қонуни
Скругленный прямоугольник: Етарли 
асос 
қонуни
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


14-илова

 

Горизонтальный свиток: Айният қонунига кўра, муҳокама доирасида маълум бир нарса - ҳодиса ҳақида айтилган фикр айни бир вақтда ва айни бир нисбатда ўз-ўзига тенгдир (формуласи – «А – А дир»)
 


                                

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


15-илова

 

5 - мавзу бўйича хулоса

 

1.         Мантиқ фани тафаккурнинг шакллари, қонуниятлари ва усуллари тўғрисида баҳс юритадиган фалсафий фанлардан бири бўлиб, қатор ижтимоий-гуманитар ва аниқ фанлар билан чамбарчас боғлиқдир.

2.         Мантиқ фани нафақат назарий Фан, балки у бевосита Амалий аҳамият ҳам касб этади. Мантиқий фикрлаш малакасига эга бўлмай туриб, воқеа-ҳодисаларнинг туб моҳиятини англаш мумкин эмас.

3.         Билиш -  мураккаб, зиддиятли, турли хил даражаларда амалга ошадиган жараён бўлиб, доимий ривожланиш хусусиятига эга.

4.         Тафаккур билишнинг юқори босқичи – раионал билиш босқичи бўлиб, унда предмет ва ҳодисаларнинг умумий, муҳим хусусиятлари  аниқланади, улар ўртасидаги ички, зарурий алоқалар, яъни қонуний боғланишлар акс эттирилади.

5.         тафаккур қонунлари талабларига муҳокама жараёнида амал қилиш фикримизнинг аниқ ва изчил, зиддиятсиз ва асосли бўлишини, яъни объектив реалликка мослигини, ишонарли бўлишини таъминлайди

6.  Иқтисодиёт назариясининг билиш, амалий, услубий ва ғоявий- тарбиявий вазифалари мавжуд. Айниқса, мамлакатимиз мустақилликка эришгандан сўнг, ўсиб келаётган ёш авлодни кенг дунёқарашли қилиб, мантиқий таҳлил қила олиш, жаҳонда рўй бераётган жараёнлардан тўғри хулоса чиқара олиш малакаларини шакллантиришда, миллий ватанпарварлик руҳида тарбиялашда аҳамияти тобора ошиб бормоқда.

 

 

5-маъруза машғулоти бўйича билимларни мустаҳкамлаш учун вазифа

(«Ҳа - йўқ» техникаси).

 

1.Мантиқ фани фалсафий фанлар тизимига кирадими?

2. Билиш доимий ривожланиб борувчи, мураккаб  жараёнми?

3. Инсон ҳохиш-истагига тааллуқли бўлмаган объектив қонунлар мавжудми?

4. Мантиқий фикрлаш малакасини шакллантирмасдан дунёдаги нарса -ҳодисалар моҳиятини реал англаш мумкинми?

5.Тафаккур қонунлари талабларига амал қилиш ижтимоий тараққиёт ривожига ёрдам берадими?

6. Мантиқ фани бошқи фанлар билан боғлиқликка эгами?

7. Мантиқ илмини ўрганиш баркамол ёшларни шакллантириш жараёнида аҳамиятга эгами?

 

Семинар машғулотининг ўқитиш технологияси (1-машғулот)

 

Вақти – 4 соат

Талабалар сони: 25-30 нафар

Ўқув машғулоти шакли

Билимларни чуқурлаштириш ва кенгайтириш бўйича семинар   машғулоти

Ўқув машғулоти режаси

 

        1 – машғулот

       1. Мантиқ фанининг баҳс мавзуси ва вазифалари.

2. Оламни билиш мураккаб руҳий жараён сифатида.

3.Мантиқий фикрларнинг тарихий ривожланиш  боскичлари ва унда Урта Осиёлик мутафаккирларнинг урни.

 

Ўқув машғулотининг мақсади: Бу семинар машғулоти жараёнида саволлар ва муаммолар борасида суҳбат ўтказилади. Бу дарсда “ақлий ҳужум” усулини ҳам қўллаш мумкин. Шунингдек, тест ва масалалар ечиш мумкин.

Педагогик вазифалар:

- мавзу бўйича билимларни

тизимлаштириш,

мустаҳкамлаш.

- дарслик билан ишлаш

кўникмаларини ҳосил қилиш;

- иқтисодий ахборотларни

таҳлил қилиш

кўникмаларини

ривожлантириш

 

Ўқув фаолиятининг натижалари:

Талаба:

- Мантиқ,  тафаккур, билиш, қонун тушунчалари таърифини ўрганадилар.

- мантиқ илмининг асосий масалаларини тавсифлай оладилар;

- мантиқ илмининг ривожланиш жараёнини, илмий қарашларнинг мазмунини биладилар;

- мантиқ фанининг предметига таъриф бериб, вазифаларини ва аҳамиятини кўрсатиб бера оладилар;

- мантиқий қонун ва категорияларга таъриф бериб, мисоллар келтира оладилар;

- билиш жараёнининг моҳияти ҳақида билим ва тасаввурларга эга бўладилар;

- нарса-ҳодисалар хусусида аниқ, зиддиятсиз ва асосли фикрлаш малакаларини ривожлантирадилар.

Ўқитиш услуби ва  техникаси

Блиц-сўров, «биргаликда ўрганамиз усули, “билиш”, “қонун” сўзларига кластер, мунозара.

Ўқитиш воситалари

Маъруза матни, ўқув қўлланмаси, проектор, флипчарт, маркер, доска.

Ўқитиш шакли

Билимларни чуқурлаштириш ва кенгайтириш, индивидуал ва гуруҳ   бўйича ўқитиш.

Ўқитиш шароитлари

Компьютер технологиялари, проектор билан таъминланган, гуруҳда  дарс ўтишга мослаштирилган аудитория.

 

Семинар машғулотининг технологик картаси (1-машғулот)

 

Босқичлар

вақти

Фаолият мазмуни

ўқитувчи

Талаба

 

 

 

 

 

1-босқич.

Кириш

(10 мин)

1.1. Мавзуни, мақсадини ва режадаги ўқув натижаларини эълон қилади, уларнинг аҳамиятини ва долзарблигини асослайди.

Машғулот ҳамкорликда ишлаш технологияси

ни қўллаган ҳолда ўтишни маълум қилади.

1.2. Ақлий ҳужум усулидан фойдаланган ҳолда  аудиториянинг тайёргарлик даражасини аниқлайди:Мантиқ илми билан боғлиқ қандай терминларни биласиз?

Уларнинг мазмунларини ҳам биласизми?

Мазмунининг муҳокамаси гуруҳларда давом этишини эълон қилади.

 

 

 

 

 

 

1.1. Мавзуни

ёзади ва саволларга

жавоб беради.

 

2-босқич

асосий

(60 мин)

2.1. Талабаларни 3 гуруҳга бўлади, ҳар бирига вазифа  беради (2-илова).

Кутилаётган ўқув натижаларини эслатади.

2.2. Гуруҳда ишлаш қоидаси билан таништиради (1-илова).

Баҳолаш мезонларини ҳам намойиш қилади.

2.3. Вазифани бажаришда ўқув материаллари (маъруза матни, ўқув қўлланма)ларидан фойдаланиш мумкинлигини эслатади.

Гуруҳларда иш бошлашни таклиф этади.

2.4. Тайёргарликдан кейин тақдимотни бошлангани эълон  қилинади.

2.5. Талабалар жавобини шархлайди, хулосаларга эътибор  беради, аниқлик киритади.

2.6. Талабаларга «Б.Б.Б усули» бўйича ифодаланган жадвални намойиш қилади ва устунларни тўлдиришни айтади.

Тушунчаларга изоҳларни тўғрилайди ва саволларга жавоб  қайтаради.

Гуруҳлар фаолиятига умумий балл беради.

2.1. Ўқув

натижаларини

тақдим қиладилар.

 

2.2. Саволлар

беради.

 

 

2.3. Жавоб

ларни

тўлдиради.

 

 

2.4. Жадвал

устунларини

тўлдиради ва

муҳокамада иштирок

этади.

3-босқич

Якуний

(10 мин)

3.1. Машғулотни якунлайди, талабаларни баҳолайди ва  фаол иштирокчиларни рағбатлантиради.

3.2. Мустақил иш сифатида “Талабалар фикрлаш  қобилиятини ривожлантиришда мантиқ илмининг ўрни” мавзусида “эссе” ёзишни топширади

3.1. Эшитадилар. Тўплаган балларини ёзиб оладилар.

3.2 топшириқни

ёзиб оладилар.

 

Ўқув топшириқлар

1-      илова

 

 

Гуруҳ билан ишлаш қоидалари

 

Гуруҳ аъзоларининг ҳар бири:

- ўз шерикларининг фикрларини ҳурмат қилишлари лозим;

- берилган топшириқлар бўйича фаол, ҳамкорликда ва масъулият билан ишлашлари лозим;

- ўзларига ёрдам керак бўлганда сўрашлари мумкин;

- ёрдам сўраганларга кўмак беришлари лозим;

- гуруҳни баҳолаш жараёнида иштирок этишлари лозим;

- “Биз бир кемадамиз, бирга чўкамиз ёки бирга қутиламиз” қоидасини яхши билишлари лозим.

 

 

 

2-илова

 

1. Битта гап билан саволга жавобни шакллантиринг.

Тафаккур, билиш, мантиқ илми, мантиқий фикрлаш талаблари, мантиқий илмлар тараққиёти тушунчалари қандай боғлиқликда намоён бўлади?

2. “Билиш жараёни босқичлари” бўйича схема тузинг.

 

 

 

3. Ушбу саволларга жавоб беринг:

 

1. Билиш, ҳиссий билиш, ақлий билиш, мантиқ тушунчаларининг мазмуни7

2. Мантиқ илми Билан шуғулланган алломалар ва уларнинг  таълимотлари?

3. Мантиқ фанининг фан сифатида қарор топиши жараёни?

3-илова.

Баҳолаш мезонлари ва кўрсаткичлари (балл)

 

Гуруҳ

1 топшириқ

2 топшириқ

3 топшириқ (ҳар бир савол 0,2 балл)

Баллар

Йиғиндиси

(1,0)

(1,4)

1-савол

2-савол

3-савол

 

1

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

 

 

4-илова.

 

Б.Б.Б. усули асосида билимларни синаш учун тарқатма материаллар

 

Тушунча

Биламан “+”,

Билмайман “-”

Билдим “+”,

Била олмадим

 “-”

1

Билишнинг  моҳияти

 

 

2

Билишнинг босқичлари

 

 

3

Ҳиссий билиш шакллари

 

 

4

сезги

 

 

5

идрок

 

 

6

тасаввур

 

 

7

Ақлий билиш шакллари

 

 

8

тушунча

 

 

9

ҳукм

 

 

10

Хулоса чиқариш

 

 

11

Мантиқ илми предмети

 

 

12

Тўғри фикрлашнинг хусусиятлари

 

 

13

Тафаккур тушунчаси

 

 

14

Қадимги Шарқдаги мантиқий қарашлар

 

 

15

Қадимги Юнонистондаги мантиқий илмлар

 

 

16

Мантиқ илмининг аҳамияти

 

 

 

Семинар машғулотининг ўқитиш технологияси (2-машғулот)

 

Вақти – 4 соат

Талабалар сони: 25-30 нафар

Ўқув машғулоти шакли

Билимларни чуқурлаштириш ва кенгайтириш бўйича семинар   машғулоти

Ўқув машғулоти режаси

 

1. Мантиқ қонунлари - тўғри фикр юритишнинг асосий тамойиллари сифатида.

а)  Айният қонуни

б) Нозидлик  қонуни

с) Учинчиси мустасно қонуни

д) Етарли асос қонуни

2. Мантиқий усулларнинг моҳияти.

Ўқув машғулотининг мақсади: Бу семинар машғулоти жараёнида саволлар ва муаммолар борасида суҳбат ўтказилади. Бу дарсда “ақлий ҳужум” усулини ҳам қўллаш мумкин. Шунингдек, тест ва масалалар ечиш мумкин.

Педагогик вазифалар:

- мавзу бўйича билимларни

тизимлаштириш,

мустаҳкамлаш.

- дарслик билан ишлаш

кўникмаларини ҳосил қилиш;

- иқтисодий ахборотларни

таҳлил қилиш

кўникмаларини

ривожлантириш

 

Ўқув фаолиятининг натижалари:

Талаба:

- Мантиқ,  тафаккур, билиш, қонун тушунчалари таърифини ўрганадилар.

- мантиқ илмининг асосий масалаларини тавсифлай оладилар;

- мантиқ илмининг ривожланиш жараёнини, илмий қарашларнинг мазмунини биладилар;

- мантиқ фанининг предметига таъриф бериб, вазифаларини ва аҳамиятини кўрсатиб бера оладилар;

- мантиқий қонун ва категорияларга таъриф бериб, мисоллар келтира оладилар;

- билиш жараёнининг моҳияти ҳақида билим ва тасаввурларга эга бўладилар;

- нарса-ҳодисалар хусусида аниқ, зиддиятсиз ва асосли фикрлаш малакаларини ривожлантирадилар.

Ўқитиш услуби ва  техникаси

Блиц-сўров, «биргаликда ўрганамиз усули, “билиш”, “қонун” сўзларига кластер, мунозара.

Ўқитиш воситалари

Маъруза матни, ўқув қўлланмаси, проектор, флипчарт, маркер, доска.

Ўқитиш шакли

Билимларни чуқурлаштириш ва кенгайтириш, индивидуал ва гуруҳ   бўйича ўқитиш.

Ўқитиш шароитлари

Компьютер технологиялари, проектор билан таъминланган, гуруҳда  дарс ўтишга мослаштирилган аудитория.

 

Семинар машғулотининг технологик картаси (2-машғулот)

 

Босқичлар,

вақти

Фаолият мазмуни

ўқитувчи

Талаба

1-босқич.

Кириш

(10 мин)

1.1. Мавзунинг мақсади режадаги ўқув натижаларини эълон қилади, уларнинг аҳамияти ва долзарблигини асослайди.

Машғулот ҳамкорликда ишлаш технологиясини қўллаган ҳолда ўтилишини маълум қилади.

1.2. Блиц-сўров ўтказади ва аудиториянинг тайёргарлик

даражасини аниқлайди:

1) Қандай тафаккур қонунларини биласиз? Уларнингмоҳиятини биласизми?

Мавзу мазмунининг муҳокамаси гуруҳларда давом этишини эълон қилади.

1.1. Мавзуни

ёзади ва саволларга

жавоб беради.

2-босқич

асосий

(60 мин)

2.1. Талабаларни 3 гуруҳга бўлади, ҳар бирига вазифа беради.

Ўқув натижаларини эслатади.

2.2. Вазифани бажаришда ўқув материаллари (маъруза матни, ўқув қўлланма) ларидан фойдаланиш мумкинлигини эслатади.

Гуруҳларда иш бошлашни таклиф этади.

2.3. Тайёрланган тақдимотни намойиш этади.

2.4. Талабалар жавобини шархлайди, хулосаларга эътибор беради, аниқлик киритади.

2.5. Инсерт усулида 3-иловадаги топшириқни тайёрлашни таклиф этади.

2.1. Ўқув

натижаларини

тақдим қиладилар.

2.2. Саволлар

беради.

2.3. Жавобларни

тўлдиради.

2.4. Жадвал

устунларини

тўлдиради ва

муҳокамада иштирок

этади.

3-босқич

Якуний

(10 мин)

3.1. Машғулотни якунлайди, талабаларни баҳолайди ва фаол иштирокчиларни рағбатлантиради.

3.2. Мустақил иш сифатида «мантиқ қонунларининг тўғри фикрлаш жараёнидаги аҳамияти» юзасидан реферат ёзишни топширади

 

3.1. Эшитадилар.

3.2 Топшириқни ёзиб оладилар.

1-илова

 

 

Гуруҳ билан ишлаш қоидалари

Гуруҳ аъзоларининг ҳар бири

- ўз шерикларининг фикрларини хурмат қилишлари лозим;

- берилган топшириқлар бўйича фаол, ҳамкорликда ва масъулият билан ишлашлари лозим;

- ўзларига ёрдам керак бўлганда сўрашлари мумкин;

- ёрдам сўраганларга кўмак беришлари лозим;

- гуруҳни баҳолаш жараёнида иштирок этишлари лозим;

- “Биз бир кемадамиз, бирга чўкамиз ёки бирга қутиламиз” қоидасини яхши билишлари лозим.

 

2-илова

Гуруҳлар учун топшириқлар.

1- гуруҳ.

Қонун, диалек қонунлар, формал мантиқ қонунлари, энг умумий қонунлар, хусусий қонунлар, мантиқий усул тушунчаларининг мазмунини

ёритинг.

“Қонун” сўзига кластер тузинг.

2- гуруҳ.

Фикрлаш жараёнида қандай мантиқий усуллардан фойдаланилади?

“мантиқий усуллар” тушунчасига кластер тузинг.

3- гуруҳ.

Формал мантиқ қонунлари қайсилар ва уларни мисоллар билан изоҳланг.

“тафаккур шакллари ва қонунлари” тушунчасига кластер тузинг.

 

3-илова.

“Инсерт усули”

Инсерт - самарали ўқиш ва фикрлаш учун белгилашнинг интерфаол тизими ҳисобланиб, мустақил ўқиб-ўрганишда ёрдам беради. Бунда маъруза мавзулари, китоб ва бошқа материаллар олдиндан талабага вазифа қилиб берилади. Уни ўқиб чиқиб, «V; +; -; ?» белгилари орқали ўз фикрини ифодалайди.

 

Матнни белгилаш тизими

(v) - мен билган нарсани тасдиқлайди.

(+) – янги маълумот.

(-) – мен билган нарсага зид.

(?) – мени ўйлантирди. Бу борада менга қўшимча маълумот зарур.

Инсерт жадвали

 

Тушунчалар

V

+

-

?

қонун

 

 

 

 

Табиат қонунлари

 

 

 

 

Жамият қонунлари

 

 

 

 

тафаккур қонунлари

 

 

 

 

Айният

 

 

 

 

Зидлик

 

 

 

 

Қарама қаршилик

 

 

 

 

Анализ

 

 

 

 

Синтез

 

 

 

 

Таққослаш

 

 

 

 

Умумлаштириш

 

 

 

 

Мавҳумлаштириш

 

 

 

 

 

 

4-илова.

 

 

6 - Мавзу:

 

Тафаккурнинг асосий шакллари. Тушунча  ва ҳукм  -тафаккур шакллари сифатида

 

 

Маъруза машғулотини  олиб бориш технологияси

 

Вақти: 2 соат

Талабалар сони:

Ўқув машғулотининг шакли

Ахборот, визуал маъруза

 

 Маъруза машғулотининг режаси

1.                          Тушунчаларнинг моҳияти ва  турлари.

2.                          Тушунчалар ўртасидаги муносабатлар.

3.                          Тушунчалар устида мантиқий амаллар.

4.            Ҳукм – мантиқий билиш шакли сифатида. Унинг тузилиши

5.            Содда ва мураккаб ҳукм. Уларнинг асосий турлари.

6.                          Ҳукмлар орасидаги муносабатлар

Машғулотнинг мақсади: тафаккур шакллари, тушунча, ҳукм ва уларнинг моҳияти ва турлари ҳақида илмий билимларни ҳосил қилиш  орқали мантиқий фикрлаш малакасини ривожлантиришдан иборат.

Педагогик вазифалар:

Ўқув фаолияти натижалари:

 Ўқитувчи:

-          Тафаккур шакли тушунчасини моҳиятини изоҳлаш;

-           Тафаккур шаклларининг билиш жараёнидаги аҳамиятини мисоллар ёрдамида тушунтириш;

-          Тушунчанинг моҳияти, турлари ва оламдаги нарса-ҳодисаларни ўрганишдаги ўрнини ёритиш;

-          Ҳукмнинг моҳияти, тузилиши ва турларини ҳамда фикрлаш жараёнидаги  аҳамиятини изоҳлаш;

-          Мантиқий фикрлаш қобилиятини ривожлантиришда тафаккур шаклларини билишнинг заруриятини ёритиш;

Талабалар:

- тафаккур шакллари тушунчасини мазмун-моҳиятини изоҳлайди;

-   тушунча, ҳукм ва хулоса чиқаришларга илмий таъриф Бера олади;

-  тушунчанинг моҳияти, турлари ва билиш жараёнидаги ўрнини изоҳлаш малакасига эга бўлади;

- ҳукмнинг моҳияти, турлари ва билиш жараёнидаги ўрнини изоҳлаш малакасига эга бўлади;

 

- тафаккур шаклларини ўрганишнинг тўғри муҳокама юрита олишни ривожлантиришини мисоллар ёрдамида изоҳлай олишади.

 

Ўқитиш услуби ва техникаси

Маъруза, муаммоли ҳолатларни ечиш, синквейн, ЎТВ/КТ, блиц-сўров, график органайзер: кластер, концептуал жадвал.

Ўқитиш воситалари

 Проектор, тарқатма материал, график органайзерлар, доска, бўр

Ўқитиш шакллари

Индивидуал, фронтал, умумжамоа ва жуфтликда ишлаш

Ўқитиш шарт-шароити

Техник воситалар: Проектор ва компьютер билан таъминланган аудитория

Мониторинг ва баҳолаш

Оғзаки назорат, савол-жавоб, ўз-ўзини назорат қилиш, тарқатма тест тизими асосида баҳолаш

 

 

Маъруза машғулотининг технологик картаси

 

Боскичлар вақти

Фаолиятнинг мазмуни

Ўқитувчи

Талаба

1-босқич. Тайёргарлик босқичи

(5 минут)

1.1. Мавзу, мақсад ва режалаштирилган ўқув натижаларини эълон қилади.

1.2. Режа ва муаммоли ҳолатларни ифодаловчи саволларни экранга чиқаради.

1.1. Эшитадилар, ёзиб оладилар.

1.2. Эътибор

берадилар.

2-босқич. кириш

(10 минут)

2.1. Асосий категория ва тушунчаларни ва маъруза охирида ечиладиган масалаларни намойиш қилади.

2.2. Ўқув фаолиятини баҳолаш мезонлари маълум қилади.

2.1. Аниқлик

киритадилар.

Саволлар беради.

3-босқич.

асосий босқич.

(55 минут)

3.1. Қуйидаги саволни ўртага ташлайди:

Айтингчи, ақлий билиш жараёни ҳиссий билишдан қайси хусусиятлари Билан фарқ қилади?

Ана шу савол бўйича билимларни мустаҳкамлаш учун “Синквейн” усулидан фойдаланган ҳолда (10-илова) ҳар бир фарқли хусусиятга изоҳ беради.

Тафаккур шаклларини акс эттирувчи чизмани намойиш қилади.

3.2. Тафаккур шакллари тушунчасининг моҳияти билан таништиради, тафаккур тушунчасига таъриф беради

-тушунча, ҳукм, хулоса чиқариш тушунчаларига таъриф беради.

3.3. Тушунчанинг мазмуни ва ҳажми, унинг мазмун ва ҳажмига кўра турларига, тушунчалар ўртасидаги муносабатлар ва мантиқий амалларни мисоллар асосида ёритиб беради, тушунтиради.

3.4. Ҳукмнинг тузилиши, сифати ва миқдори, содда ва мураккаб ҳукмларнинг моҳиятини мисоллар асосида тушунтириб беради

3.1. фарқли хусусиятларни

санайди.

изоҳларни ёзиб оладилар.

3.2. Ёзиб оладилар,

муҳокама қиладилар.

Гуруҳлаш мезонини

Тушунтира

дилар.

Ёзадилар.

4-босқич.

Якуний

(10 мин.)

4.1. Мавзуга хулоса ясайди. Ўқув жараёнида фаолиштирок этган талабаларни рағбатлантиради.

4.2. Мустақил ишлаш ва назарий билимларни мустаҳкамлаш учун саволларни беради: тафаккур, тафаккур шакллари, тушунча, таққосланадиган тушунчалар, ҳукм, мураккб ҳукм тушунчаларига “Синквейн” усули ёрдамида таъриф беришни топширади.

4.1. Эшитади.

Аниқлаштиради.

4.2. топшириқни ёзиб оладилар.

 

 

Визуал материаллар.

1-илова.

Скругленная прямоугольная выноска: ТУШУНЧА
Лента лицом вниз: ПРЕДМЕТ ВА ҲОДИСАЛАРНИНГ УМУМИЙ ВА МУҲИМ БЕЛГИЛАРИНИ  ИНСОН ОНГИДА ЯХЛИТ АКС ЭТТИРУВЧИ ТАФАККУР ШАКЛИДИР.
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Ъ

Ъъ

 

 

 

 

 

 

2- илова

 

 

Подпись: ТАҚҚОСЛАШ
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


3-илова

Блок-схема: альтернативный процесс: Т У Ш У Н Ч А
ТУРЛАРИ
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                                                                        

 

 

 

 

 

 

4-илова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                                                                                                     

Овал: В                  СОвал:  А

Овал:   В
   
                                                                                                                    А    

 

 

 

 

 

Подпись: БЎЙСУНИШ МУНОСАБАТИ Подпись: ЗИДЛИК МУНОСАБАТИ
 

 

 


           

Овал:  А    В
 

 

 

 

 


5-илова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                           

 

 

 


                                А  В     С                                                    A    В   С

 

 

 

 

 

 

6-илова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


7- илова

 

Блок-схема: альтернативный процесс: ТУШУНЧАНИ ҲОСИЛ ҚИЛИШ УСУЛЛАРИ
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Подпись: БЎЛИШ УЗЛУКСИЗ АМАЛГА ОШИРИЛИШИ, УНДА «САКРАШ» БЎЛМАСЛИГИ КЕРАК
                                                                                                                  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Скругленная прямоугольная выноска: ҲУКМ
8-илова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Зарезервировано: Нарса-ҳодисага бирор белги, хосса, муносабатнинг хослиги ёки хос эмаслигини ифодаловчи тафаккур шаклидир. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


9-илова

 

 

Блок-схема: альтернативный процесс: ҲУКМ 
ТУРЛАРИ
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                                                                        

 

 

 

 

10-илова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


11 илова

 

 

 

 

8-конечная звезда: МУНОСАБАТ ҲУКМЛАР
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Выноска-облако: СОДДА ҲУКМЛАРДА ТЕРМИНЛАР ҲАЖМИ
12-илова.

 

 

 

 

 

 

 

 

Горизонтальный свиток: ҲУКМ ТУРЛАРИ	
БЕЛ
ГИ
СИ	
ҲУКМ ФОРМУЛАСИ	
ТЕРМИНЛАР ҲАЖМИ	
ТЕРМИН
ЛАР
МУНОСА
БАТИ
			
S	
P	


УМУМИЙ ТАСДИҚ ҲУКМ
	
А	
ҲАММА S-P	
+	
+	
S > P

УМУМИЙ ИНКОР ҲУКМ
	
Е	
ҲЕЧ БИР S-P
ЭМАС	
+	
+	
S = P

ЖУЗЪИЙ ТАСДИҚ ҲУКМ	
I	
БАЪЗИ S-P	
-	
+	
S < P

ЖУЗЪИЙ ИНКОР ҲУКМ	
O	
БАЪЗИ S-P
ЭМАС



	
-	
+	
S < P
 

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

13-илова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                                                                                                  

 

 

 

 

 

 

 

 

14-илова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

15-илова

“Синквейн” (5 қатор) техникаси

 

Мақсад – категорияга характеристика бериш

Синквейн схемаси:

1–қатор – тушунча;

2-қатор – тушунчани тавсифловчи 2 сифат;

3-қатор – ушбу тушунча вазифалари тўғрисидаги 3 та феъл;

4-қатор – ушбу тушунча моҳияти тўғрисидаги 4 сўздан иборат сўз бирикмаси;

5-қатор – ушбу тушунча синоними.

 

Семинар машғулотининг ўқитиш технологияси (1-машғулот)

 

Вақти – 2 соат

Талабалар сони: 25-30 нафар

Ўқув машғулоти шакли

Мунозарали семинар

Ўқув машғулоти режаси

 

 

1.      Тушунча-мантикий тафаккур шакли сифатида.

2.      Тушунчаларни турлари.

3.      Тушунчалар уртасидаги муносабатлар.

4.      Тушунчалар уртасида мантикий амаллар.

 

 

Ўқув машғулотининг мақсади:  Тафаккур шаклларидан бири – тушунчанинг мазмун – моҳияти тўғрисида билимларни мустаҳкамлаш ва ривожлантириш

Педагогик вазифалар:

- мавзу бўйича билимларни

тизимлаштириш,

мустаҳкамлаш.

- дарслик билан ишлаш

кўникмаларини ҳосил қилиш;

- муаммоли масаларни

таҳлил қилиш

кўникмаларини

ривожлантириш

 

Ўқув фаолиятининг натижалари:

 

- мавзудаги асосий қоидалар, тушунчанинг моҳиятини, мазмуни  мазмуни ва ҳажмига кўра турларини изоҳлай олади;

- тушунчалар ўртасидаги муносабатларни гуруҳлай олади, тизимлаштиради, ўзаро фарқлай олади;

- тушунчалар устида мантиқий амалларни бажара олиш кўникмасига эга бўлади.

Ўқитиш услуби ва  техникаси

Мунозарали семинар, суҳбат, ақлий ҳужум.

Ўқитиш воситалари

Жамоада ва гуруҳларда ишлаш

Ўқитиш шакли

Маъруза матнлари, проектор, маркер, скоч, А32 Ф қоғоз,

Конспектлар

Ўқитиш шароитлари

Гуруҳларда ишлашга мўлжалланган аудитория

 

 

 

 

Семинар машғулотининг технологик картаси (1-машғулот)

 

Босқичлар,

вақти

Фаолият мазмуни

ўқитувчи

Талаба

1-босқич.

Кириш

(10 мин)

1.1. Мавзуни, мақсади, режадаги ўқув натижаларини эълон қилади, уларнинг аҳамиятини ва долзарблигини асослайди.

1.2. Семинар мунозара тарзида ўтишини эълон қилади.

1.3. Билимларни фаоллаштириш мақсадида “Сиз  мантиқ фанида қандай янги атамалар билан танишдингиз?” саволи Билан мурожаат қилади.

1.4. Мунозара қоидаларини эслатади.

1.1. Мавзуни

ёзади ва саволларга

жавоб беради.

2-босқич

асосий

(60 мин)

2.1. Талабаларни мунозара саволлари билан таништиради

- тафаккур шаклларига нималар киради?

- тушунча ҳиссий билиш шакллари ва ҳукмдан қайси жиҳатлари Билан фарқ қилади?

- тушунчанинг мазмуни ва ҳажми нима?

- тушунчалар ўртасида қандай муносабатлар амал қилади?

- ҳукм нима ва унинг таркибини  кўрсата оласизми?

- ҳукмлар миқдорига кўра қандай турларга бўлинади?

- ҳукмларнинг бирлашган классификациясини мисоллар асосида изоҳлай оласизми?

2.2. Талабалар мунозарасини ташкил этади.

Ҳар бир жавобнинг мазмунига ва мантиқийлигига эътибор беради. Саволлар беришни таклиф этади. Турли нуқтаи назарлар тингланади ва умумлаштиради. Ҳар бир савол муҳокамаси умумий хулоса билан тугайди.

2.3. Талабаларнинг қўшимча саволларига жавоб беради.

2.1. Эшитадилар ва

жавобларни

тайёрлайдилар.

 

2.2. Талабалар

саволларга ўз нуқтаи назарларини

билдирадилар,

қўшимчалар

қиладилар ва саволлар берадилар.

3-босқич

Якуний

(10 мин)

3.1. Семинар машғулотини якунлайди, саволлар бўйича хулосалар чиқаради, мунозара иштирокчиларини баҳолайди.

3.2. Мустақил иш учун вазифа беради. (Мавзу бўйича масалалар)

Эшитадилар.

Хулосаларни ёзиб оладилар.

Топшириқни

оладилар.

 

1-илова

 

 

Мунозара қатнашчиларига эслатма

1. Мунозара муносабатлар йиғиндиси эмас, балки муаммо ечими услубиятидан иборат.

2. Кўп гапирмасдан, бошқаларнинг сўзлашига имкон бер.

3. Мақсадга эришиш йўлида хиссиётларинни жиловлаб, батафсил ўйлаган ҳолда сўзла.

4. Рақибларинг вазиятини ўрганиб, уларга хурмат билан мурожаат қил.

5. Рақибларинг томонидан айтилган фикрларга танқидий ва мулоҳазали ёндаш.

6. Мунозара предмети бўйича четга чиқмаган ҳолда тўғри ёндашиб гапир.

 

 

Муаммоли семинарнинг бошқарув дастаклари

Бошловчи барча вазифаларни ўзига олади – мунозара босқичларини бошқариш, жавобларнинг асосланиши ва тўғрилигини тасдиқлаш, қўлланган термин ва тушунчаларни аниқлаш, муносабатларни тўғри қўллаш ва бошқалар. Тақдимотларнинг тақсимотини тўғри бошқариш.

Тақризчи – томонларнинг маърузаларини йўналишлар бўйича белгилаш ва тўлиқ характерда баҳолаш: долзарблиги, илмий жиҳати, мантиқийлиги ва масалаларнинг аниқ қўйилганлиги, хулосаларнинг аниқ кўрсатилиши.

Рақиб – қабул қилинган тадқиқот ўртасида рақобатчилик жараёнини шакллантиради. У фақатгина маърузачининг асосий ҳолатини танқид қилиш эмас, шу билан биргаликда, унинг айтган фикрларидан заиф ёки хато томонларини топиш ҳамда ўзининг ҳал қилувчи фикрларини таклиф қилиши ҳам мумкин.

Эксперт – барча мунозараларнинг, жумладан, мунозара қатнашчилари томонидан айтилган фикрларнинг, қилинган хулосаларнинг, таклиф ва гипотезаларнинг маҳсулдорлигини баҳолайди.

Мунозара регламентини ўтказиш тартиби

1. Бошловчи маъруза мавзуси ва маърузачиларнинг тақдимотларин эълон қилади.

2. Маъруза 5 минут давом этади.

3. Тақризчи – 2 минут.

4. Рақиб – маъруза мавзуси бўйича фикрларини 1-3 минут тақдим этади.

5. Жамоавий муҳокама – 5-10 минут.

 

2-илова

Баҳолаш кўрсаткичлари ва мезонлари

 

Баҳолаш кўрсаткичлари ва мезонлари (балларда)

Мунозара иштирокчилари

Маърузачилар (Ф.И.Ш.)

1

2

3

4

Маърузанинг мазмуни (2,5):

 

 

 

 

- мавзуга мос келиши (1,5);

 

 

 

 

- мантиқийлик, аниқлик (0,5);

 

 

 

 

- хулосаларни қисқалиги (0,5);

 

 

 

 

Инфромацион технологиялардан фойдаланганлиги

(кўргазмалилик) – (0,9).

 

 

 

 

Регламент (0,6

Тақризчилар (Ф.И.Ш.)

Жами (4,0)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

- Маърузанинг тавсифи (3,0)

 

 

 

 

- маърузанинг кучли томонлари аниқлаш (1,2)

 

 

 

 

- маърузанинг заиф томонлари аниқлаш (1,2)

 

 

 

 

Регламент (0,6)

Оппонентлар, иштирокчилар (Ф.И.Ш.)

Жами (3,0)

 

 

 

 

Саволлар:

 

 

 

 

- ҳар бири учун (0,3)

 

 

 

 

Қўшимча

 

 

 

 

- ҳар бири учун (0,3)

 

 

 

 

- моҳияти бўйича (0,3)

 

 

 

 

Жами (3,0)

 

 

 

 

3-илова.

 

Муҳокама ва хулосаларни шакллантириш учун саволлар

 

1. «Тушунча» ва «ҳукм» тушунчаларининг фалсафий моҳияти нимада?

Уларнинг ўзаро боғлиқлиги қандай?

2. Тушунчанинг оламни билишдаги аҳамияти қандай?

3. Тушунчанинг мазмуни ва ҳажми ўртасидаги тескари нисбат қонунини изоҳлаб беринг

4. Умумий ва жамловчи тушунчалар қайси жиҳатларига кўра фарқланади?

5. Сиғишадиган тушунчалар ўртасида қандай муносабатлар мавжуд?

6. Тушунчани бўлиш нима ва қандай усулларда амалга оширилади?

7. Ҳукмнинг сифати ва миқдори деганда нима тушунилади?

8. Хукмларни сифат ва микдор жихатидан бирлашган классификацияси нима,   уларнинг турларини курсатинг, мисол келтиринг?

     9.  Мавжудлик хукм нима ва унга мисол келтиринг?

10. Мантикий квадрат нима ва мантикий квадратдаги хукмлар уртасидаги  муносабат турларини курсатинг?

11. Предикат характерига кўра хукм турларини курсатинг ва уларга  мисол келтиринг?

12. Хукм ва гап, улар уртасидаги фарқни курсатинг?

 

 

 

4-илова.

 

Ақлий ҳужум ва масалани ечиш босқичлари

1. Мустақил фикрланг хаёлингизга келган барча ғоя, фикрларни қоғозга ёзинг.

2. Барча ғоя ва фикрларни ёзинг, агар улар такрорланаётган бўлса, махсус белги қўйинг.

3. Ғояларни баҳоланг.

4. Энг мақбул ғоя гуруҳ ғояси сифатида шакллантиради.

5. Барча ёзилган ғоялар гуруҳ муаммосини ечиш учун гуруҳлаштириш мумкин.

6. Гуруҳнинг умумий жавоби шакллантирилади.

 

Семинар машғулотининг ўқитиш технологияси (2-машғулот)

 

Вақти – 2 соат

Талабалар сони: 25-30 нафар

Ўқув машғулоти шакли

Мустақил ишлаш кўникмаларини ҳосил қилиш бўйича муаммоли семинар.

Ўқув машғулоти режаси

 

1.      Ҳукм - тафаккур шакли сифатида

2.      Содда ҳукм, унинг тузилиши ва турлари.

3.      Мураккаб ҳукм, унинг тузилиши ва турлари.

4.      Ҳукмларда терминларнинг бўлиниши.

Ўқув машғулотининг мақсади:  Тафаккур шаклларидан бири – ҳукмнинг мазмун – моҳияти тўғрисида билимларни мустаҳкамлаш ва ривожлантириш

Педагогик вазифалар:

- мавзу бўйича билимларни

тизимлаштириш,

мустаҳкамлаш.

- дарслик билан ишлаш

кўникмаларини ҳосил қилиш;

- муаммоли масаларни

таҳлил қилиш

кўникмаларини

ривожлантириш

Ўқув фаолиятининг натижалари:

 

- ҳукмнинг моҳият –мазмуни ҳақида илмий билимларни эгаллайди,

- унинг мазмун   ва ҳажмига кўра турларини изоҳлай олади;

- ҳукмлар ўртасидаги муносабатларни гуруҳлай олади, тизимлаштиради, ўзаро фарқлай олади;

- ҳукмлар устида мантиқий амалларни бажара олиш кўникмасига эга бўлади.

Ўқитиш услуби ва  техникаси

Муаммоли усул, блиц-сўров.

Ўқитиш воситалари

Фронталь, жамоада ва гуруҳларда ишлаш

Ўқитиш шакли

Маъруза матни, проектор, флипчарт, маркер, конспектлар

Ўқитиш шароитлари

Гуруҳларда ишлаш учун мўлжалланган аудитория

 

Семинар машғулотининг технологик картаси (2-машғулот)

 

Босқичлар,

вақти

Фаолият мазмуни

ўқитувчи

талаба

1-босқич.

Кириш

(10 мин)

 1.1. Мавзу, режа ва мақсад, семинар машғулотининг режаси маълум қилинади.

Эшитадилар ва мавзуни

ёзадилар  

2-босқич

асосий

(60 мин)

2.1. Муаммоли масалаларни ўқиб беради муаммони шакллантиради ва муаммоли дарс қоидасини эслатиб ўтади (1-илова).

2.2. Билимларни фаоллаштириш мақсадида асосий тушунчалар борасида блиц сўров ўтказади (2-илова).

2.2. Талабаларни гуруҳларга бўлади ва гуруҳлар эътиборига вазифани ҳавола қилади.

Уйга вазифа сифатида берилган муаммоли саволларнинг жавобларини гуруҳларда ўзаро муҳокама қилади ва тақдимотга тайёрлайди.

2.3. Гуруҳ сардорлари муҳокамани, ўз

презентацияларини тақдимотларини намойиш қилишига таклиф этади.

2.4. Ноаниқ жиҳатларни  ниқлаштиради, саволларга

жавоб беради. Бажарилган ишларни, гуруҳлар фаолиятини баҳолайди. Ўзлаштириш даражасини аниқлаш учун назорат саволлари беради.

2.1. Эшитадилар, эслайдилар.

Саволларга жавоб берадилар.

2.2. Гуруҳларда ишлайдилар

тақдимотга тайёрланадилар.

2.3. Рақиб гуруҳга саволлар

беради. Мунозарада иштирок

этади.

Эшитадилар, ёзиб оладилар.

2.4. Саволларга жавоб

берадилар.

3-босқич

Якуний

(10 мин)

3.1. Мавзуни якунлайди, умумий хулоса чиқаради, иштирокчиларни баҳолайди, рағбатлантиради.

3.2 Мустақил иш учун топшириқ: “содда ва мураккаб ҳукмларнинг турларига 3 тадан мисол ёзиш ҳамда уларнинг таркибини таҳлил қилиш..

Эшитади, аниқлаштиради ва

топшириқни ёзиб оладилар.

 

 

 

 

1-илова.

Ўқув материаллар

Ҳукмлар ўртасидаги муносабатлар

Оламдаги нарса ва ҳодисалар орасидаги муносабатлар инсон тафаккурида фикрлар орасидаги муносабатларни келтириб чиқаради.

Хукмлар орасидаги муносабатларни қуйидаги мантиқий схемада акс эттириш мумкин.

Схема: хукмлар орасидаги муносабатлар.

2-илова.

 

       Ҳукмлар ўзаро муносабатларга кўра:

Таққосланмайдиган ҳукмлар

 

Таққосланадиган хукмлар

 
                                                                                                                                                  

 

 

 


                                            

Сиғишадиган ҳукмлар

 
 

 

 


                                                                            

 

                   

          

                                                  Қисман

Тўла мослик                             мослик             Қарама-қаршилик                          Зидлик    

                                                                                                                               

                                                                              

            

                   Мантиқий                                                                          Бирга

                  бўйсуниш.                                                                       бўйсуниш

     

Ўхшаш терминлар (S - Р) га эга, ҳажм ва мазмун жиҳатидан  ўзаро фарқланадиган хукмлар таққосланадиган хукмлар деб юритилади. Таққосланадиган мушохадалар икки туркумга бўлинади: Булар: а) сиғишадиган. б) сиғишмайдиган.

Сиғишадиган хукмлар орасида уч хил муносабат мавжуд: айният (тўла мослик), қисман мослик, мантиқий бўйсуниш.

Бирдан ортиқ хукмнинг ҳажм ва мазмунга кўра ўзаро тўла мослиги — айният муносабати, деб юритилади. Одатда бундай хукмларда айни бир фикр тасдиқ ва инкор шаклларида ифодаланади.

Масалан: Бу — очиқ мулоқот (А).

Бу очиқ мулоқот бўлмаслиги мумкин эмас (Б).

Ёки Ахмедов тўғри сўзлади. (А)

Ахмедов хато сўзламади. (Б)

Берилган мисолларда «а» ва «в» орасида тўла мослик мавжуд. Тўла мос (айният) лик муносабатидаги хукмлар эквивалент хукмлар, деб юритилади.

б) Қисман мослик муносабати. Сифат жиҳатидан ўзаро фарқланадиган жузъий (тасдиқ) J ва жузъий инкор (О) хукмлар орасидаги муносабат қисман мослик муносабати, деб юритилади.

Масалан: Айрим ўсимликлар заҳарли. (А)

             Айрим ўсимликлар заҳарсиз. (Б)

Бўйсиниш муносабати. Умумий (тасдиқ, ва инкор) хукмлар билан жузъий (тасдиқ, ва инкор) хукмлар орасидаги муносабат бўйсуниш муносабати дейилади. Бунда умумий (А ва Е) хукмнинг чинлигидан жузъий (I ва О) хукмнинг чинлиги келиб чиқади. Масалан: Барча ҳуқуқий муносабатлар ҳуқуқ нормалари орқали тартибга солинади. (А)

Баъзи ҳуқуқий муносабатлар ҳуқуқ нормалари орқали тартибга солинади. (В)

Берилган мисолдаги А нинг чинлигидан В нинг чинлиги келиб чиқади.

Ўзаро бир-бирини инкор этувчи хукмлар сиғишмайдиган хукмлар деб юритилади. Сиғишмайдиган хукмлар, орасида: а) қарама-қаршилик; б) зидлик муносабатлари бўлиши мумкин.

а) Қарама-қаршилик муносабатлари. Қарама-қаршилик муносабатидаги хукмлар ўзаро бир-бирини инкор қилади; улардан бирининг чинлиги иккинчисининг хатолигини келтириб чиқаради. Масалан; Барча офицерлар ҳарбий хизматни ўтаган. А)Бирон бир офицер ҳарбий хизматни ўтамаган. (В)

Бу мисолда А нинг чинлигидан В нинг ёлгонлиги (хатолиги) келиб чиқади.

Қарама-қаршилик муносабатидаги хукмлар бир вақтнинг ўзида чин бўлиши мумкин эмас. Лекин бир вақтнинг ўзида хато (ёлғон) бўлиши мумкин. Масалан; Қишда барча қушлар иссиқ ўлкаларга учиб кетадилар. (А). Қишда биронта қуш иссиқ мамлакатларга учиб кетмайди (В). Берилган ҳар икки хукм: А хам, В ҳам хато, учинчи (С) хукм чин бўлади: Қишда баъзи қушлар иссиқ ўлкаларга учиб кетадилар. 

Б) Зидлик муносабати. Бунда хукмлар ўзаро бир- бирини  тамомила инкор қилади.~ А нинг чинлиги В нинг хатолигини келтириб чиқаради. Учинчи фикр (С)нинг бўлиши мумкин эмас. Масалан: Барча шифокорлар олий тиббий маълумотга эга. (А). Ҳеч бир шифокор олий тиббий маълумотга эга эмас. (В).

Хукмлар орасидаги муносабатни мантиқий квадрат шаклида ифодалаш мумкин:

3-илова

Мунозара қатнашчиларига эслатма

1. Мунозара муносабатлар йиғиндиси эмас, балки муаммо ечими услубиятидан иборат.

2. Кўп гапирмасдан, бошқаларнинг сўзлашига имкон бер.

3. Мақсадга эришиш йўлида хиссиётларинни жиловлаб, батафсил ўйлаган ҳолда сўзла.

4. Рақибларинг вазиятини ўрганиб, уларга хурмат билан мурожаат қил.

5. Рақибларинг томонидан айтилган фикрларга танқидий ва мулоҳазали ёндаш.

6. Мунозара предмети бўйича четга чиқмаган ҳолда тўғри ёндашиб гапир.

Мунозара регламентини ўтказиш тартиби

1. Бошловчи маъруза мавзуси ва маърузачиларнинг тақдимотларин эълон қилади.

2. Маъруза 5 минут давом этади.

3. Тақризчи – 2 минут.

4. Рақиб – маъруза мавзуси бўйича фикрларини 1-3 минут тақдим этади.

5. Жамоавий муҳокама – 5-10 минут.

                                                

                                                                                                                                           4-илова.

Блиц-сўров учун саволлар

1. Хукм нима ва уни таркибини курсатинг?

2. Хукмларнинг сифати  жихатдан турларини курсатинг.

3. Хукмларни сифат ва микдор жихатидан бирлашган классификацияси нима?

4. Мавжудлик хукм нима ва унга мисол келтиринг?

5. Мураккаб хукм нима ва уни асосий турларини курсатинг?

6.  Шартли хукм нима ва уни асосий шаклларини курсатинг?

7. Хукмларда терминлар хажмини булиниши нима?

8. Хукмларнинг микдори нима?

9. Умумий тасдик хукми нима?

10. Жузъий инкор хукми нима?

11. Умумий инкор хукми нима?

12. Жузъий тасдик хукми нима?

 

5-илова.

Муаммоли семинарга саволлар

1-савол.

1. Мантикий квадрат нима ва мантикий квадратдаги хукмлар уртасидаги муносабат турларини курсатинг?

 2-савол.

1. Хукм ва гап ўртасидаги фарқни курсатинг?

3-савол.

1. Умумий инкор ҳукмларда терминлар ҳажми қандай бўлади. Мисол билан тушунтиринг

4-савол.

1. Ҳукмнинг сифати унинг қайси таркибий қисмига боғлиқ?

 

7 - Мавзу:

Тафаккурнинг асосий шакллари.

Хулоса чиқариш  - тафаккур шакли сифатида

 

Маъруза машғулотини  олиб бориш технологияси

 

Вақти: 2 соат

Талабалар сони 50 – 60 нафар:

Ўқув машғулотининг шакли

Ахборот, визуал маъруза

 

 Маъруза машғулотининг режаси

1. Хулоса чиқаришнинг моҳияти. Хулосанинг тузилиши

2. Хулоса чиқариш турлари. Дедуктив хулоса чиқариш.

З. Индуктив хулоса чиқариш.

4. Аналогия бўйича хулоса чиқариш.

5.Аргументлаш (далиллаш) назариясининг мантиқий асослари.

Машғулотнинг мақсади: хулоса чиқаришнинг моҳияти ва турлари, исботлаш усуллари   ҳақида илмий билимларни ҳосил қилиш орқали мантиқий фикрлаш малакасини ривожлантиришдан иборат.

Педагогик вазифалар:

Ўқув фаолияти натижалари:

 Ўқитувчи:

-          Хулоса чиқариш тушунчасини моҳиятини изоҳлаш;

-           Хулоса чиқаришнинг билиш жараёнидаги аҳамиятини тушунтириш;

-          Хулоса чиқаришнинг  структураси ва турлари ёритиш;

-          Тўғри хулоса чиқара олишнинг фикрлаш жараёнидаги  аҳамиятини изоҳлаш;

Мантиқий фикрлаш қобилиятини ривожлантиришда тафаккур шаклларини билишнинг заруриятини ёритиш;

Талабалар:

- хулоса чиқариш тушунчасининг мазмун-моҳиятини изоҳлайди;

-   воқеа – ҳодисалардан тўғри хулоса ҳиқара олиш, таҳлил қила олиш малакасини шакллантириб боради;

-  хулоса чиқаришнинг моҳияти, турлари ва билиш жараёнидаги ўрнини изоҳлаш малакасига эга бўлади;

- тафаккур шаклларини ўрганишнинг тўғри муҳокама юрита олишни ривожлантиришини мисоллар ёрдамида изоҳлай олишади.

 

Ўқитиш услуби ва техникаси

Ахборот- маъруза, инсерт, ҳамкорликда ўқитиш техникаси,  синквейн.

Ўқитиш воситалари

Маъруза матни, проектор, график органайзерлар, ЎТВ/КТ

Ўқитиш шакллари

Фронтал,  гуруҳларда ишлаш

Ўқитиш шарт-шароити

Техник воситалар: Проектор ва компьютер билан таъминланган аудитория

Мониторинг ва баҳолаш

Оғзаки назорат, савол-жавоб, ўз-ўзини назорат қилиш, тарқатма тест тизими асосида баҳолаш

 

Маъруза машғулотининг технологик картаси

 

Боскичлар вақти

Фаолиятнинг мазмуни

Ўқитувчи

Талаба

 Тайёргарлик босқичи

(5 минут)

Аввалги дарснинг сўнгида маъруза матни

талабаларга берилади. «Инсерт» техникасини қўллаган ҳолда ўқиб чиқиш тайинланади.

Гуруҳларда ўқитиш учун ҳар бир гуруҳ вазифаси ишлаб чиқилади.

Вазифани оладилар ва

бажарадилар

1-босқич. кириш

(10 минут)

1.1. Мавзу мақсад ва режадаги ўқув натижаларини ва уни ўтказиш режасини маълум қилади.

Машғулотнинг ўзаро алоқа усулида ўқитишни эълон  қилади.

1.2. Талабаларга берилган вазифани эслатади.

Мазкур мавзудан қандай янги маълумот

олганликларини сўрайди.

1.3. Қандай саволлар туғилганлигини билиш учун уларни доскага ёзиб чиқади.

1.1. Эшитадилар, ёзиб оладилар.

1.2. Саволларни ўртага ташлайдилар.

2-босқич.

Асосий босқич.

(55 минут)

бошланганини эълон қилади (1,2-илова).

2.2. Мавзу саволларининг жамоа бўлиб муҳокамаси ва тақдимотини эълон қилади.

1) ўзи консультант-арбитр вазифасини ўтайди;

2) қўшимча саволлар беради.

3) ҳар бир савол муҳокамасининг сўнгида ўзаро баҳолашни ташкил этиб, якуний хулоса қилади ва талабалар эътиборини масаланинг муҳим томонларига қаратади.

2.3. Талабалар билимини текшириш мақсадида мавзу саволларига жавоб беришни таклиф қилади.

Тезкор савол-жавоб ёки тест ўтказади

2.1. Гуруҳлар вазифаларини оладилар ва

муҳокама қиладилар. Кичик гуруҳларда ишлашни

бошлайдилар.

2.2. Гуруҳда жавобларни

тайёрлайди. Кўргазмали

материал тайёрлайди.

2.3. Гуруҳ етакчилари ёки

аъзолари ўзларининг

саволлари бўйича ахборот

берадилар. Кўргазмали

материалдан

фойдаланадилар ва қўшимча саволларга жавоб

берадилар.

2.4. Бошқа гуруҳ

жавобларини баҳолайди,

саволлар беради.

3-босқич.

Якуний

(10 мин.)

3.1. Ўқув фаолиятига якун ясайди. Ўзаро ўқитиш натижаларини эълон қилади. Фаол иштирокчиларни белгилади ва олинган билимларининг келажакдаги аҳамиятини таъкидлайди.

3.2. Мустақил иш учун вазифа беради: мавзу бўйича кластер тайёрлаш.

Вазифани ёзиб оладилар.

 

1-илова.

Регламент.

1. Муаммони ечиш ва презентация вароғини ёзиш учун гуруҳда ишлашга - 20 мин.

2. Муаммо ечимини презентация қилиш – 8 мин. гача.

3. Жамоа бўлиб муҳокама қилиш, хулосаларни шакллантириш - 10 мин. гача.

4. Ўзаро баҳолаш – 1 мин.

2 – илова.

Баҳолаш кўрсаткичлари ва мезонлари

Ҳар бир гуруҳ бошқа гурухлар тақдимотни баҳолайди, мезонлар бўйича балларни жамлайди.

 

Баҳолаш кўрсаткичлари ва мезонлари

Максимал

Балл

1 гуруҳ

2 гуруҳ

3 гуруҳ

3 гуруҳ

Ечимлар:

1,2

 

 

 

 

- муаммони ва қуйи муаммони тўғри шакллантириш;

0,4

 

 

 

 

- ечимни муаммо ва қуйи муаммо шаклига мос келиши;

0,4

 

 

 

 

- мантиқийлик, аниқлик, хулосаларни қисқалиги.

0,4

 

 

 

 

Тақдимот:

1,4

 

 

 

 

- жавобларни аниқлиги ва тушунарлилиги;

1,0

 

 

 

 

- ҳар бир гуруҳ иштирокчисининг фаоллиги (саволлар,

қўшимчалар)

0,4

 

 

 

 

Регламент

0,4

 

 

 

 

Умумий баллар йиғиндиси

3,0

 

 

 

 

3-илова.

 

1-эксперт варағи.

1. Хулоса чиқаришнинг моҳияти, тузилиши, шакллари ва аҳамиятини айтинг.

(Т-схема, кластер, инсерт техникасидан фойдаланган ҳолда)

 

2-эксперт варағи.

2. Силлогизмни изоҳланг ва унинг турларини кўрсатиб беринг.

(Т-схема, кластер, инсерт техникасидан фойдаланган ҳолда)

 

3-эксперт варағи.

3. Бевосита хулоса чиқаришнинг моҳияти ва турларини мисоллар ёрдамида изоҳланг?

(Т-схема, кластер, инсерт техникасидан фойдаланган ҳолда)

4-эксперт варағи.

4. Билвосита хулоса чиқаришнинг моҳияти ва турларини мисоллар ёрдамида изоҳланг?

(Т-схема, кластер, инсерт техникасидан фойдаланган ҳолда)

 

 

 

 

 

4-илова.

Гуруҳларга бериладиган қўшимча саволлар.

    1. Хулоса чикариш нима ва унинг турларини курсатинг?
    2. Бевосита хулоса чикариш нима ва уни асосий турларини курсатинг?
    3. Силлогизм таркиби нималардан ташкил топади?
    4. Оддий катъий силлогизм нима?
    5. Дедуктив хулоса чикариш нима?
    6. Индуктив хулоса чикариш нима ва унинг турларини курсатинг (мисол келтиринг).
    7. Аналогия усулида хулоса чикариш нима ва уларнинг турларини курсатинг?
    8. Силлогизм фигураларида урта термин кандай жойлашади ва уларнинг схемасини чизинг?
    9. Силлогизм модуслари нима?
    10. Асослаш ва уни мохияти.
    11. Исботлашни тузилиши ва турлари.
    12. Рад этиш, уни мохияти ва усуллари.
    13. Исботлаш ва рад этиш коидалари.
    14. Гипотезани мохияти тузилиши ва тараккиёт боскичлари.
    15. Гипотезани исботлаш усуллари.

 

1-илова.

 

Скругленная прямоугольная выноска: ХУЛОСА ЧИҚАРИШ
Визуал материаллар.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Лента лицом вниз: БИР ВА УНДАН ОРТИҚ ЧИН МУЛОҲАЗАЛАРДАН МАЪЛУМ УСУЛЛАР ЁРДАМИДА ЯНГИ БИЛИМЛАРНИ КЕЛТИРИБ ЧИҚАРИШДАН ИБОРАТ ТАФАККУР ШАКЛИДИР.
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


2-илова

 

 

 

 

Овал: АСОС 
ЁКИ АСОСЛАР

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3-илова

 

 

Блок-схема: альтернативный процесс: ХУЛОСА ЧИҚАРИШ  
ТУРЛАРИ
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                                                                

 

Подпись: ИНДУКТИВ ХУЛОСА ЧИҚАРИШ
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


4-илова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                                                                                                     

                                                                                                                         

 

 

 

 

 

 


           

 

 

 

Семинар машғулотининг ўқитиш технологияси (1-машғулот)

 

Вақти – 2 соат

Талабалар сони: 25-30 нафар

Ўқув машғулоти шакли

Семинар-мунозара

Ўқув машғулоти режаси

 

1. Хулоса чикаришнинг мохияти ва тузилиши.

2. Дедуктив хулоса чикариш.

3. Силлогизм фигуралари ва модуслари.

4. Индуктив хулоса чикариш. Тулик ва туликсиз индукция.

5. Аналогия буйича хулоса чикариш ва уни билиш жараёнидаги урни.

6. Исботлаш тушунчасининг мохияти, хусусиятлари ва таркиби.

7. Рад этиш ва унинг хусусиятлари.

Ўқув машғулотининг мақсади:  Тафаккур шаклларидан бири хулоса чиқаришнинг мазмун – моҳияти тўғрисида билимларни мустаҳкамлаш ва ривожлантириш, мантиқий тафаккурни юксалтириш

Педагогик вазифалар:

- мавзу бўйича билимларни кенгайтириш ва чуқурлаштириш;

- билимларни аққослашни умумлаштиришни, таҳлилни тизимлаштириш кўникмасини ҳосил қилиш;

- ўз фикрни шакллантириш ва билдириш жараёнини ташкил қилиш;

- коммуникация, гуруҳда ишлаш кўникмаларини ривожлантириш.

Ўқув фаолиятининг натижалари:

 

Талаба:

- хулоса чиқаришга таъриф берадилар:

- хулоса чиқариш турларини тавсифлайдлар;

 - хулоса чиқаришнинг оламнинг янги қирраларини англашдагиаҳамиятини ёритадилар;

- исботлаш ва рад этиш усулларига тавсиф берадилар.

 

Ўқитиш услуби ва  техникаси

Ҳамкорликда ўқитиш, мунозара, тақдимот, блиц-сўров, “Давра суҳбати”, инсерт

Ўқитиш воситалари

Ўқув қўлланмалар, проектор, маркерлар, скотч, А32 бичимдаги қоғоз варақлари.

Ўқитиш шакли

Индивидуал, фронтал, гуруҳлар / жуфтликларда ишлаш.

Ўқитиш шароитлари

Техник таъминланган, гуруҳларда ишлаш учун

мўлжалланган аудитория

 

Семинар машғулотининг технологик картаси

 

Босқичлар,

вақти

Фаолият мазмуни

ўқитувчи

Талаба

1-босқич.

Кириш

(10 мин)

1.1. Ўқув машғулотининг мавзуси мақсади, режалаштирилган натижаси ва уни ўтказиш режасини айтади.

1.2. Мавзуни мунозара тарзида ўтишини маълум қилади.

 1.1. Диққат билан

тинглайдилар ва ёзиб

оладилар

2-босқич

Асосий қисм

(45 мин)

2.1. Мавзу бўйича асосий тушунчаларга таъриф беришни таклиф қилади ва шу асосида блиц-сўров ўтказади. Хулоса чиқаришнинг моҳият - мазмунини ифодалаб беришни топширади.

2.2. Иш гуруҳларда жуфтликларда ўқув вазифани бажарилгандан сўнг “Давра суҳбати” сифатида давом эттирилишини эълон қилади. “Давра

суҳбати” қоидалари билан таништиради (илова 1).

Гуруҳларда ишлаш қоидаларини эслатади.

2.1. хулоса чиқариш турларига таъриф

берадилар.

2.2. Эссе ёзадилар ва ўқиб  берадилар.

2.3. Тинглайдилар,

саволлар берадилар.

3-босқич

Гуруҳларда ишлаш

(20 мин)

3.1. Талабаларни гуруҳларга- жуфтликларга ажратади. Давра суҳбатида муҳокама қилиш учун

саволлар ва вазифаларни тарқатма ва

гуруҳлар-жуфтликларга тақсимлайди (илова 2).

Вазифани бажаришда қўшимча материаллардан фойдаланиш мумкин эмаслигини тушунтиради.

Натижаларни баҳолаш варақларини тарқатади.

3.2. Гуруҳларда иш бошлаганлигини эълон қилади, маслаҳатлар беради

3.1. Ўқув вазифаси,

йўриқнома ва натижалар

карточкаси билан

танишадилар;

3.2. Вазифани

бажарадилар, тақдимот варақларини

расмийлаштирадилар.

4-босқич.

Якуний

(5 мин.)

4.1. Ишга якун ясайди, баҳолар қўяди.

4.2. Мустақил иш учун вазифа беради

4.1. Тинглайдилар,

вазифани ёзиб оладилар.

 

1- илова.

 

Гуруҳ билан ишлаш қоидалари

Ҳар бир гуруҳ аъзоси:

- ўз шерикларининг фикрларини хурмат қилишлари лозим;

- берилган топшириқлар бўйича фаол, ҳамкорликда ва масъулият билан ишлашлари лозим;

- ўзларига ёрдам керак бўлганда сўрашлари мумкин;

- ёрдам сўраганларга кўмак беришлари лозим;

- гуруҳни баҳолаш жараёнида иштирок этишлари лозим;

- “Биз бир кемадамиз, бирга чўкамиз ёки бирга қутиламиз” қоидасини яхши билишлари лозим.

 

2-илова

 

Гуруҳлар учун вазифалар

1. Гуруҳ.

1. Хулоса чиқаришнинг билиш жараёнидаги ўрни. Унинг моҳияти ва структураси.

2. Гуруҳ.

1. Бевосита хулоса чиқариш шаклларини мисоллар асосида изоҳланг

3. Гуруҳ.

1. Билвосита хулоса чиқариш шаклларини мисоллар асосида изоҳланг

4.гуруҳ

   Исботлаш ва рад этиш усулларини мисоллар ёрдамида изоҳланг.

 

 

Баҳолаш ўрсаткичлари (баллда)

 

Гуруҳ

Мавзунинг

ечими

Тушунтириш

(аниқлик, мантиқ)

Гуруҳ фаоллиги

(қўшимчалар, саволлар)

Жами баллар

Баҳо

(1,2)

(1,2)

 (0,6)

(3,0)

 

1

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

4

 

 

 

 

 

 

 

 

3-илова

“Инсерт усули”

Инсерт - самарали ўқиш ва фикрлаш учун белгилашнинг интерфаол тизими ҳисобланиб, мустақил ўқиб-ўрганишда ёрдам беради. Бунда маъруза мавзулари, китоб ва бошқа материаллар олдиндан талабага вазифа қилиб берилади. Уни ўқиб чиқиб, «V;   +;  -; ?» белгилари орқали ўз фикрини

ифодалайди.

Матнни белгилаш тизими

(v) - мен билган нарсани тасдиқлайди.

(+) – янги маълумот.

(-) – мен билган нарсага зид.

(?) – мени ўйлантирди. Бу борада менга қўшимча маълумот зарур.

 

 

 

4-илова

 

Инсерт жадвали

 

Тушунчалар

V

+

--

?

Хулоса чиқариш

 

 

 

 

Силлогизм

 

 

 

 

Индуктив хулоса чиқариш

 

 

 

 

Дедуктив хулоса чиқариш

 

 

 

 

Аналогия

 

 

 

 

Аргументация

 

 

 

 

Модус

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Мантиқ,  Этика, Эстетика фанидан  амалий машғулот учун услубий -кўрсатма

ТОШКЕНТ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ

АКТ соҳасида КТ ФАКУЛЬТЕТИ

 

 

Илмий услубий кенгаш йиғилишида

    (          - сон баённома)сида муҳокама

 этилиб босишга тавсия этилди.

 

 

Тузувчи: “Гуманитар фанлар” кафедраси

катта ўқитувчи                                                                                    Ҳамдамова А.Р.

 

Тақризчилар: ТАТУ “Гуманитар фанлар”

кафедраси  ф.ф.д.проф                                                                      Туленова Г.Ж.

 

УзМу қошидаги фалсафий тадқиқотлар ўқув

 - илмий комплекси   ходими ф.ф.н                                                Ниязимбетов М.Қ.                                   

 

 

Маъсул мухарир:  т.ф.д., доцент                                                      Маҳкамова Н.Р.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Фармат 60 х 84  1/16

Заказ №    - тераж    -

Отпечатона в издателство полиграфическом центре  “Алоқачи” при ТУИТ

Тошкент ул. А.Темур 108