5. ChIZIQLI ELEKTR ZANJIRLARIDA O’TISh JARAYoNLARI

5-mavzu ChEZlarda o’tish jarayonlarini hisoblashga baғishlangan bo’lib, hisob klassik usul (differentsial tenglamalar) va operator usuliga asoslangan. Mavzuga 17 ta kichik mavzu kiradi. Ular har bir kichik mavzuga bitta tayanch konspekt va bitta test topshiriq mos keladigan qilib tanlangan.

5-mavzuning mazmuni

5.1. ChEZda o’tish jarayonlari

5.2. Kommutatsiya qonunlari va boshlanғich shartlar.

5.3. O’tish jarayonlarini hisoblashning klassik usuli.

5.4. Klassik usulda hisoblash bosqichlari.

5.5. RL-zanjirni o’zgarmas kuchlanishga ulash.

5.6. RL-zanjirni qisqa tutashtirish.

5.7. O’zgarmas kuchlanish manbaini RC zanjirga ulash va undan uzish.

5.8. Holatlar o’zgaruvchilari usuli.

5.9. O’zgarmas kuchlanish manbaini RLC zanjirga ulash va undan uzish (hisob).

5.10. O’zgarmas kuchlanish manbaini RLC zanjirga ulash va undan uzish (grafiklar).

5.11. Kuchlanishning -funktsiyasi va birlamchi zinasimon funktsiyaga zanjirning ta'sir javobini aniqlash.

5.12. Laplasning to’ғri almashtirishlari va keng tarqalgan signallar tasvirlari.

5.13. Laplasning teskari almashtirishlari. Yoyish teoremasi.

5.14. Operator ko’rinishda Kirxgof tenglamalari va elementlar tenglamalari.

5.15. O’tish jarayonlarini hisoblashning operator usuli.

5.18. Operator uzatish funktsiyasi.

5.17. H(p) operator uzatish funktsiyasining nollari va qutblari. Zanjirning barqarorligi.

5-MAVZU BO’YIChA TAYaNCh KONSPEKTLARI

5.1. ChEZ DA O’TISh JARAYoNLARI

1.                a. ulangan

Ideal kalit — bu ulangan holatda qarshiligi

nolga teng bo’lgan, ajralgan holatda esa qarshiligi

cheksizga teng bo’lgan ikkiqutblikdir.

       2. Kommutatsiya — bu ideal kalitning sxemaga ulanishi va undan

ajralishidir. Zanjir parametrlaridagi yoki sxemadagi istalgan to’satdan bo’lgan o’zgarishlar kommutatsiyaga olib keladi: Manbaning ulanishi. 

Manbaning uzilishi.

Qarshilikning kamayishi.

Qarshilikning ortishi.

3.       a. O’zgarmas tok.

Zanjirning barqaror holati deb, uning o’zgarmas

yoki davriy tok ta'siri ostidagi holatiga

aytiladi. Davriy tokning xususiy holati

sifatida garmonik tokni ko’rish mumkin.

4. Kommutatsiya natijasida zanjirning bir barqaror holatdan boshqa barqaror holatga o’tishi o’tish jarayonidir.

5. O’tish jarayonining davomiyligi shartli kattalik. Nazariy jihatdan o’tish jarayoni cheksiz uzoq davom etadi. Amalda esa tok (tok amplitudasi) o’zining barqaror holatidan 10% dan ko’pga farq qilmasa ko’pincha o’tish jarayoni tugagan deb hisoblanadi.

5.2. KOMMUTASIYa QONUNLARI VA BOShLANҒICh ShAPTJIAP

t_e = 0

1.         ·

    0 -        0 +

2.                                   Kommutatsiya vaqti shartli ravishda nolga teng deb qabul qilinadi (t0 q 0).

                                              Kommutatsiyaning birinchi qonuni — induktivlik orqali

                                             okayottan tok kommutatsiya vaqtida sakrab o’zgarmaydi.

Kommutatsiyaning ikkinchi qonuni  siғimdagi

kuchlanish kommutaitsya vaqtida sakrab o’zgarmaydi.

3.                                  

4. Vaqtning nolga teng bo’lgan onida (t q 0Q) sxemadagi tok va kuchlanishlarning qiymatlari boshlanғich shartlar deb ataladi.

a. Induktivlikdagi tok iL (0) va siғimdagi kuchlanish us(0) ning boshlanғich qiymatlari mustaqil boshlagich shartlar deb ataladi. Ular zanjirning kommutatsiyadan oldingi holatidan aniqlanadi.

b. Induktivlikdagi tok va siғimdagi kuchlanishdan tashqari, boshqa barcha tok va kuchlanishlarning boshlanғich qiymatlari tobe boshlanғich shartlar deb ataladi. Barcha induktivliklarni tok manbai bilan, barcha siғimlarni kuchlanish manbai bilan almashtirib, boshlanғich holatni hisoblash yo’li bilan mustaqil boshlanғich shartlardan tobe boshlanғich shartlar aniqlanadi.

5. Foydalanishga misol.  

5.3. O’TISh JARAYoNLARINI HISOBLAShNING KLASSIK USULI

1. O’tish jarayonlarini hisoblashning klassik usuli kommutatsiyadan keyingi holatni ifodalovchi sxema uchun differentsial tenglamalar tuzib, ularni yechishga asoslangan.

2. Differentsial tenglamalar tuzish ikki bosqichda amalga oshadi:

a. Reaktiv elementlardagi qarshilik va o’tkazuvchanliklar sifatida operatorlarni qo’llab, odatdagi usullar (o’zgarmas tok zanjiridagi kabi) bilan integrodifferentsial tenglamalar tuzish:

b. Integrodifferentsial tenglamalarni differentsiallash va ularni differentsiallovchilar razryadiga o’tkazish.

3. Differentsial tenglamaning yechimini majburiy im va erkin iE, tashkil ekuvchilarning yiғindisi ko’rinishida izlaymiz.

a. Erkin tashkil etuvchi bir jinsli differentsial tenglamaning umumiy yechimidir.

Ak – integrallash doimiysi;

rk - xarakteristik tenglamaning ildizi;

b. Majburiy tashkil etuvchi bir jinsli bo’lmagan differentsial tenglamaning xususiy yechimidir.

Tenglamaning o’ng tomoni qaysi ko’rinishda berilgan bo’lsa, bu tashkil etuvchi shy ko’rinishda kidiriladi.

5.4. KLASSIK USULDA HISOBLASh BOSQIChLARI

1. O’tish jarayonlarini hisoblashning klassik usuli 4 bosqichga bo’linadi.

2. Birinchi bosqich - kommutatsiyadan keyin hosil bo’lgan zanjir  uchun differentsial tenglamalar tuzish. O’zgaruvchi sifatida induktivlikdagi tok va siғimdagi kuchlanishlarni tanlash tavsiya etiladi. Bu keyingi bosqichlardan (uchinchi) foydalanishni yengillashtiradi.

3. Ikkinchi bosqich integrallash doimiysi oldindan aniqlanmagan DT ni umumiy ko’rinishda yechish.

4. Uchinchi bosqich — boshlanғich shartlarni aniqlash. Bu ko’pincha 2 bosqichda amalga oshadi;

a. Kommutatsiyadan oldingi zanjirni hisoblash yo’li bilan mustaqil boshlanғich shartlar (uL(0), iL(0)) ni aniqlash.

b. Zanjirning kommutatsiyadan keyingi boshlanғich holatini hisoblash yo’li bilan tobe boshlanғich shartlarni aniqlash. Bunda siғim va induktivlik uL(0), iL(0) parametrli manbalar bilan almashtiriladi. 

5. To’rtinchi bosqich — barcha integrallash doimiylarini aniqlash yo’li bilan DT ning natijaviy yechimini topish.

5.5. RL-ZANJIRNI O’ZGARMAS KUChLANIShGA ULASh

1.O’tish tokining hisobi va sxemasi.

2. O’tish tokining majburiy tashkiliy etuvchisi ikki ma'noga ega:

a. Matematik jihatdan u bir jinsli bo’lmagan DT ning xususiy

echimidir. Shuning uchun DT ning o’ng tomoni qaysi ko’rinishda berilgan bo’lsa, bu tashkil etuvchini shu ko’rinishida qidiramiz.

b. Fizik jihatdan u zanjirning yangi barqaror holatidagi tok yoki kuchlanishni ifodalaydi.

3. Induktivlikdagi tok va kuchlanishlarning grafiklari.

5.6. RL – ZANJIRDA QISQA TUTAShUV

1. O’tish tokini hisoblash sxemasi.

2. O’tish tokining erkin tashkil etuvchisi ikki ma'noga ega;

a. Matematik jihatdan u bir jinsli DT ning umumiy yechimini ifodalaydi.

b. Fizik jihatdan u reaktiv elementlarda yiғiladigan energiyaning qayta zaryadlanishini aks ettiradi.

3. Induktivlikdagi tok va kuchlanishlarning grafiklari.

4. Induktivlikning asosiy xususiyati undan oqib o’tayotgan tokning o’zgarishlariga to’sqinlik qilishdir. Shuning uchun kommutatsiya vaqtida induktivlikni tok manbai iL(0) deb qarash mumkin. Zanjir ajralganda bunday manba xavfli kuchlanishni rivojlantiradi.

5.7. O’ZGARMAS KUChLANISh MANBAINI RC-ZANJIRGA

ULASh VA UNDAN UZISh

1. Manba ulanganda o’tish kuchlanishining hisobi va sxemasi.

2. Manba uzilganda o’tish kuchlanishining hisobi.

Avvalgi formulada: YE q 0 deb faraz qilamiz.

3. O’tish kuchlanishining grafigi.

   a.  Ulash                                                                     b. Uzish

4. Bitta reaktiv elementli zanjirlarda o’tish toki (kuchlanishi) ning erkin tashkil etuvchisini Ae-eG'  ko’rinishida ifodalash mumkin, bu yerda  koeffitsient vaqt doimiysi deb ataladi.

5. Vaqt doimiysi  o’tish jarayonining davomiyligini xarakterlaydi. Uni o’tish toki (kuchlanishi) grafigidan grafikning boshlanғich nuqtasi  orqali o’tkazilgan urinma yordamida aniqlash mumkin.

6. Siғimning asosiy xususiyati — uning uchlaridagi kuchlanishning o’zgarishiga to’sqinlik qilishdir. Kommutatsiya vaqtida uni uS(0)- kuchlanish manbai deb qarash mumkin.

5.8. HOLATLAR O’ZGARUVChILARI USULI

1. Induktivlikdagi tok iL va siғimdagi kuchlanish uC lar holatlar o’zgaruvchilari deb ataladi.

2. Holatlar o’zgaruvchilari usuli klassik usulning bir ko’rinishi bo’lib, tenglamalarda iL va uC lar o’zgaruvchi sifati qo’llanadi. Uning o’ziga xos xususiyati — birinchi bosqich (tenglama tuzish), uchta qadamga bo’linadi:
б.   Sxemadan

в.  Almashtirishdan keyin

a. Sxemada har bir induktivlik tok manbai iL, har bir siғim esa kuchlanish manbai uC bilan almashtiriladi.

b. Hosil bo’lgan sxemada induktivlikdagi kuchlanishlar  uL va siғimdagi toklar iC aniqlanadi. Natijada tenglamalar tizimini olamiz.

v. Tenglamaning chap tomonida va   almashtirishni o’tkazamiz. Natijada holatlar o’zgaruvchilari orqali ifodalangan differentsial tenglamalar tizimini olamiz.

3.       Differentsial tenglamalarning tuzilishi kiritilgan algoritm tufayli,  holatlar o’zgaruvchilari usuli mashinaviy tahlilga yaxshi moslashgan

Yozilishning

standart ko’riiishi

5.9. RLC – ZANJIRDA O’ZGARMAS KUChLANISh MANBAINI ULASh VA UZISh (HISOB)

1. Manba ulangandagi sxema va uni hisoblash.

2. Manba uzilganda sxema xuddi shunday hisoblanadi, faqat YEq0 qo’yiladi.

5.10. RLC – ZANJIRDA O’ZGARMAS KUChLANISh MANBAINI ULASh VA UZISh (GRAFIKLAR)

1. Manba ulanganda us(t) va iL(t) larning grafiklari.

a. 1-hol:                             b. 2-hol:

2. Manba uzilganda us(t) va iL(t)  i (t) V larning grafiklari.  

3. RLC-zanjirda o’tish jarayonining xarakgeri quyidagi parametrlar o’rtasidagi munosabatlarga boғliq:

a. Agar  (Q< 0,5) bo’lsa, us va iL ishorasi o’zgarmasdan, monoton o’zgaradi. Bu jarayon aperiodik deb ataladi.

b. Agar  (Q > 0,5), bo’lsa us va iL tebranuvchan o’zgaradi. Bu jarayon tebranuvchan deb ataladi.

5.11. ZANJIRNING BIRLIK ZINASIMON FUNKSIYa VA

 -FUNKSIYaSI ShAKLIDAGI TA'SIRGA JAVOBI

1. 1 V li o’zgarmas kuchlanish manbaini zanjirga ulash birlik zinasimon funktsiya 1(t) ko’rinishidagi kuchlanish manbaining ta'siriga ekvivalentidir.

. Nolinchi boshlanғich shartlar uchun 1 V li o’zgarmas kuchlanish manbaini ulash natijasida hosil bo’ladigan javobi, 1(t) kuchlanish manbaiga zanjirning javobiga ekvivalentdir.

3. Birlamchi zinasimon funktsiyaning hosilasi -funktsiyadir.

4. (t) kuchlanish manbaiga zanjirning  javobi 1(t) kuchlanish  manbaiga zanjirning javobidan olingan hosilaga teng.

5. Foydalanishga misol.

u holda

u holda

Agar haqiqiy o’zgaruvchi (vaqt) f(t) funktsiya aynan t < 0 da nolga teng bo’lsa, t > 0 da esa eksponentsial o’suvchi funktsiyadan kattaligi jihatidan chegaralangan bo’lsa, Laplasning to’ғri almashtirishini qo’llash mumkin.

f(t) — original deb ataladi,

F(p) — Laplas bo’yicha tasvir,

r q  Q j — operator deb ataladi.

Þ Birlik zinamasimon

         funktsiyaning tasviri.

Þ Delta-funktsiyaning

         tasviri

Þ Bir tomonlama eks-                            ponentaning tasviri

Þ   Bir tomonlama si-

                     nusoidal funktsiya-

                     ning tasviri.

Þ Bir tomonlama ko-            sinusoidal funk-

                    tsiya tasviri.

5.13. LAPLASNING TESKARI ALMAShTIRIShI. YoYISh TEOREMASI

1. Suratidagi darajaning eng yuqorisi, maxrajidagi darajaning eng yuqorisidan kichik bo’lgan ikki ko’p hadning (r operatorga nisbatan) nisbati to’ғri ratsional kasr deb ataladi.

2. To’ғri ratsional  kasrni har doim elementar kasrlarning yiғindisi ko’rinishida ifodalash mumkin.                                                 pk –ko’p hadning F2(p) q 0 dagi ildizi

                                               Ak – yoyish koeffitsienti

3. Yoyish teoremasi: Agap F1(p)G' F2(p) tasvir to’ғri ratsional kasr bo’lsa va ko’p had maxrajining hamma ildizlari sodda bo’lsa, u holda original quyidagi formula bilan aniqlanadi: 

bu yerda 

4. Surati va maxrajining darajalari o’zaro teng bo’lgan F1(p)G' F2(p) ko’rinishidagi noto’ғri ratsional kasrni haqiqiy sonlar yiғindisi ko’rinishida va to’ғri ratsional kasr ko’rinishida ifodalash mumkin:

5. Agar tasvir haqiqiy son ko’rinishidagi hadga ega bo’lsa, u holda original ham shu son ko’rinishidagi — delta-funktsiyaga ko’paytirilgan hadga ega bo’ladi:

5.14. OPERATOR KO’RINIShIDAGI ELEMENTLAR TENGLAMALARI VA KIRXGOF TENGLAMALARI

1. Operator ko’rinishidagi elementlar tenglamalari.

U(p)=R×I(p)

U(p)=PLI(p)-Li(0)

U(p)=E(p) ¬ berilgan

I(p) = J(p) ¬ berilgan

Operator ko’rinishidagi elementlar tenglamalari ko’rinishidan o’zgarmas tok zanjirining elementlari tenglamalariga o’xshash. Shu bilan birga L va S reaktiv elementlar pL va 1G'rS operator qarshiliklari bilan ifodalanadi, ularning operator ekvivalentlariga Li(0) va u(0)G'r qo’shimcha kuchlanish manbalari kiritiladi.

2. Operator ko’rinishida Kirxgof tenglamalari.

Operator ko’rinishidagi Kirxgof tenglamalari ko’rinishi jihatitsan o’zgarmas tok zanjiri uchun tuzilgan Kirxgof tenglamalariga o’xshash.

3. Operator ko’rinishida ifodalangan sxemaga o’zgarmas tok zanjirini hisoblash usullarini qo’llash mumkin.

5.15. O’TISh JARAENLARINI HISOBLAShNING OPERATOR USULI

1. O’tish jarayonlarini hisoblashning operator usuli Laplas qayta almashtirishlaridan foydalanishga asoslangan. By 4 bosqichda amalga oshiriladi:

2. Birinchi bosqich — [uc (0) va IL(0)] boshlanғich shartlarni aniqlash maqsadida kommutatsiyadan oldingi zanjirni hisoblash.

3. Ikkinchi bosqich — tok va kuchlanishlarning originalidan ularning Laplas bo’yicha tasvirlariga o’tish. Bunda butun sxema operator ko’rinishida ifodalanadi.

4. Uchinchi bosqich — operator sxemani o’zgarmas tok zanjirini hisoblashdagi usullar yordamida hisoblash.

O’zgarmas tok zanjirida: U, I, R, G

O’tish jarayonida operator kattaliklar: U(p), I(p), , .

5. To’rtinchi bosqich — topilgan tasvirlardan originallarga o’tish;  (t ³ 0 bo’lganda)

5.16. OIIEPAT0P UZATISh FUNKSIYaSI

1. Nolinchi boshlanғich shartlar — bu elementlardagi barcha tok va kuchlanishlar nolga teng bo’lgandagi, t q 0 da zanjirning tinch holatidir.

2. Bir tomonlama ta'sir — bu t < 0 aynan nolga teng bo’lgan manbaning berilgan tok yoki kuchlanishidir (Laplasning yo’l qo’yilgan qayta almashtirishlari).

Bunday tasirni ideal kalit yordamida ulangan odatdagi manbalardan olish mumkin.

3. Nolinchi boshlanғich shartlarda zanjirning L-tasirga javobi tasvirining, L – ta'sir tasviriga nisbati operator uzatish funktsiyasi deb ataladi.

НБШ

4. Operator uzatish funktsiyasi H(p) ning to’ғri ko’rinishi mavjud:

5.       r operatorining o’rniga j operatorini qo’yish natijasida operator uzatish funktsiyasi o’rniga kompleks uzatish funktsiyasi hosil bo’ladi.

6. N(r) ni topish to’rt bosqichda amalga oshadi:

a. Zanjir kirishiga ta'sir manbasini ulaymiz.

b. Operator ko’rinishdagi zanjirni ifodalovchi tenglama tuzamiz.

v. Tenglamani yechib ta'sir va ta'sir javobi tasvirlarini aniqlaymiz.

g. Ta'sir javobi tasvirining ta'sir tasviriga nisbatini olamiz. 

5.17. OPERATOR UZATISh FUNKSIYaSINING HOLLARI VA QUTBLARI

1.       Zanjir ta'sir javobining nollari va qutblari.

Zanjir ta'sir javobining tasviri r o’zgaruvchili ikki ko’p hadning nisbatidan iborat.

2.         Ta'sir javobining tasviri ta'sir H(p) ga ko’paytirish orqali aniqlanadi.

3. Ta'sir javobining tasvirini elementar kasrlarga yechishda N(r) ning qutblari erkin tashkil etuvchining tasvirini aniqlaydi, ta'sirning qutblari esa — majburiy tashkil etuvchining tasvirini aniqlaydi.  

4. Agar vaqt o’tishi bilan zanjirning erkin ta'sirga javobi  nolga intilsa, bu zanjir barqaror zanjir deb ataladi.               Barqaror zanjirda N(r) ning qutblari r kompleks o’zgaruvchining chap yarim tekisligida joylashadi. Tekislikdagi bunday qutblar shartli ravishda "x" bilan ko’rsatiladi.

Барqарормас занжирда бир ёки бир нечта qутблар р нинг o’нг ярим текислигида жойланади.

5-MAVZU BO’YIChA TECT NAMUNALARI

Testga umumiy bahosi 56,5 ball bo’lgan 17 ta vazifa kiritilgan. Bitta yechimning o’rtacha bahosi  1,61 ball. Shunday qilib, test tushunish darajasiga yo’naltirilgan. Ballar umumiy bahosining kam deganda 70% ini yopish tavsiya etiladi.

1. a- vazifa

Kommutatsiya amalga oshadigan sxema bilan kommutatsiya vaqtida zanjir parametrlarining o’zgarishi o’rtasida moslik o’rnating.

m. Qаршиликнинг ортиши.

n. Манбанинг узилиши.

р. Qаршиликнинг камайиши.

q. Манбанинг уланиши.

JavoblarА. 1-n, 2-q, 3-p, 4-m

          Б. 1-q, 2-n, 3-р, 4-m

          В. 1-q, 2-n, 3-m, 4-р

          Г. 1-n. 2-q, 3-m, 4-р

           Д. 1-р, 2-n, 3-q, 4-m

(Vazifa bahosi - 2 ball)

2. a-vazifa

Коммутациянинг биринчи qонуни шартини кo’рсатинг.

Javoblar А. Б.

В. Г.

Д.

(Вазифа баhоси -  1 балл)

2. а - вазифа

Коммутациянинг иккинчи qонуни шартини кo’рсатинг.

Javoblar А. Б.

В. Г.

Д.

 (Vazifa bahosi -1 ball)

2. v-vazifa

Nomustaqil boshlanғich shartlarni ko’rsating.

JavoblarA. iR(0)    B. uR(0)      V. uL(0)      G. uC(0)     D. iC(0)

(Vazifa bahosi -1 ball)

2. g-vazifa

Коммутациянинг биринчи qонуни бажарилиши шартини кo’рсатинг. Javoblar

А.

Б.

В.

Г.

Д.

(Vazifa bahosi - 1 ball) 

2. d-vazifa

Kommutatsiyaning ikkinchi qonuni bajarilishi shartini ko’rsating.Javoblar

А.

Б.

В.

Г.

Д.

(Vazifa bahosi - 1 ball) 

2.e-vazifa

iL(0) va uC(0) nomustaqil boshlanғich shartlarni hisoblang.

Javoblar:А.

Б.

В.

Г.

Д.

(Vazifa bahosi - 2 ball)

2. j-vazifa

Nomustaqil boshlanғich shartlarni aniqlang.JavoblarА Б. В.

Г. 0   Д.

(Vazifa bahosi -2 ball)

3. a-vazifa Zanjirning bir jinsli differentsial tenglamasini ko’rsating.

Javoblar

А. Б.

В. Г.

Д.

(Vazifa bahosi – 1,5 ball)

3. b-vazifa  

Zanjirning bir jinsli differentsial tenglamasini ko’rsating

Javoblar

А. Б.

В. Г.

Д.

  (Vazifa bahosi - 1,5 ball)

4. a - vazifa

Klassik usul bilan hisoblashda to’ғri ketma-ketlikni ko’rsating.

m. Nomustaqil boshlanғich shartlarni aniqlash maqsadida kommutatsiyadan oldingi zanjirni hisoblash.

n. Umumiy ko’rinishda differentsial tenglamalarni yechish.

r. Integrallash doimiylarini aniqlash.

q. Kommutatsiyadan keyingi zanjir uchun differentsial tenglama tuzish.

JavoblarA. (n,q,m,r)       B. (q, n, r, m)        V. (n,q, r,m)

                    G. (q, n, m, p)     D. (q, n, m, p)

(Vazifa bahosi – 2 ball)

 (Vazifa bahosi - 1,5 ball)

5. b-vazifa 

Induktivlikli tarmoqdagi o’tish tokining  ifodasini ko’rsating.

Javoblar:

А. Б.

В. Г.

Д.

(Vazifa bahosi -  2 ball)

6. a-vazifa

Induktivlikli tarmoqdagi tokning grafigini ko’rsating.

(Vazifa bahosi -1,5 ball)

6. b-vazifa

Zanjirning vaqt doimiysi . Re ni aniqlang.

Javoblar:

А. Б. В.

Г. Д.

(Vazifa bahosi – 1,5 ball)

7. a- vazifa

Siғimdagi kuchlanish

grafigini ko’rsating.

(Вазифа баhоси -1,5 балл)

7. b -vazifa

Zanjirning vaqt doimiysi . Re ni aniqlang.

Javoblar:

А. Б.

В. Г.

Д.

(Vazifa bahosi - 1,5 ball)

7.v-vazifa

Agar  YE q 10 V bo’lsa, kommutatsiyadan keyingi hol uchun kuchlanishning majburiy tashkil etuvchilari uS1maj, uS2maj  larni hisoblang.

Javoblar:

А. (10 В ва 10 В)           Б. (5 В va 0 В)

В. (5 В va 10 В)             Г. (10 В va 5 В)

Д. (5 В va 5 В)

(Vazifa bahosi - 1,5 ball)

8. a-vazifa

Zanjirning holatlar o’zgaruvchilarini ko’rsating.

Javoblar:

A. uL va iL        B. uS va iS          V. uR va iR             G. uL va iC        D. uC va iL

(Vazifa bahosi   1 ball)

9. a-vazifa

Topshiriq agar E q 10 V, R q 1 Om bo’lsa, kommutatsiyadan  keyingi hol uchun tok va kuchlanishning majburiy tashkil etuvchilarni uSmaj, uSmaj  hisoblang.

Javoblar

А. (5 В va 5 А)               Б. (10 В va 10 А) В. (10 В va 5 А)              Г. (5 В va 10 А)

Д. (10 В va 0 А)

(Vazifa bahosi 2 ball)

9. b-vazifa

Zanjirda tebranuvchan o’tish jarayoni amalga oshadigan shartni ko’rsating.  

Javoblar

А. Б.

В. Г.

Д.

(Vazifa bahosi - 1,5 ball)

10. a-vazifa

  bo’lgan hol 

uchun tokning grafigi

i(t) ni ko’rsating.

(Vazifa bahosi - 1,5 ball)

10. b-vazifa bo’lgan hol uchun kuchla-

nish us(t) grafigini  ko’rsating.  

Javoblar

(Vazifa bahosi - 1,5 ball)

11.a-vazifa

Agar birlamchi zinasimon funktsiyaga zanjirning javobi bo’lsa,

-funktsiya ta'siri ostida i(t) tok grafigini ko’rsating.

 Javoblar

 (Vazifa bahosi - 2 ball)

11. b-vazifav

 bo’lsa, -funktsiya ta'siri ostidagi uL(t) kuchlanish grafigini ko’rsating.

Javoblar

(Vaзифа баhоси - 2,5 балл)

12. b-vazifa

Originallar va ularning tasvirlari  orasida moslik o’rnating.

Originallar    Tasvirlar               Javoblar

1. 1(t)                      m. 1                            А. 1-m, 2-n, 3-р, 4-q, 5-z

2.                     n. Б. 1-n, 2-m, 3-р, 4-z, 5-q

3. d(t)                     p. В. 1-m, 2-n, 3-р, 4-z, 5-q

4. 1(t) sin at            q. Г. 1-n, 2-m, 3-р, 4-q, 5-z

5. 1(t) cos at                     z. Д. 1-m, 2-n, 3 q 4-z, 5-р.

(Vaзифа баhоси -2 балл)

12. b-vazifa 

berilgan tasvir bo’yicha originalni ko’rsating. 

Javoblar

(Vazifa bahosi -1,5 ball)

13. a-vazifa

Tasvirni elementar kasrlarga yoying.

Javoblar А. Б.

Б. Г.

Д.                             (Vazifa bahosi -1,5 ball)

13 b-vazifa

13.a vazifaning yechimidan foydalanib, uchun originalni ko’rsating.

Javoblar: А. Б.

В. Г.

Д.                   (Вазифа баhоси – 3 балл)

14. a-vazifa

Originallar uchun berilgan va ularning tasvirlari uchun berilgan sxemalar o’rtasida moslik o’rnating.

Originallar uchun            Tasvirlar uchun               Javoblar:

   sxemalar                            sxemalar

А. 1-m, 2-n, 3-p

Б. 1-n, 2-p, 3-m

В. 1-n, 2-m, 3-p

Г. 1-m, 2-p, 3-n

Д. 1-p, 2-m, 3-n

(Vazifa bahosi - 2 ball)

14. b-vazifa

Kirxgofning 2-konuni bo’yicha tuzilgan operator ko’rinishdagi tenglamani ko’rsating.

Javoblar:

А.

Б.

В.

Г.

Д.

(Vazifa bahosi- 1,5 ball)

14. v - vazifa

Operator ko’rinishdagi Om qonuni I(r) ni

ko’rsating.

Javoblar:

А. Б. В. Г. Д.

(Vazifa bahosi – 1,5 ball)

 15. a-vazifa

Operator usuli bilan hisoblashda to’ғri ketma-ketlikni ko’rsating

m. Laplas bo’yicha originaldan tasvirga o’tish. Operator o’rin - almashish sxemasini tuzish.

n. Topilgan tasvirlardan originallarga o’tish.

r. Nomustaqil boshlanғich shartlarni aniqlash.

q. Operator ko’rinishda kerakli tok va kuchlanishlarni aniqlash.

Javoblar: A. (r.m.q.n)               B. (q.r.m.n)                    V. (r.q.m.n)

 G. (n.r.q.m)                   D.(q.m.r.n)

(Vazifa bahosi- 2 ball)

16. a-vazifa

Operator uzatish funktsiyasi NU(r) ni ko’rsating.Жавоблар: (Vazifa bahosi – 1,5 ball)

 15. a-vazifa

Operator usuli bilan hisoblashda to’ғri ketma-ketlikni ko’rsating

m. Laplas bo’yicha originaldan tasvirga o’tish. Operator o’rin - almashish sxemasini tuzish.

n. Topilgan tasvirlardan originallarga o’tish.

r. Nomustaqil boshlanғich shartlarni aniqlash.

q. Operator ko’rinishda kerakli tok va kuchlanishlarni aniqlash.

Javoblar: A. (r.m.q.n)               B. (q.r.m.n)                    V. (r.q.m.n)

 G. (n.r.q.m)                   D.(q.m.r.n)

(Vazifa bahosi- 2 ball)

16. a-vazifa

Operator uzatish funktsiyasi NU(r) ni ko’rsating.

А. Б.

В. Г.

Д.

(Vazifa bahosi – 1,5 ball)

17. a-vazifa

Operator uzatish funktsiyasi NU(r) ni ko’rsating.

Javoblar: А. Б.

В. Г.

Д. С ,+ 1

Vazifa bahosi -1,5 ball)

17. a - vazifa

Barqarormas zanjirga mos keluvchi N(r) qutblarining qiymatlarini ko’rsating.

Javoblar:А. p= -3 + j2     Б. p= -3 - j2р В. p=  + j2

Г. p= - j2              Д. р = 3

((Vazifa bahosi - 1 ball)