ЎЗБЕКИСТОН АЛОКА ВА АХБОРОТЛАШТИРИШ АГЕНТЛИГИ

ТОШКЕНТ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ

ИҚТИСОД ВА БОШҚАРУВ

ФАКУЛТЕТИ

“Иқтисодиёт назарияси”

 кафедраси

«ИҚТИСОДИЁТ НАЗАРИЯСИ»

ФАНИДАН ТЕСТ САВОЛЛАРИ

Тошкент – 2012

 “ИҚТИСОДИЁТ НАЗАРИЯСИ” ФАНИДАН

ТЕСТ САВОЛЛАРИ

(1 ОН) 1Оралик тест саволлари

#1. Иқтисодиётнинг бош масаласи нима?

~A) ишлаб чиқаришни ривожлантириш;

~B) чекланган ресурслардан унумли фойдаланиш ҳисобига ўсиб бораётган эҳтиёжларни қондиришнинг муқобил йўлларини топиш;

~C) истеъмол бюмларини ишлаб чиқаришни кенгайтириш;

~D) қишлоқ хўжалигини ривожлантириш;

~E) хизмат кўрсатиш соҳаларини кенгайтириш.

#2. Иқтисодиётнинг бош масаласи ва доимий муаммоси – 

~A) нима, қандай, қанча ва ким учун ишлаб чиқариш;

~B) ишлаб чиқариш ҳажмини ошириш учун қанча ишчи кучи сарфлаш керак;

~C) давлатнинг миллий даромадини қандай ошириш мумкин;

~D) маҳсулотни янги технология орқали ишлаб чиқариш;

~E) тўғри жавоб йўқ.

#3. «Иқтисодиёт назарияси» фани қандай ҳодисаларни ўрганади ва уларини оммага етказади?

~A) ҳаётий;

~B) жамият;

~C) статистик;

~D) иқтисодий;

~E) сиёсий.

#4. Иқтисодий назариянинг қайси оқимида савдо – сотиқ ва асосан ташқи савдо барча бойликларнинг манбайи деб ҳисобланади?

~A) меркантлизим;

~B) физиократлар;

~C) классик буржуа иқтисодий мактаби;

~D) марксистик назария;

~E) маржинализм.

#5. Ҳозирги замон иқтисодий назариясининг қайси оқимида иқтисодий ўсишни таъминлашнинг ва тартибга солишнинг асосий воситаси пул деб ҳисобланади?

~A) Кейнсчилар;

~B) Монитаризм;

~C) институционализм;

~D) Либерализм;

~E) барча оқимларда.

#6. «Иқтисодиёт назарияси» иқтисодий жараёнларни қандай кетма – кетликда ўрганади?

~A) истъемол, айрибошлаш, тақсимот, ишлаб чиқариш;

~B) ишлаб чиқариш, тақсимот, айрибошлаш, истъемол;

~C) ишлаб чиқариш, айрибошлаш, истъемол, тақсимот;

~D) тақсимот, ишлаб чиқариш, истъемол, айрибошлаш;

~E) айрибошлаш, ишлаб чиқариш, истъемол, тақсимот.

#7. Бойликнинг асосини меҳнат ташкил этишини «Иқтисодиёт назарияси»нинг шаклланишдаги қайси йўналиш тўғра таърифлаб берган?

~A) меркантлизим йўналиши;

~B) физиократлар йўналиши;

~C) классик (мумтоз) иқтисодий йўналиши;

~D) марксизм йўналиши;

~E) маржинализм йўналиши.

#8. «Иқтисодиёт назарияси»нинг предметини аниқланг.

~A) жамиятдаги иқтисодий ҳодислар, жараёнлар, уларга хос бўлган алоқа боғланишларини, уларнинг қонун-қоидаларини инсонлар фаолиятида намоён бўлишини ўргатувчи фан;

~B) ишлаб чиқариш жараёни, ишлаб чиқариш муносабатлари тизимини таҳлил этувчи ўрганувчи фан;

~C) микроиқтисодиёт даражасидаги иқтисодий воқеликни ўрганувси фан;

~D) макроиқтисодий жараёнларни таҳлил этувчи, иқтисодий воқеликни акс эттирувчи фан;

~E) уй хўжалигини ўрганувчи фан.

#9. Фаннинг иқтисодий ҳодисаларини ўрганиш усуллари –

~A) илмий абстакциялаш, индукция, дедукция;

~B) анкеталар тузиш, сўровлар олиб бориш;

~C) математик ва статистик;

~D) а ва в тўғри;

~E) а ва б тўғри.

#10. Ишлаб чиқариш муносабатлари нима?

~A) ишлаб чиқариш воситаларнинг мулкчилик муносабатлари;

~B) ишлаб чиқариш жараёнидаги алмашув муносабатлари;

~C) ишлаб чиқарилган маҳсулотни тақсимлаш ва истеъмол қилиш шакллари йиғиндиси;

~D) ишлаб чиқариш жараёнида кишилар ўртасида юзага келадиган иқтисодий муносабатлар йиғиндиси;

~E) кишилар ўртасидаги умуминсоний муносабатлар.

#11. Иқтисодий қонунлар деб қандай қонунларга айтилади?

~A) иқтисодий қонунлар бу ишлаб чиқариш муносабатлари тизимида юзага келадиган муносабатлар;

~B) ишлаб чиқариш муносабатлари тизимида мавжуд, барқарор ва такрорланиб турадиган сабаб-оқибат алоқалари йиғиндиси;

~C) хўжалик юритувчи субъектлар ўртасидаги муносабатлар йиғиндиси;

~D) хўжалик юритувчи субъектлар, юридик шахслар, иқтисодий алоқалар йиғиндиси;

~E) қонун чиқарувчи органлар томонидан қабул қилинган ҳуқуқий ҳуқуқий қонунлар.

#12. Қуйидагилардан қайси бири умум – иқтисодий қонунлар жумласига киради?

~A) қиймат қонуни;

~B) талаб қонуни;

~C) таклиф қонуни;

~D) эҳтиёжларнинг юксалиш қонуни;

~E) фойда келишининг камайиб бориши қонуни.

#13. «Иқтисодиёт назарияси»нинг категорияларини топинг.

*~A) товар, пул, нарх, ишлаб чиқариш, миллий даромад, миллий маҳсулот, инфляция, рента;

~B) масса, тезлик, тезланиш;

~C) оксидлар, тузлар, кислоталар;

~D) энергия, ёқилғи, газ, нефть;

~E) онг, материя, тафаккур.

#14.  «Иқтисодиёт назарияси» предметининг услубини аниқланг.

~A) таҳлил қилиш ва синтез, индукция, дедукция, абстракция;

~B) индукция;

~C) дедукция;

~D) абстракция;

~E) микроскоплар ёрдамида ишлаш.

#15. Иқтисодиётни ўрганишда қандай асосий таҳлиллар қўйилади?

~A) миқдор ва сифат;

~B) стратегик ва тактик;

~C) тариҳий таҳлил;

~D) синфий таҳлил;

~E) иқтисодий жараёнларни таққослаш.

#16. «Иқтисодиёт назарияси» фанининг вазифасини аниқланг.

~A) иқтисодиётнинг сир-асрорларини билиб олиш, уларни ҳалққа етказиш, омманинг иқтисодий саводҳонлигини ошириш, бошқа иқтисодий фанлар учун илмий-назарий методологик асос бўлиш;

~B) ишлаб чиқаришни ривожлантириш;

~C) жамият ривожланиш қонуниятларини очиб бериш;

~D) иқтисодий муносабатларни ташкил этиш;

~E) аҳолини иш билан таъминлаш.

#17. «Иқтисодиёт назарияси» фани шаклланиши жараёнида, жамиятнинг бойлиги пулдан, олтиндан иборат, бойлик савдода, асосан ташқи савдода – муомила жараёнида пайдо бўлади деган назарияни илгари сурган иқтисодий оқимни аниқланг.

~A) Физократлар;

~B) Меркантелистлар;

~C) классик мактаб намоёндалари;

~D) социал утопистлар;

~E) неоклассик мактаби вакиллари.

#18. Иқтисодий жараёнларни функционал боғланиши ва функционал нисбатларини ишлаб чиқишга ҳаракат қилган, бозор мувозанатини ва баҳосини аниқловчи омиллар талаб ва таклифдан иборат деб қараган олимни аниқланг.

~A) Л. Валрас;

~B) Сен-Симон;

~C) А. Маршалл;

~D) Жон Кейнс;

~E) Шарл Фуре.

#19. Умум иқтисодий қонунлар қочон амал қилади?

~A) кишилик жамияти ривожланишининг барча босқичларида амал қилади;

~B) инсоният жамияти тараққиётининг маълум босқичларида амал қилади;

~C) алоҳида олинган иқтисодий тизим шароитида амал қилади;

~D) жамият иқтисодий тараққиётига эришгандагина амал қилади;

~E) жамиятда иқтисодий муносабатлар ривожланганда амал қилади.

#20. Иқтисодий категория – бу

~A) илмий фикрлаш;

~B) илмий тушинчалар;

~C) иқтисодий ҳодиса;

~D) иқтисодий мувозанат;

~E) иқтисодий жараён.

#21. Диалектик усул – бу

~A) ўрганилаётган жараённинг асл моҳиятига эътиборни қаратиш;

~B) ўрганилаётган жараённи алоҳида қисмларга ажратиш ва уларни изчиллик билан таҳлил қилиш;

~C) тариҳий ривожланиш нуқтаи-назаридан тадқиқот олиб бориш;

~D) қонун-қоидаларни илмий билишнинг умумий усули;

~E) иқтисодиёт назарияси фанининг ўзига хос тадқиқот усули.

#22. Жамият бойликлари фақат қишлоқ хўжалигида  яратилади ва кўпаяди дегн ғояни олға сурган оқимни аниқланг.

~A) “Меркантлизим” оқими;

~B) “Физиократизм” оқими;

~C) “Маржинализм” оқими;

~D) Классик мактаб намоёндалари;

~E) Марксизм назарий йўналиши.

#23. “Инсонни фаоллаштиридиган асосий рағбат шахсни манфаатидир” – деб ёзилган китоб номини ва муаллифини аниқланг.

~A) А.Смит 1776 йил, “Халқлар бойлигининг табиати ва сабаблари тўғрисида тадқиқот”.

~B) Й.Шумпеттер 1912 йил, “Иқтисодий тараққиёт назарияси”.

~C) Жон Кейнс 1936 йил, “Бандлик, фоиз ва пулнинг умумий назарияси”.

~D) А.Смит “Кўринмас қўл”.

~E) Ксенофонт, Платон, Аристотел асарларида.

#24. Хусусий ёки даврий иқтисодий қонунлар кишилик жамияти ривожланишининг қайси босқичларида амал қилади?

~A) кишилик жамияти ривожланишининг барча босқичларида;

~B) инсоният жамияти тараққиётининг маълум босқичларида;

~C) алоҳида олинган иқтисодий тизим шароитида амал қилади;

~D) тўғри жавоб йўқ;

~E) ҳамма жавоб тўғри.

#25. Диалектик дунёқараш – бу

~A) кишилик жамияти маънавий тараққиёти тариҳида инсон ақл идроки эришган буюк ютуқ;

~B) иқтисодий жараёнларни оддийдан мураккабга ривожланишда деб қараш;

~C) иқтисодий жараёнларни пастдан юқорига ривожланишда деб қараш;

~D) ички қарама-қаршиликлар бирлигига ва уларнинг ўзаро кураши ривожланишнинг манбайи деб қараш;

~E) ҳамма жавоб тўғри.

#26. Қуйидагилардан қайси бири иқтисодий ресурслар таркибини тўлиқ акс эттиради?

~A) меҳнат воситалари ва ишчи кучи;

~B) капитал, ер, ишчи кучи ва тадбиркорлик лаёқати;

~C) табиий ва инсон ресурслари;

~D) ишлаб чиқаришнинг моддий омиллари;

~E) капитал ва ишчи кучи.

#27. Эҳтиёж – бу

~A) талаб;

~B) ҳаётий воситаларга бўлган зарурият;

~C) истъемол жараёнида қўлланилиши мумкин бўлган восита;

~D) ҳамма жавоблар тўғри;

~E) тўғри жавоб йўқ.

#28. Эҳтиёжларнинг ўсиб бориш қонуни нимани англатади?

~A) эҳтиёжларнинг чекланганлигини;

~B) эҳтиёжларнинг ўзгармаслигини;

~C) эҳтиёжларнинг чексизлигини ва ўсиб боришини;

~D) ҳаммаси тўғри;

~E) тўғри жавоб йўқ.

#29. Жамият эҳтиёжларининг миқдоран ўсиб ва таркибан янгиланиб боришига нима таъсир кўрсатади?

~A) аҳоли сонининг ўсиши;

~B) фан – техника тараққиёти;

~C) реклама ва коммуникациянинг ривожланиши;

~D) миллий ва ҳалқаро бозорларнинг ривожланиши;

~E) юқоридагиларнинг барчаси.

#30. Чекланган ресурслар билан чексиз эҳтиёжларни тўлароқ қондириб боришга қандай эришилади?

~A) эҳтиёжларни қондиришнинг мақбул режасини аниқлаш;

~B) ресурслардан фойдаланишнинг турли муқобил вариантларидан энг кўп маҳсулот ишлаб чиқаришни таъминлайдиганини танлаб олиш;

~C) муқобил маҳсулотларни ишлаб чиқариш;

~D) ресурсларни самарали тақсимлаш;

~E) барча жавоб тўғри.

#31. Эҳтиёж тушинчаси қайси жавобда тўғри акс эттирилган?

~A) инсоннинг яшаши, меҳнат қилиши ва камол топиши учун зарур бўлган товар ва хизматлар йиғиндиси;

~B) уй – жойга бўлган зарурат;

~C) меҳнат қилишга бўлган имконият;

~D) инсон учун зарур бўлган саноат;

~E) кундалик харид маҳсулотлари.

#32. Иқтисодий ресурсларга тўғри таъриф берилган қаторни белгиланг.

~A) корхонанинг пул маблағлари;

~B) оилалар ихтиёрида тўпланган моддий бойликлар;

~C) турли субъектлар ихтиёрида бўлган ва товар ишлаб чиқариш, хизмат кўрсатиш, уларни истеъмолчига етказиб беришда ва истеъмол жараёнларида фойдаланиш мумкин бўлган имкониятлар, воситалар ҳамда манбаалар; 

~D) давлат томонидан ишга солинадиган маблағлар;

~E) аҳолининг сарф – харажатлари йиғиндиси.

#33. Иқтисодий фаолият деб нимага айтилади?

~A) мунтазам равишда маълум бир иш билан шуғулланишга;

~B) тирикчиликни таъминлаш усули, унинг воситалари мажмуасига;

~C) ишлаб чиқаришнинг касб нуқтаи назаридан табақалашувига;

~D) саноат иши билан шуғулланишга;

~E) замонавий техника – технологиялар билан боғлиқ соҳаларда иш олиб боришга.

#34. Қайси қаторда ишлаб чиқариш жараёнида жамият олдида турадиган асосий муаммолар тўғри берилган?

~A) «Нима ишлаб чиқариш?», «Қандай ишлаб чиқариш?», «Қай миқдорда ишлаб чиқариш?» ;

~B) «Қайси соҳада ишлаб чиқариш?», «Нима ишлаб чиқариш?», «Ким учун ишлаб чиқариш?»;

~C) «Қачон ишлаб чиқариш?», «Нима ишлаб чиқариш?», «Ким учун ишлаб чиқариш?» (Кимга?);

~D) «Нима ишлаб чиқариш?», «Қандай ишлаб чиқариш?», «Ким учун ишлаб чиқариш?»;

~E) Ижтимоий ишлаб чиқаришда «Нима?», «Қандай?» ва «Кимга?» деган муаммолар юзага келмайди.

#35. Ишлаб чиқариш қайси манбаада ўз ифодасини топган?

~A) ишлаб чиқариш омилларини ишга солиш;

~B) асосий ва айланма фондларни тежаб тергаб ишлатиш;

~C) меҳнатни ташкил этиш жараёни;

~D) ишчи кучини истеъмол қилиш жараёни;

~E) моддий ва маънавий нематларни яратиш жараёни.

#36. Ишлаб чиқариш самарадорлиги қандай аниқланади?

~A) ишлаб чиқаришга солингин капитал маблағлар миқдори билан аниқланади;

~B) ишлаб чиқариш натижалари асосий капиталга сарфланаётган сарфлар билан таққосланади;

~C) ишлаб чиқариш натижалари умумий харажатлар билан таққосланади;

~D) ишлаб чиқариш натижалари ва корхонада ишлаётган ишчилар сони нисбати солиштирилади;

~E) ҳар бир ишлаб чиқариш соҳаси ўз йўналиши бўйича хоҳлаган тарзда самарадорликни аниқлайди.

#37. Меҳнат тақсимоти деб нимага айтилади?

~A) ишлаб чиқарувчиларнинг табақалашувига;

~B) ишлаб чиқарувчилар ва истеъмолчилар ўртасидаги муносабатга;

~C) турли соҳаларда ишлаб чиқарувчиларнинг касб-ҳунар, маҳорат, билим, анъаналар ва бошқа жиҳатларига кўра ихтисослашуви;

~D) меҳнатни тўғри ташкил этишга;

~E) меҳнатга янгича муносабатга.

#38. Ишлаб чиқариш – бу

~A) иқтисодиётни молиялаштирувчи ягона манбаа;

~B) жамият ҳаёти учун 2 – даражали роль ўйнайди;

~C) меҳнат воситаларини меҳнат предмети ва меҳнатдан ажралишидир;

~D) кўпайиб борувчи эҳтиёжларни қондирувчи ягона манбаа;

~E) тўғри жавоб йўқ.

#39. Ишлаб чиқаришнинг асосий омиллари –

~A) иқтисодий ўсиш, меҳнат унумдорлиги;

~B) хом – ашё ва ишлаб чиқариш технологияси;

~C) меҳнат ва ишлаб чиқариш ресурслари;

~D) ишчи кучи, капитал, ер ва тадбиркорлик қобилияти;

~E) ҳамма жавоблар тўғри.

#40. Ишлаб чиқаришнинг асосий мақсади –

~A) давлат иқтисодиётини ривожлантириш;

~B) давлатнинг ишлаб чиқариш потенциалини ошириш;

~C) ошиб борувчи эҳтиёжларни қондириш;

~D) илмий – техника тараққиётини таъминлаш;

~E) тўғри жавоб йўқ.

#41. Қуйидагилардан қайси бири ишлаб чиқаришнинг шахсий – инсоний омили ҳисобланади?

~A) хом – ашё;

~B) материаллар;

~C) бино ва иншоотлар, машиналар, асбоб ва ускуналар;

~D) тугалланмаган ишлаб чиқаришнинг моддий – буюмлашган қисми;

~E) ишчи кучи.

#42. Истеъмолчиларнинг мувозанати – бу

~A) истеъмолчининг катта қониқишга эга бўлиши;

~B) истеъмолчининг харидордан рози бўлиши;

~C) истеъмолчининг даромади харажатларидан юқори;

~D) истеъмолчининг даромадлари харажатларига тенг;

~E) тўғри жавоб йўқ.

#43. Даромад ошган сари истеъмолчиларнинг қайси товарларга талаблари камаяди?

~A) арзон товарларга;

~B) сифатсиз товарларга;

~C) камёб товарларга;

~D) қиммат товарларга;

~E) барча жавоблар тўғри.

#44. Истеъмолчиларнинг реал даромади –

~A) ҳар ойлик маош;

~B) меҳнатга ҳақ тўлаш;

~C) истеъмолчиларнинг сотиб олиш қобилияти;

~D) тўғри жавоб йўқ;

~E) ҳамммаси тўғри.

#45. Иқтисодий тизимнинг қайси нусхаси (модели)да хусусий мулкнинг устунлиги ва бошқаришнинг бозор механизими таъминланади?

~A) буйруқли иқтисодиёт;

~B) соф капитализм;

~C) аралаш иқтисодиёт;

~D) анъанавий иқтисодиёт;

~E) юқоридагиларнинг барчаси тўғри.

#46. Иқтисодий тизимнинг қайси нусхасида бир мулк шакли ҳукмронлик мақеига эга?

~A) моноструктурали тизим;

~B) тоталитар, режали тизим;

~C) давлатлаштирилган тизим;

~D) анъанавий, капиталистик тизим;

~E) барча жавоблар тўғри.

#47. Давлат мулкини хусусийлаштириш қандай тартибда ўтказилиши керак?

~A) давлат иштирок этмоқлиги керак;

~B) давлат қисман иштирок этиши керак;

~C) махсус дастурлар асосида давлатнинг қаттиқ назорати остида амалга оширилиши керак;

~D) хорижий давлатлар кузатувчилари иштирокида ўтказилиши керак;

~E) махсус тузилган комиссия иштирокида.

#48. Бозорни вужудга келтиришга қаратилган бутун тадбирлар тизимининг тамал тоши бўлиб нима хизмат қилади?

~A) қишлоқ хўжалигини ривожлантириш;

~B) мулкчилик масаласини ҳал қилиш;

~C) бозор иқтисодиётининг иқтисодий қонунлари;

~D) бозор инфраструктурасини яратиш;

~E) нархни эркинлаштириш.

#49. Иқтисодий ислоҳотларнинг биринчи босқичида мулкчилик тўғрисида нима эътироф этилди?

~A) давлат мулкини хусусийлаштириш;

~B) кичик хусусийлаштириш;

~C) мулкчиликнинг ҳамма шакллари тенг ҳуқули эканлиги;

~D) давлат мулкини аукционларда кимошди савдоси орқали сотиш;

~E) диний ташкилотларнинг мулкини кўпайтириш.

#50. Давлат мулкини хусусийлаштиришнинг дастлабки босқичида қандай вазифа амалга оширилади?

~A) оммавий хусусийлаштириш амалга оширилади;

~B) кичик хусусийлаштириш амалга оширилади;

~C) чек воситасида хусусийлаштириш амалга оширилади;

~D) кўп укладли иқтисодиёт реал шаклланади;

~E) хусусий мулк хукмрон шаклга айланади.

#51. Иқтисодий ислоҳотларнинг иккинчи босқичидаги асосий иқтисодий вазифани аниқланг.

~A) давлат мулкини хусусийлаштириш охирига етказиш;

~B) макроиқтисодий барқарорликни таъминлаш;

~C) миллий валютани мустаҳкамлаш;

~D) иқтисодиёт тузилишининг тубдан ўзгариши;

~E) барча жавоблар тўғри.

#52. Мулкий муносабатларнинг қайси жиҳати тўлиқ мулкдорлик мавқеини таъминлайди?

~A) мулкка эгалик қилиш;

~B) мулкдан фойдаланиш;

~C) мулкни тасарруф этиш;

~D) иқтисодий фаолият натижасини тасарруф этиш;

~E) юқоридагиларнинг барчаси.

#53. Консерватив маъмурий тизимнинг қайси даврларида иқтисодиётда жуда кучли бузилишлар рўй берди?

~A) саноатлаштириш сиёсати даврида;

~B) жамоалаштириш сиёсати даврида;

~C) иккинчи жаҳон уруши даврида;

~D) шахсга сиғиниш даврида;

~E) қайта қуриш сиёсати даврида.

#54. Қайси бир жавоб мулкчилик муносабатларини акс эттиради?

~A) бирликда фаолият юритиш билан боғлиқ муносабатлар;

~B) мулкка эгалик қилиш, ундан фойдаланиш ҳамда тасарруф этиш жараёнларида вужудга келадиган иқтисодий муносабатлар;

~C) қишлоқ хўжалигида юзага келадиган муносабатлар;

~D) иш берувчилар ва ишга ёлланувчилар ўртасидаги муносабатлар;

~E) меҳнат миқдори ва сифатига қараб ҳақ тўлаш билан боғлиқ муносабатлар.

#55. Кооператив мулкининг асосий белгиси нима?

~A) бу мулкнинг кўпчиликка тааллуқли эканлиги;

~B) бу мулкнинг халқ хўжалигининг кўп соҳаларда мавжудлиги;

~C) мулк эгаларининг ишлаб чиқариш воситаларига эга эканлиги;

~D) мулкдорларнинг ишлаб чиқариш воситалари ва унинг натижаларига жамоа бўлиб эгалик қилишлари;

~E) ҳар бир мулкдор улушининг аниқ белгиланганлиги.

#56. Мулкни давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштиришдан кўзланган асосий мақсад.

~A) ислоҳотларни амалга ошириш учун маблағлар топиш;

~B) аҳолини ижтимоий ҳимоялашни кучайтириш;

~C) давлатга тушаётган иқтисодий юкни енгиллаштириш;

~D) мулкчиликнинг ривожланишига тўсқинлик қилаётган давлатнинг монопол ҳукмронлигига чек қўйиб, тадбиркорлик фаолиятига кенг йўл очиб бериш ва ҳақиқий мулкдорлар синфини шакллантириш;

~E) мулкчиликка кўпчилик эътиборини кучайтириш.

#57. Ижтимоий – иқтисодий тизимни тўла ифодаловчи жавобни аниқланг.

~A) ишлаб чиқариш кучлари ва ишлаб чиқариш муносабатлари мажмуи;

~B) бир–бирини тақозо этувчи барча муносабатлар;

~C) мафкуравий жиҳатларни акс эттирувчи муносабатлар;

~D) турли – туман мулкчилар маҳсули бўлган тизим;

~E) жамиятнинг ижтимоий – иқтисодий тузилиши, уни ташкил этувчи, ўзаро таъсир ўтказувчи рукнларнинг мажмуи.

#58. Ўзбекистон Республикасининг “Мулкчилик тўғрисида”ги Қонуни қачон биринчи марта қабул қилинган, неча бўлим ва моддадан иборат?

~A) 1989 йил 20 октябрь, 5 бўлим 30 модда;

~B) 1990 йил 31 октябрь, 7 бўлим 40 модда;

~C) 1992 йил 8 ноябрь, 3 бўлим 25 модда;

~D) 1991 йил 2 сентябрь, 8 бўлим 50 модда;

~E) 1997 йил 7 май, 7 бўлим 37 модда.

#59. Товар хўжалигининг вужудга келиши ва ривожланиш шарт – шароитлари нимадан иборат?

~A) ижтимоий меҳнат тақсимоти;

~B) мулк эгаларининг алоҳидалашуви;

~C) маҳсулотнинг айрибошлаш учун ишлаб чиқарилиши;

~D) бозорларнинг вужудга келиши;

~E) юқоридагиларнинг барчаси.

#60. Меҳнат унумдорлиги қандай аниқланади?

~A) маҳсулот миқдорини уни ишлаб чиқаришга кетган иш вақтига нисбати билан;

~B) маҳсулот миқдорини қилинган сарф – харажатларга нисбати билан;

~C) маҳсулот миқдорини асосий капиталга таққослаш йўли билан;

~D) маҳсулот миқдорини айланма капиталга таққослаш йўли билан;

~E) юқоридаги барча усуллар билан.

#61. Пулнинг қайси вазифаси бойлик тўплаш билан боғлиқ?

~A) муомила воситаси;

~B) тўлов воситаси;

~C) қиймат ўлчови;

~D) жамғарма воситаси;

~E) жаҳон пули.

#62. Пулнинг вазифаси нимадан иборат?

~A) пул истеъмоли билан ижтимоий талабга бўлган инвестиция омили;

~B) ижтимоий таклиф ва алмашув учун зарур бўлган миқдорни белгилайдиган капитал қийматлар омили;

~C) даромадлар ва харажатларни ҳисобга олиш тизими;

~D) ягона ҳисоб – китоб юргизиш, алмашув, жамғарма, муомила, тўлов воситаси вазифасини бажаради;

~E) иқтисодий фаолиятни рағбатлантаради.

#63. Товар деб, нимага айтилади?

~A) яратилган маҳсулотга;

~B) истеъмолга тушган барча моддий неъмат ва хизматларга;

~C) ўзгалар эҳтиёжини қондирувчи воситаларга;

~D) кишилар эҳтиёжини қондирадиган ва бозор учун ишлаб чиқарилган маҳсулотга;

~E) бозорга чиқарилган барча маҳсулотлар.

#64. Қиймат қонунининг иқтисодий – ижтимоий тараққиётидаги ўрнини белгиланг.

~A) ишлаб чиқаришни тартибга солиш;

~B) техник тараққиётни рағбатлантириш;

~C) сарф – харажатларни тежашга ундаш;

~D) товар ишлаб чиқарувчиларни табақалаштириш;

~E) барча жавоблар тўғри.

#65. Бозор иқтисодиётининг мазмунини тўғри акс эттирувчи жавобни топинг.

~A) ягона марказдан бошқариладиган иқтисодиёт;

~B) узоқ муддатлар асосида ўзгармайдиган техника ва технологияга асосланган иқтисодиёт;

~C) ҳуқуқий меъёрлар асосида ташкил этилган иқтисодиёт;

~D) товар ишлаб чиқариш, айрибошлаш ва пул муомиласи қонун-қоидалари асосида ташкил этилган иқтисодиёт;

~E) аралаш иқтисодиёт.

#66. Бозорнинг вужудга келишининг шарт-шароити – бу

~A) меҳнат маҳсулотлари ишлаб чиқарувчининг ўз эҳтиёжлари учун мўлжалланган;

~B) кишилар ўз меҳнат маҳсулини олди-сотди қилишга мўлжалланган;

~C) меҳнат унумдорлигини ошишига олиб келади;

~D) эркин айрибошлаш ҳисобланади;

~E) нафликка ва қийматга эга бўлган, айрибошлаш учун яратилган маҳсулот.

#67. Товар деб нимага айтилади?

~A) меҳнат маҳсулотлари ишлаб чиқарувчининг ўз эҳтиёжлари учун мўлжалланган;

~B) кишилар ўз меҳнат маҳсулини олди-сотди қилишга мўлжалланган;

~C) меҳнат унумдорлигини ошишига олиб келади;

~D) эркин айрибошлаш ҳисобланади;

~E) нафликка ва қийматга эга бўлган, айрибошлаш учун яратилган маҳсулот.

#68. Алмашув қиймати – бу 

~A) бирор турдаги истеъмол қийматининг бошқа турдаги истеъмол қийматига айирбош қилинадиган миқдорий нисбат;

~B) товарлар қийматининг умумий асоси – бу меҳнат, шу сабабли улар маълум миқдорларда бир-бирига тенглаштирилади;

~C) айирбошланадиган товарларнинг ҳар хил истеъмол қийматлари ҳисобланади;

~D) икки томоннинг истеъмол қиймати ва қийматнинг узвий бирлигидан иборат;

~E) қиймат товар айирбошланганда кўринидаи.

#69. Аниқ меҳнат деб нимага айтилади?

~A) ижтимоий зарурий вақт;

~B) бирон бир товарни ишлаб чиқариш учун зарур бўлган иш вақти;

~C) меҳнатнинг оддий ва мураккаб, малакали ва малакасиз, ақлий ёки юқори жисмоний турлари;

~D) оз миқдордаги мураккаб меҳнат кўп миқдордаги оддий меҳнатга тенглаштирилади;

~E) истеъмол қийматининг аниқ турини яратишга қаратилган меҳнат.

#70. Умумий эквивалент ролини нодир металларга, жумладан, олтинга юклатилишини асосий сабаби нимада?

~A) сифат жиҳатидан бир хил ўлчамга келтириш мумкинлиги;

~B) зангламасдан ва узоқ муддат сақлаш мумкинлиги;

~C) бўлинувчилиги ва уни яхлит ҳолга келтириш мумкинлиги;

~D) табиатда нисбатан камёблиги;

~E) ҳамма жавоб тўғри.

#71. Бозор ва бозор иқтисодиётининг келиб чиқишига сабаб бўлган ва унинг ривожланишига шарт – шароит яратган омилни аниқланг.

~A) товар айрибошлаш;

~B) ишлаб чиқариш;      

~C) пулнинг келиб чиқиши;

~D) товар пул муомиласининг ривожланиши;      

~E) барча жавоблар тўғри.

#72. Товар ишлаб чиқарувчиларнинг табақалашуви – бу

~A) товар илаб чиқарувчиларнинг ижтимоий – иқтисодий аҳволини ҳар хил бўлиши;

~B) товар илаб чиқарувчиларнинг табақалашуви бозор иқтисодийтининг табиий, қонуний ҳодисаси;

~C) қиймат қонуни амал қилишининг оқибати;

~D) индивидуал меҳнат сарфларидаги тафовут;

~E) барча жавоблар тўғри.

#73. Товарнинг ҳаётий цикли –

~A) товарнинг бозорда сотилиб, сотувчига фойда келтириб турадиган даври;

~B) бозорда товар умрининг узун ёки қисқалиги;

~C) товарни кириб келишидан бошлаб харидор томонидан тан олиниши;

~D) товар мавқеининг юксак даражага кўтарилиши;

~E) бозорларнинг товарларга тўйиниши.

#74. Товар – пул муносабатлари  – бу

~A) бозор иқтисодиётини ташкил этувчи муносабатлар;

~B) товар ишлаб чиқариш, айрибошлаш ва пул муомиласига хос муносабат;

~C) товар ишлаб чиқариш соҳасидаги муносабат;

~D) меҳнат сарф – харажатларини ижтимоий зарурий даражада бўлиши;

~E) барча жавоблар тўғри.

#75. Миллий пулимиз сўм қачон жорий қилинди ва муомилага киритилди?

~A) 1993 йил 1-ноябрдан;                            

~B) 1994 йил 1-июльдан;                             

~C) 1994 йил 1-августдан;           

~D) 1994 йил 1-октябрдан;           

~E) 1994 йил 1-декабрдан.

#76.  Бозор – бу  ................  мажмуи бўлиб, уларнинг муносабатлари натижасида товарларнинг сотиш ва сотиб олиш имконияти туғилади. 

~A) одамлар ва компаниялар;

~B) сотиб олувчилар ва фирмалар;

~C) сотувчи ва ишлаб чиқарувчилар;

~D) харидор ва сотувчилар;

~E) тўғри жавоб йўқ.

#77. Бозорнинг вужудга келиши:

~A) натурал хўжалик ҳукмрон бўлган даврда вужудга келган;

~B) бозор иқтисодиётига ўтиш вақтидан бошлаб вужудга келган;

~C) товар хўжалиги вужудга келиши билан пайдо бўлган;

~D) саноат тараққий эта бошлаган кундан бошлаб пайдо бўлган;

~E) нотўғри жавоб йўқ.

#78. Бозор мувозанати деганда –

~A) бозорда мувозанатнинг мавжудлиги ёки бузилганлиги тушинилади;

~B) бозордаги талаб ва таклифнинг миқдоран ва таркибан бир – бирига мувофиқ келиши тушинилади;

~C) мазкур бозорнинг таркибида амал қилувчи бўғинлар тушинилади;

~D) бозор иқтисодиёти учун хизмат кўрсатувчи ҳар хил соҳалар тушинилади;

~E) нотўғри жавоб йўқ.

#79. Бозорни сегментлаш (табақалаш) деганда –

~A) миллий бозор экспорт – импортни давлат томонидан ҳимоя қилиниши тушинилади;

~B) маълум белги, аломатлар ва савдо-сотиқнинг шарт-шароитига қараб бозорни ҳар хил бўғинларга ажратиш, табақалаш тушинилади;

~C) миллий ёки регионал бозорга ташқаридан суқулиб кириш ва у бозорни ўзига тобеъ этиш тушинилади;

~D) бозордаги ҳолат яъни мувозанатнинг мавжудлиги ёки бузилганлиги тушинилади;

~E) нотўғри жавоб йўқ.

#80. Бозорни тартибга солиш механизми:

~A) талаб, таклиф, баҳо, рақобат;

~B) монополия, олигополия, монопсония;

~C) тадбиркорлик, бизнес, фойда;

~D) ҳаммаси тўғри;

~E) тўғри жавоб йўқ.

#81. Қуйидаги таърифлардан қай бири бозор иқтисодиётини тўлароқ ифода этади?

~A) иқтисодий ҳатти – ҳаракатларнинг эркин, мустақил равишда юз бериши, товар – пул муносабатларидан кенг фойдаланиш, уларнинг бозор механизми орқали бир-бирларига боғланиб мувофиқлашув амалга ошадиган иқтисодиёт;

~B) ҳозирги замон иқтисодиёти;

~C) тақчиллик йўқ иқтисодиёт;

~D) мустақил давлатлар иқтисодиёти;

~E) товар – пул муносабатлар қўлланиладиган иқтисодиёт.

#82. Бозор иқтисодиёти шароитларида “иқтисодий регулятор” қандай вазифани амалга оширади?

~A) бозордаги ўзгаришларни ишлаб чиқаришга етказади ва унинг бозорга мослашувини таъминлайди;

~B) юқори нархни белгилайди;

~C) рақобатни вужудга келтиради;

~D) истеъмолчиларни кўпайтиради;

~E) иқтисодий конъюктурани кўрсатади.

#83. Ўзбекистонда бозор иқтисодиётига ўтиш қайси йўл билан боряпти?

~A) Туркия модели асосида;

~B) “карахт қилиб даволаш” йўли билан;

~C) инқилобий йўл билан;

~D) эволюцион йўл билан;

~E) барча жавоблар тўғри.

#84. “Иқтисодиётнинг сиёсатдан устунлиги” тамойили:

~A) қонун ва қонунларга риоя этиш устивор бўлиш зарурлигини билдиради;

~B) давлатнинг бош ислоҳотчи бўлиши лозимлигини билдиради;

~C) кучли ижтимоий сиёсат олиб бориш юзасидан таъсирчан чора – тадбирлар кўрилишини билдиради;

~D) ҳам ички, ҳам ташқи иқтисодий муносабатларини мафкурадан холи қилиш зарурлигини билдиради;

~E) илоҳ қилишнинг асосий босқичларини аниқ фарқлаш, бу босқичларнинг ҳар бири учун аниқ мақсадларни, уларга эришиш воситаларини белгилаб олишни билдиради.

#85. Ўзбекистонда ижтимоий йўналтирилган бозор иқтисодиётига босқичма – босқич ўтишни нима тақозо қилади?

~A) ҳуқуқий негизни шакллантириш;

~B) бозор инфратузилмасини яратиш;

~C) янги шароитда ишлай оладиган кадрларни тайёрлаш;

~D) барқарорликни таъминлаш орқали иқтисодий ўсишга эришиш;

~E) барча жавоблар тўғри.

#86. Ўзбекистонда иқтисодий ислоҳотларнинг биринчи босқичида қандай вазифаларни амалга ошириш белгиланди?

~A) хусусийлаштириш жараёнларини янада чуқурлаштириш;

~B) кўп укладли иқтисодиётни шакллантириш ва давлат мулкини хусусийлаштириш;

~C) макроиқтисодиётни барқарорлаштириш;

~D) чуқур таркибий ўзгаришларга эришиш;

~E) миллий валюта қадрини ошириш.

#87. Бозор иқтисодиётига ўтишда ислоҳотлар қачон сезиларли самара беради?

~A) экология муаммолари ҳал бўлганда;

~B) Россия билан Ўзбекистон ўртасидаги иқтисодий муносабатлар яхши йўлга қўйилганда;

~C) байналмилаллашув ва миллий хусусиятлар йўқ бўлганда;

~D) чинакам мулкдор синфи шаклланганда;

~E) ишсизлик батамом тугатилганда.

#88. Республикамиз иқтисодий мустақиллигини таъминлашнинг муҳим таянчи нима?

~A)  республика чегараларини мустаҳкамлаш;

~B) Марказий Осиё ҳамдўстлигини мустаҳкамлаш;

~C) наркотик моддалар ишлаб чиқариш ва улар билан савдо қилишни тугатиш;

~D) иқтисодиётда чуқур таркибий ўзгаришларни амалга ошириш;

~E) аҳоли сонини янада кўпайтириш.

#89. Маънавиятни мустаҳкамлаш учун меҳнат ва маблағни аяш нимага олиб келади?

~A) саводсизликка;

~B) ўз тарихига маъсулиятсизлик билан қарашга;

~C) ўз келажагига болта уришга;

~D) миллий қадриятларни йўқолишига;

~E) бюджет даромадининг кўпайишига.

#90. Ўзбекистонда бозор муносабатларига ўтишнинг беш тамойили президент И.Каримовнинг қайси китобида биринчи марта тўлиқ баён этилган?

~A) “Ўзбекистон келажаги буюк давлат”;

~B) “Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли”;

~C) “Ўзбекистон – бозор муносабатларига ўтишнинг ўзига хос йўли”;

~D) “ Ўзбекистон асга интилмоқда”;

~E) “Ўзбекистон иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштириш йўлида”.

#91. Республикада иқтисодий ислоҳотларнинг ҳуқуқий негизини яратиш бўйича амалга оширилган ишларнинг биринчи йўналишида қандай қонунлар қабул қилинади?

~A) давлат ва иқтисодий мустақилликнинг ҳуқуқий негизларини яратиш, давлатни бошқариш қоидаларини тартибга солувчи қонунлар қабул қилинди;

~B) тизимдаги ўзгаришларга, янги иқтисодий муносабатларга, мулкчилик муносабатларига асос бўладиган қонунлар тизими яратилди;

~C) хўжалик юритишнинг ва институтционал ўзгаришларнинг бозор шароитларига мос келадиган янги механизмни яратишга қаратилган қонунлар қабул қилинди;

~D) Республикани халқаро муносабатларнинг тенг ҳуқуқли субъекти сифатида таърифловчи ҳуқуқий меъёрларни яратишга қаратилган қонунлар қабул қилинди;

~E) инсонларнинг конституцион ва юридик ҳуқуқларини, ижтимоий кафолатларини ва аҳолини ижтимоий ҳимояланишини таъминлайдиган қонунлар ишлаб чиқилди.

#92. Талабга қуйидаги омиллардан қайсилари таъсир этади?

~A) товарларнинг нархи ва миқдори, истеъмолчилар сони ва даромади;

~B) биржадаги товарлар ва хизматлар нархи ва акциялар курси;

~C) ишчиларин ёллаш ва улрга ҳақ тўлаш;

~D) сотувчи ва харидорларнинг миқдори;

~E) ресурслар нархи ва ишлаб чиқариш тенологияси.

#93. Талаб ва таклифнинг мувозанат нуқтаси бу –

~A) талаб ва таклиф эгри чизиқларининг кесишиш нуқтаси;

~B) талаб ва таклиф эгри чизиқларининг узоқлашиш нуқтаси;

~C) ордината ўқини кесишиш нуқтаси;

~D) талаб ва таклиф эгри чизиғининг тегиб ўтиш нуқтаси;

~E) ҳамма жавоблар тўғри.

#94. Бозор мувозанати бу –

~A) талаб ва таклиф миқдорининг тенсизлиги;

~B) талаб ва таклиф миқдорининг тенглиги;

~C) талабнинг таклифдан ортда қолиши;

~D) ҳаддан ташқари кўп ишлаб чиқариш;

~E) нарх билан товарлар миқдори ўртасидаги бевосита ёки тўғридан-тўғри боғлиқлик.

#95. Бозорда корхона маҳсулотига талаб ва унинг орқасидан нарх ўсмоқда. Шу билан бирга, ушбу товарни ишлаб чиқариш ва бозорга етказиб бериш харажатлари ҳам мос равишда кўпайса, таклиф миқдорида ўзгариш бўладими?

~A) товарни нархи ошиши, албатта, таклифни кўпайтиради;

~B) таклиф миқдори тез ўсиб боради;

~C) таклиф миқдори ўзгаришсиз қолади;

~D) маълум вақтгача товарлар омборларда тўпланиб қолади;

~E) таклиф қисқаради.

#96. Соф рақобатли тармоқларда баҳо ниманинг таъсирида шаклланади?

~A) алоҳида ишлаб чиқарувчилар (сотувчилар) бозор баҳосини белгилайди;

~B) алоҳида истеъмолчилар бозор баҳоларини белгилайди;

~C) алоҳида товарлар таклифи таъсирида;

~D) алоҳида товарларга талаб таъсирида;

~E) товарларнинг ялпи таклифи ва уларга бўлган ялри талаб таъсирида.

#97. Бозор рақобати қайси босқичда маҳаллий бозорлар доирасидан чиқиб миллий бозор миқёсида юз беради?

~A) натурал хўжаликдан бозор иқтисодиётининг дастлабки шаклларига ўтиш босқичи;

~B) капиталистик эркин рақобат босқичи;

~C) монопол рақобат босқичи;

~D) янгича рақобат босқичи;

~E) рақобатнинг ҳар бир босқичи миллий доирада юз беради.

#98. Икки рақобатлашаётган фирма бир – бирини енгиш мақсадида ўз товарлари нархини тушира бошладилар. “А” фирма 300 сўмлик маҳсулотни 240 сўмдан кунига 400 та сотишга эришди. “Б” фирма эса 300 сўм ўрнига маҳсулотни 230 сўмга тушириб, кунига 500 та маҳсулот реализация этди. Қайси фирма кунига кўп наф кўради? Маҳсулотларнинг ҳар бирига 200 сўм ҳаражат қилинган.

~A) “А” фирма, кунига 16.000 сўм;

~B) “А” фирма, кунига 21.000 сўм;

~C) “Б” фирма, кунига 15.000 сўм;

~D) “Б” фирма, кунига 27.000 сўм;

~E) икки фирманинг иши юришгани учун рақобат йўқолади.

#99. Эркин нархлар деганда:

~A) товарлар бевосита истеъмолчиларга сотиладиган нархлар;

~B) давлат бюджети ҳисобидан махсус арзонлаштирилган нархлар;

~C) бозорда ўз мавқеини мустаҳкамлаш ва рақибларини сиқиб чиқариш учун фойдаланилиб, бозорга кириб олиш нархи;

~D) нархлар оралиғидаги фарқнинг пулдаги ифодаси;

~E) талаб ва таклиф таъсирида шаклланадиган нархлар.

{E}

(ОН 2) 2    Оралик назорат  тестлари

#100. Тадбиркорлик фаолияти бу –

~A) фойда олиш мақсадида таваккалчилик билан амалга ошириладиган фаолият;

~B) бозор субъектлари ўртасидаги юқори фойда ва кўпроқ таваккалчиликка эга бўлиш учун курашни англатади;

~C) истеъмол жараёнида қўлланилиши мумкин бўлган восита;

~D) асосий капитални кенгайтириш ва уни такрор ишлаб чиқаришга қилинадиган сарфлар;

~E) иқтисодиётда туб ўзгаришларни амалга оширишга қаратилган тадбирлар.

#101. Тадбиркорлик фаолиятининг ривожланиш шарт – шароитлари нимадан иборат?

~A) хўжалик юритиш субъекти сифатида иқтисодий эркинликка эга бўлиш;

~B) мулкчилик ҳуқуқига эга бўлиш;

~C) иқтисодий муҳит ва ижтимоий – сиёсий шарт – шароит;

~D) мулкчилик ва хўжалик юритишнинг турли – туман шакллари;

~E) юқоридагиларнинг барчаси.

#102. Хусусий тадбиркорлик қандай шаклланади?

~A) корхоналарнинг анча кенг тарқалган ташкилий ҳуқуқий шакли бўлиб, давлат томонидан белгиланган доирада бошқариш, тартибга солиш вазифасини ҳам бажаради;

~B) ҳиссадорлик жамиятлари ва мажбуриятлари чекланган ширкатлар шаклида ташкил қилинади;

~C) жамоа тадбиркорлигининг алоҳида шакли бўлиб, жамоа мулкига асосланади;

~D) алоҳида шахс ёки корхона томонидан алоҳида ташаббус асосида ташкил қилинади;

~E) ишлаб чиқаришни ташкил қилиш ўзи ёки оила аъзолари меҳнати асосида ташкил қилинади, корхона эгаси шу корхона менеджери ҳисобланади.

#103. Тадбиркорликнинг ташкилий–иқтисодий шаклларидан Ҳиссадорлик жамияти бу –

~A) бир тармоқ тадбиркорлари ўртасидаги нархлар, ишлаб чиқаришнинг умумий ҳажми бўйича келишув;

~B) бир тармоқ тадбиркорлари томонидан ортиқча рақобатни бартараф қилиш, барқарор фойда олиш мақсадида маҳсулот сотишни бирлаштириш;

~C) тадбиркорликнинг йирик молиявий операцияларини биргаликда амалга ошириш мақсадидаги бирлашуви;

~D) қатнашиш тизими орқали корхоналарни назорат қилувчи кўп тармоқли ҳиссадорлик жамияти;

~E) кўпроқ фойда олиш мақсадида меҳнат қуроллари, ишлаб чиқариш воситалари ҳамда пул ресурсларини бирлаштирган уюшма.

#104. Ишлаб чиқариш харажатларининг таърифи қайси жавобда тўғри берилган?

~A) фирма томонидан маълум бир вақт ичида товар ишлаб чиқариш учун сарфланган маблағ;

~B) фирманинг иқтисодий ресурслар учун қилган сарфи;

~C) маҳсулот реализацияси учун фирмалар томонидан қилинган сарфлар;

~D) фирманинг жалб қилган маблағлари;

~E) фирманинг бир ойлик пул тушуми.

#105. Фойда нормаси 20% бўлган соҳада фирма 3 млн. сўм пулни аванслаяпти. Агар барча мажбурий тўловлар 240 минг сўмни ташкил этса, нетто фойда қанча миқдорни ташкил этади?

~A) 360 минг сўм;

~B) 390 минг сўм;

~C) 415 минг сўм;

~D) 600 минг сўм;

~E) 1 млн. сўм  .

#106. Меҳнат муносабатлари қандай иқтисодий муносабатларни ифодалайди?

~A) ер эгаси ва ерни ижарага олувчи ўртасидаги рақобатчилик ҳолатларини;

~B) турли субъектлар ўртасидаги рақобатчилик ҳолатларини;

~C) меҳнат фаолияти буйича турли субъектлар ўртасидаги муносабатларни;

~D) корхона ва у била ниш курувчи юридик шахслар ўртасидаги олди-сотди муносабатларни;

~E) касаба уюшмалари ва улар аъзолари ўртасидаги муносабатларни.

#107. Нархнинг мазмуни асосида нималар ётиши қайси жавобда берилган?

~A) моддийлашган ва жонли меҳнат сарфлари;

~B) ижтимоий зарур меҳнат сарфи: товар ва хизматнинг ўзига хослиги;

~C) товар ва хизматларнинг нафлиги: бозор шарт-шароитлари;

~D) ижтимоий зарур меҳнат сарфи:  товар ва хизматларнинг нафлиги;

~E)  товар ва хизматларнинг қайси мамлакатда яратилганлиги.

#108. Нархнинг шакилланишида қандай меҳнат сарфлари иштирок этади?

~A) ишлаб чиқариш сарфлари;

~B) бозор билан боғлик  сарфлари;

~C) тақсимот билан боғлик  сарфлари;

~D) истеъмол сарфлари;

~E) товарни ишлаб чиқаришдан тортиб истеъмолга етгунча бўлган меҳнат сарфлари.

#109. Доимий харажатлар 72 минг сўм, ўзгарувчан харажатлар 188 минг сўм бўлганда 520 та маҳсулот ишлаб чиқарилса,  маҳсулот бирлигига тўғри келадиган умумий харажатлар неча сўмни ташкил қилади?

~A) 50 сўм;         

~B) 5000 сўм;          

~C) 500 сўм;          

~D) 5 сўм;          

~E) 550 сўм.

#110. Корхонанинг соф фойдаси 200 минг сўм,  ишлаб чиқариш харажатлари 800 минг. сўм бўлганда, фойда нормаси  қандай миқдорни ташкил қилади?

~A) 35%;                 

~B)  50%;                                                               

~C) 25%;                                                                

~D) 40%;                                                                            

~E) 30%.

#111.Ходимнинг малакаси меҳнатнинг сифати ва ишчининг ишлаган вақтига караб тўланадиган иш ҳақи бу –

~A) ишбай иш ҳақи;

~B) вақтбай иш ҳақи;

~C) ишбай мукофат тизими;

~D) таъриф тизими;

~E) таъриф сеткалари.

#112. Қишлоқ хўжалигидаги ишлаб чиқариш неча ёқлама характерга эга?

~A) фақат моддий неъматлар яратиш жараёни;

~B) қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариш икки ёқлама характерга эга бўлиб, у биринчидан, иқтисодий жараён ва иккинчидан табиий – биолигик жараён;

~C) кўп ёқлама жараён;

~D) табиий – биологик жараёнлар йиғиндиси бўлиб, у инсон меҳнатисиз ҳам мавжуд бўлади;

~E) у уч ёқлама характерни, яъни ерга эгалик, ундан фойдаланиш ва тасарруф этишни билдиради.

#113. Аграр муносабатлар нечта субъект ўртасидаги алоқаларни ифола этади?

~A) икки шахс – ер эгаси ва ерда ишловчилар ўртасидаги алоқаларни;

~B) икки субъект, яъни ижарачи ва ер эгаси муносабатларини;

~C)  ер эгаси ва ижарачи ўртасидаги алоқаларни;

~D) уч субъект, яъни ер эгаси, ижарачи ва ерда ишловчилар ўртасидаги муносабатларни;

~E)  ўнлаб асосий субъектлар алоқасини ифода этади.

#114.  Ерга талаб ва таклиф нисбати қандай бўлади?

~A) ерга талаб ҳамиша оз бўлади;

~B) ер таклифи доимо кўп бўлади;

~C) ерга талаб ва таклиф ҳамиша тенг бўлади;

~D) ерга талаб, унинг таклифидан доимо кўп бўлади;

~E) ҳосилдор ва ҳосилсиз йилларга қараб ерга талаб ва таклиф шаклланади.

#115. Нархи 2 млн. доллар турадиган ер ссуда фоизи 10% бўлган ҳолда йилига қанча рента бериши мумкин?

~A) 150 минг долл;

~B) 170 минг долл;

~C) 190 минг долл;

~D) 200 минг долл;

~E) 400 минг долл.

#116. Аграр муносабат нима?

~A) қишлоқ хўжалигида ва ишлаб чиқариш жараёнида кишилар ўртасидаги иқтисодий алоқа ва муносабатлар;

~B) ернинг асосий меҳнат воситаси ва предмети бўлиши;

~C) ерга эгалик қилиш, тасарруф этиш ва ундан фойдаланиш билан боғлиқ бўлган барча муносабатлар;

~D) иқтисодий қонунларнинг табиат қонунлари билан боғланиб кетиши;

~E)  барча жавоблар тўғри.

{

117. Агросаноат интеграцияси нима?

~A) қишлоқ хўжалик маҳсулотларини етиштириш, уни қайта ишлаш ва истеъмолчиларга етказиб бериш билан шуғулланувчи иқтисодиёт тармоқлари мажмуаси;

~B) ишлаб чиқаришнинг тўпланиши ва капиталнинг марказлашиши;

~C) қишлоқ хўжалиги билан унга хизмат қилувчи ва махсулотини истеъмолчига етказиб берувчи туташ тармоқлар ўртасида иқтисодий алоқаларнинг кучайиши ҳамда уларнинг узвий бирикиб бориш жараёни;

~D) ижтимоий меҳнат тақсимотининг чуқурлашуви;

~E) юқоридагиларнинг барчаси.

#118. Аграр инқирозларнинг асосий хусусиятлари нималарда намоён бўлади?

~A) маҳсулотларнинг нисбий ортиқча ишлаб чиқарилишида;

~B) нархларнинг пасайиши, даромадлар ва фойданинг камайишида;

~C) циклли характерга эга бўлмасликда ва нисбатан узоқ давом этишда;

~D) ишсизликнинг ўсишида;

~E) ишлаб чиқаришнинг қисқаришида.

#119. Агросаноат инфратузилмаси –

~A) ерга эгалик қилиш, тасарруф этиш, ундан фойдаланиш жараёнида вужудга келадиган муносабатлар;

~B) қишлоқ хўжалиги билан унга хизмат қилувчи ва маҳсулотларни истеъмолга етказиб берувчи тармоқларнинг бирикиш жараёни;

~C) қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштириш, уни сақлаш, қайта ишлаш ва истеъмолчиларга етказиб бериш билан боғлиқ хўжалик тармоқларининг бирлиги;

~D) бевосита қишлоқ хўжалик ишлаб чиқаришига хизмат кўрсатувчи соҳалар;

~E) одамларнинг яшаш ва турмуш фаолиятининг яхши шароитларини таъминлайдиган соҳалар.

#120. Рента муносабатлари қайси жавобда тўғри келтирилган?

~A) ер эгалигини иқтисодий жиҳатдан амалга ошириш шакли;

~B) ердан фойдаланиш натижасида вужудга келадиган соф даромадни тақсимлаш ва ўзлаштириш;

~C) ер участкасининг унумдорлигидаги ва жойлашган жойидаги фарқлар натижасида вужудга келадиган қўшимча соф даромад;

~D) ерларнинг табиий унумдорлиги фарқлар натижасида вужудга келадиган соф даромад;

~E) ерларнинг иқтисодий унумдорлигини ошириш натижасида вужудга келадиган қўшимча соф даромад.

#121. Ундирма саноатда рента қандай вужудга келади?

~A) қишлоқ хўжалигида бўлган хусусий мулкчилик монополияси натижасида вужудга келиб, ҳамма турдаги ерлардан олинадиган рента;

~B) алоҳида табиий шароитга эга бўлган, ноёб қишлоқ хўжалик маҳсулотлари етиштирадиган ерлардан олинадиган рента;

~C) фойдали қазилма конларининг жойлашиши ва уларни бойлигидаги фарқлар натижасида вужудга келадиган рента;

~D) ернинг табиий унумдорлиги билан боғлиқ бўлган саноат марказларига, бозорларга яқин жойлашган серунум ерларда вужудга келадиган рента;

~E) ердан интенсив фойдаланиш, унинг иқтисодий унумдорлигини ошириш натижасида вужудга келадиган рента.

#122. Ялпи миллий маҳсулот (ЯММ) ни аниқланг.

~A) ЯММ ва миллий даромадни ишлаб чиқариш, тақсимлаш, ҳамда уларни фойдаланиш тавсифлайдиган ўзаро бир – бирига боғлиқ кўрсатгичлар;

~B) миллий иқтисодиётда бир йил давомида вужудга келтирилган ва бевосита истеъмолчиларга бориб тушадиган пировард маҳсулот ва хизматларнинг бозор баҳосидаги суммаси;

~C) ишлаб чиқарилган маҳсулот қийматидан сотиб олинган ва унумли истеъмол қилинган хом ашё ва материаллар қиймати чиқариб ташланганидан кейин қолган қисмнинг бозор қиймати;

~D) йил давомида мамлакат ҳудудида ишлаб чиқарилган пировард маҳсулот ва хизматларнинг бозор баҳосидаги қиймати;

~E) барча жавоблар тўғри.

#123. Соф миллий маҳсулотни аниқланг.

~A) ЯИМ дан амортизация ажратмалари суммасини айириб ташлаш йўли билан аниқланади;

~B) янгидан вужудга келтирилган қиймат бўлиб, СММдан эгри солиқларни чиқариб ташлаш йўли билан аниқланади;

~C) ижтимоий суғурта ажратмалари, корхона фойдасидан олинадиган солиқлар ва корхонанинг тақсимланмайдиган фойдасини чиқариб ташлаш, ҳамда аҳоли қўлига келиб тушадиган ижтимоий тўловлар суммасини қўшиш йўли билан аниқланади;

~D) жорий баҳоларда ҳисобланган ЯММ;

~E)  барча жавоблар тўғри.

#124. Реал ЯММ – бу

~A) миллий даромад ва эгри солиқлардан иборат;

~B) баҳоларнинг ўзгаришини ҳисобга олиб, доимий баҳоларда ҳисобланган ЯММ;

~C) ишлов бериш, қайта ишлаш ва қайта сотиш мақсадларида сотиб олинган маҳсулот;

~D) шахсий ва унумли истеъмол қилишга тайёр маҳсулот;

~E) ЯММни ишлаб чиқариш, тақсимлаш ва ундан фойдаланишнинг расмий ҳисоб – китобларидан яширин қисми.

#125. Миллий иқтисодиётнинг ҳолатини тавсифловчи муҳим макроиқтисодий кўрсаткичларни  аниқланг.

~A) ялпи миллий маҳсулот (ЯММ);

~B) ички миллий маҳсулот (ИММ);

~C) соф миллий маҳсулот (СММ);

~D) аҳоли даромадлари, ишчи кучи бандлиги, ишсизлик, инфляция; 

~E) барча жавоблар тўғри.

#126. 2010 йилда иқтисодий ислоҳатларни чуқурлаштиришнинг биринчи утивор йўналишини аниқланг.

~A) макроиқтисодий барқарорликни таъминлаш, иқтисодиётни модернизация қилиш ва янгилаш;

~B)  ислоҳатларни чуқурлаштириш ва иқтисодиётни эркинлаштириш;

~C) кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни жадар ривожлантириш;

~D) ерларнинг мелоратив ҳолатини яхшилаш ва унумдорлигини ошириш;

~E) баркамол авлод йили давлат дастурини бажариш.

#127. Макроиқтисодиёт қайси даражадаги иқтисодиёт?

~A) бутун халқ хўжалиги даражасидаги иқтисодиёт;

~B)  иқтисодиётнинг давлат сектори;

~C) иқтисодиётнинг кооператив сектори;

~D) иқтисодиётнинг хусусий сектори;

~E) бутун миллий ва жаҳон иқтисодиёти.

#128. Нарх индекси қандай ҳисобланади?

~A) номинал ЯММ ҳажмини реал ЯММ ҳажмига кўпайтмаси олинади;

~B) жорий йилдаги истеъмол товарлари нархини базис йилдаги истеъмол товарлари нархига таққослаш орқали;

~C) ЯММдан йиллик амортизация суммасининг айирмаси;

~D) ЯММдан соф экспорт айирмаси;

~E) СММдан амортизация айирмаси.

#129. Республикамиз халқ хўжалигида 2008 йилда 3852,5 млрд. сўмлик ЯММ ишлаб чиқарилган. 2007 йил ЯММ қиймати 2674,8 млрд. сўмни ташкил этган. 2008 йилда ЯММ нарх индексини аниқланг.

~A) 1.4% ёки 140%;         

~B) 0.7 ёки 70%;                               

~C) 1177.7 млрд. сўм;

~D) 6527.3 млрд. сўм;     

~E) тўғри жавоб йўқ.

#130. Ялпи талаб ҳажми ва нарх даражаси ўртасида қандай боғлиқлик мавжуд?

~A) боғлиқлик йўқ;                         

~B) қарама – қарши;                      

~C) тўғридан – тўғри;

~D) ҳам тўғри, ҳам тескари;        

~E) боғлиқлик унча сезилмайди.

#131. Миллий иқтисодиёт мазмуни тўғри берилган жавобни топинг.

~A) моддий ва номоддий ишлаб чиқариш соҳаларини ҳамда хизмат кўрсатиш тармоқларини ўз ичига олган иқтисодиёт;

~B) ижтимоий меҳнат тақсимоти асосида ташкил топган иқтисодиёт;

~C) янгидан яратилётган соҳалар тизими;

~D) ўз ичига микро ва макро иқтисодиётларни, функционал иқтисодиётни ҳамда кўплаб инфратузилмаларни олган иқтисодиёт;

~E) ЯММ ни уни яратишда қатнашадиган иқтисодиётлар мажмуаси.

#132. Миллий ҳисоблар тизими деганда нимани тушунасиз?

~A) бу барча истеъмолчилар, яъни аҳоли, корхоналар ва давлат сотиб олиши мумкин бўлган нархлар даражасида турли товар ва хизматларнинг умумий ҳажми;

~B) корхона иш натижаларини ифодалайдиган кўрсакичлар тизими;

~C) тадбиркорларнинг сарф – харажат ва даромадларини акс эттирувчи тизим;

~D) бу ЯММ ва миллий даромадни ишлаб чиқариш, тақсимлаш ҳамда улардан фойдаланишни ифодалайдиган ўзаро боғлиқ макроиқтисодий кўрсаткичлар тизими;

~E) миллий ўлчов бирликлари тизими.

#133. Миллий даромаднинг жамият аъзолари моддий ва маънавий эҳтиёжларини ҳамда умумжамият эҳтиёжларини қондиришга сарфланадиган қисми нима деб аталади?

~A) ишлаб чиқарилган миллий даромад;

~B) фойдаланилган миллий даромад;

~C) истеъмол фонди;

~D) жамғариш фонди;

~E) амортизация фонди.

#134. Истеъмол – бу

~A) иқтисодий эхтиёжларни қондириш мақсадида ишлаб чиқарилган товар ва хизматлардан фойдаланиш жараёни;

~B) истеъмолчилик тавсифидаги неъматлар ва хизматлардан бевосита фойдаланиш;

~C) ишлаб чиқариш жараёнида ишлаб чиқариш воситалари ва ишчи кучидан фойдаланиш;

~D) даромадларнинг бир қисмини келажакда этиёжларни қондириш мақсадида тўпланиши;

~E) шахсий даромаднинг истеъмолга кетадиган улуши.

#135. Қуйидагилардан қайси бири инвестицияларнинг ички манбаи ҳисобланади?

~A) акцияларни сотишдан олинган маблағлари;

~B) облигация заёмлари, банк кредитлари;

~C) фойда, амортизация ажратмалари;

~D) бюджет маблағлари;

~E) хомийлар маблағлари.

#136. Қуйидагилардан қайси бири инвестицион фаоллик ҳақида хулоса чиқариш имконини беради?

~A) инвестицияларнинг тармоқ тузилиши;

~B) реал инвестициялар даражасининг ўзгариши;

~C) инвестицияларнинг такрор ишлаб чиқариш тузилиши;

~D) инвестицияларнинг технология тузилиши;

~E) инвестицияларнинг ҳудудий тузилиши.

{B}

#137. Иқтисодий ривожланиш – бу

~A) кўп ўлчамли жараён бўлиб, жамиятнинг ижтимоий, иқтисодий ва маънавий тараққиётида ўз ифодасини топади;

~B) ЯММ, ИММ, СММ, МД миқдорининг аҳоли жон бошига ҳамда иқтисодий ресурс харажатлари бирлиги ҳисобига кўпайишида ва сифатнинг яхшиланишида ўз ифодасини топади;

~C) иқтисодий ўсишни аниқлашда фойдаланиладиган қиймат ва натурал кўрсатгичлар тизими;

~D) ишлаб чиқаришга қўшимча иқтисодий ресурсларни жалб қилиш орқали ишлаб чиқариш ҳажмини ортиб бориши;

~E) ишлаб чиқариш омилларининг ривожланиб, улардан фойдаланиш самарадорлигини ошириш орқали маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмининг кўпайиб бориши.

#138. Миллий бойлик – бу

~A) иқтисодий ўсишда қўшимча иқтисодий ресурсларни жалб қилиш омилларини юқори ўринга эгалиги;

~B) иқтисодий ўсишда ишлаб чиқариш омилларини самарадорлиги устивор ўринга эга эканлиги;

~C) инсоният жамияти тараққиётида аждодлар томонидан яратилган ва авлодлар томонидан жамғарилган моддий, маънавий ҳамда табиат бойликлари;

~D) миллий бойликнинг инсон меҳнати билан яратилган ашёвий буюм – кўринишига эга бўлган қисми;

~E) ашёвий – буюм кўринишига эга бўлмаган номоддий қимматликлардан ва инсониятнинг интеллектуал салоҳияти натижаларидан иборат.

#139. Экстенсив иқтисодий ўсишга қандай эришилади?

~A) ишлаб чиқариш омиллари миқдорининг кўпайиши туфайли;

~B) ишлаб чиқариш омилларини сифат жиҳатдан такомиллаштириш туфайли;

~C) ишчи кучига юқори даражада иш ҳақи тўлаш туфайли;

~D) талаб ва таклифнинг мувозанатлашуви туфайли;

~E) такомиллашган техника ва технологиядан фойдаланиш туфайли.

#140. Энг катта бойлигимиз нима?

~A) иқтисодий потенциалимиз;

~B) 27 млн. аҳолимиз;

~C) олтин, уран ва пахтамиз;

~D) жамиятимздаги барқарорлик;

~E) Ўрта Осиёда жойлашганимиз.

#141. Соф миллий маҳсулотни ишлаб чиқаришнинг мувозанатлик ҳажми қуйидагилардан қайси бирига боғлиқ?

~A) инвестиция даражасига;

~B) мувозанатли нархга;

~C) тўла бандликка;

~D) ялпи талаб билан ялпи таклифнинг мос келишига;

~E) экспорт ва импорт даражасига.

#142. Умумиқтисодий мувозанатлик – бу

~A) иқтисодий жараёнлар, ҳодисаларнинг икки ёки бир нечта томонининг бир – бирига тенг келиш ҳолати;

~B) иккита ўзаро боғлиқ бўлган иқтисодий минтақалар ёки иқтисодиёт томонларининг миқдоран тенг келиши;

~C) жамият эҳтиёжлари билан мавжуд иқтисодий ресурслар ва ишлаб чиқариш ҳажмининг ўзаро мос келиши;

~D) иқтисодиётнинг турли томонлари ва соҳалари ўртасида миқдор ва сифат жаҳатдан маълум даражадаги мослик;

~E) эркин рақобат бозорида барча харидорлар тенглиги, иқтисодий вазият барқарорлиги.

#143. Ўзбекистонда макроиқтисодий барқарорлаштириш сиёсатидан кўзда тутилган асосий мақсад нимадан иборат?

~A) макроиқтисодиётда мувозанатликни таъминлаш;

~B) ишлаб чиқаришни кескин пасайишини олдини олиш;

~C) оммавий ишсизликни келиб чиқишига йўл қўймаслик;

~D) иқтисодий ўсишга шарт – шароит яратиш;

~E) юқоридагиларнинг барчаси.

#144. Иқтисодий инқирозларнинг келиб чиқиш сабабини топинг.

~A) талабнинг таклиф миқдоридан орқада қолиши;

~B) истеъмолчи пул даромадларининг етарли бўлмаслиги;

~C) ишлаб чиқаришнинг суст ривожланиши;

~D) такрор ишлаб чиқаришдаги беқарорлик ва номутаносибликнинг мавжуд бўлиши;

~E) инвестициялар ҳажмининг етарли бўлмаслиги.

#145. Инвестицион сарфларнинг 8 млрд. сўмга кўпайиши СММнинг 24 млрд. сўмга кўпайишига олиб келса, мултипликатор самараси қандай миқдорни ташкил этади?

~A) 16,0;                             

~B) 0,33;                             

~C) 3,0;                

~D) 10,0;                             

~E) 5,0.

#146. Иқтисодий цикл – бу

~A) иқтисодий ривожланишнинг бир ҳолатидан бошланиб, бирин – кетин тўрт фазани босиб ўтиши;

~B) ишлаб чиқариш ҳажмининг кескин тушиб кетиши;

~C) ишлаб чиқаришни бир жойда депсиниб туриши;

~D) иқтисодий циклнинг ишлаб чиқаришнинг барқарор кенгайиб бориши;

~E) иқтисодий циклнинг иқтисодиётда тўлиқ бандликка эришилиши.

#147. Цикл қандай фазани ўз ичига олади?

~A) инқироз;

~B) турғунлик;

~C) ривожланиш;

~D) юксалиш;

~E) ҳаммаси тўғри.

#148. Ишчи кучи бандлиги – бу

~A) инсоннинг жисмоний кучлари ва ақлий қобилиятларини узлуксиз қайта тиклаш ва таъминлаш;

~B) иш билан таъминланганларнинг умумий иш кучи сонидаги улуши;

~C) меҳнатга лаёқатли бўлиб, ишлашни хоҳлаган, лекин иш билан таъминланмаган ишчи кучи;

~D) ишдан бўшаб қолиб, малакасига мос иш қидираётган ва иш ўринлар бўшашини кутаётган ишсизлар;

~E) барча жавоблар тўғри.

#149. Ишсизлик даражаси – бу

~A) ишлаб чиқариш ва ялпи талаб таркибидаги ўзгаришлар натижасида вужудга келадиган ишсизлик;

~B) инқироз фаза билан боғлиқ равишда вужудга келадиган ишсизлик;

~C) ишсизлар сонининг ишчи кучи умумий сонига нисбатининг фоиздаги ифодаси;

~D) ишсизлик даражаси ва ЯММ ҳажмининг орқада қолиши ўртасидаги нисбатнинг математик ифодаси;

~E) ишсизлар сонининг ишчи кучи умумий сонига фоиздаги нисбати.

#150. Университетни битириб, иш қидираётган ёшлар ишсизликнинг қандай турига киради?

~A) фрикцион ишсизлик;

~B) таркибий ишсизлик;

~C) даврий ишсизлик;

~D) иҳтиёрий ишсизлик;

~E) циклик ишсизлик.

#151. Ишчи кучи 12,5 млн. кишини, ишсизлар 1,1 млн. кишини ташкил қилса, ишсизлик даражаси неча фоизни ташкил қилади?

~A) 8,8%;                            

~B) 13,8%;                         

~C) 11,2%;                         

~D) 9,6%;                            

~E) 15%.

#152. Аграр 2008 йилда номинал ЯММ 560 млрд. сўмни, ишсизликнинг табиий даражадан ортиқлиги туфайли  ЯММ нинг орқада қолиши 9.65% ни ташкил қилса иқтисодиёт қанча маҳсулот йўқотган бўлади?

~A) 5.5 млрд сўмлик;                      

~B) 58.03 млрд сўмлик;                 

~C) 1.7 млрд сўмлик;

~D) 54.04 млрд сўмлик;                 

~E) 57 млрд сўмлик.

#153. Молия тизими – бу

~A) пул маблағларининг ҳаракати, яъни уларнинг шаклланиши, тақсимланиши ва фойдаланиши билан боғлиқ бўлган муносабатлар;

~B) молиявий муносабатлар ва уларни амалга оширишга хизмат қилувчи турли даражадаги муассасалар;

~C) давлат харажатлари ва уларни молиявий таъминлаш манбаларининг тартиблаштирилган режаси;

~D) бюджет харажатларининг даромадлар қисмидан ортиқча бўлиши натижасида вужудга келадиган фарқ;

~E) бюджет тақчиллигини қоплаш мақсадида давлат томонидан ташқи ва ички маблағларни жалб қилинган молиявий ресурслар.

#154. Солиқлар – бу

~A) давлатнинг маҳаллий ҳокимият органлари томонидан жисмоний шахслар даромадининг бир қисмини бюджетга жалб қилиш;

~B) солиқ суммасиниг солиқ олинадиган суммага нисбати;

~C) давлат бюджети даромадлари ва солиқ ставкаси ўртасидаги боғлиқликни тасвирланиши;

~D) солиқ меъёрининг ошиши ёки тушиши капитал қўйилмалар ўсиш суръатига тўсиқ бўлувчи ёки рағбатлантирувчи таъсири;

~E) солиқ ставкаси ва даромадлар ўртасидаги нисбат.

#155. Молиянинг иқтисодий жараёнлардаги вазифасини аниқланг.

~A) ишлаб чиқилган тадбирларни молиявий ресурслар билан таъминлаш ва унга хизмат кўрсатиш;

~B) моддий ишлаб чиқариш соҳаларида яратилган ЯММни тақсимлаш ва қайта ишлаш;

~C) яратилган маҳсулот қийматини тақсимлаш жараёнида пул фондларини ташкил қилиш ва сарфлаш механизми воситаларини амалга ошириш;

~D) корхоналарнинг молия интизомига риоя қилиш тизими;

~E) корхоналар, тармоқлар ва умумдавлат молиясини ўз ичига олиши.

#156. Миллий иқтисодиётда солиқлар қандай муҳим вазифани бажаради?

~A) миллий даромадни тақсимлаш ва қайта тақсимлаш вазифасини;

~B) давлат харажатларини молиялаштириш вазифасини;

~C) ижтимоий тенгликни юмшатиш вазифасини;

~D) иқтисодиётни тартибга солиш вазифасини;

~E) барча жавоблар тўғри.

#157. Солиқ ставкасини белгилаш қандай тамойилларга асосланади?

~A) барча даромадлардан солиқ ундиришнинг мажбурийлиги;

~B) солиқ ундиришда барча учун ягона умумдавлат сиёсати;

~C) солиқ меъёрларининг рағбатлантирувчи ролини таҳминлаш;

~D) солиқ тўлови бўйича барча субъектлар мажбурияти устидан молиявий назорат;

~E) нафлийлик, тўловга лаёқатлийлик, адолатлийлик.

#158. Қандай солиқ “регрессив” солиқ ҳисобланади?

~A) солиқларнинг ўртача ставкаси даромадлар ортиши билан ўсиб боради;

~B) даромадлар ўсиб бориши билан ўртача ставка пасайиб борса;

~C) ўртача солиқ ставкаси даромад ҳажмига боғлиқ бўлмаган ҳолда ўзгаришсиз қолиши;

~D) марказий ва маҳаллий солиқлар;

~E) тўғри ва эгри солиқлар.

#159. Солиқ ислоҳоти – бу

~A) солиқ тизимини қайта қуриш ва уни янгилаш, молиявий муносабатларнинг ўзгариши;

~B) корхонанинг ҳисобланган солиқ суммаларининг улардан мақсадли фойдаланишда бюджетга тўлашни кечиктириш;

~C) солиқ объектининг муайян бирликларига нисбатан ундириладиган солиқ миқдори;

~D) солиқ солинадиган даромад ёки мол – мулк;

~E) солиқ тўловчилар, яъни солиқ ундириладиган корхона, ташкилот ва фуқаролар.

#160. Бюджет тақчиллиги қачон вужудга келади?

~A) даромадлар харажатлар қисмидан ортиқ бўлганда;

~B) даромадлар ва харажатлар қисми тенг бўлганда;

~C) даромадлар харажатлар қисмидан кам бўлганда;

~D) соф экспорт ижобий бўлганда;

~E) барча жавоблар тўғри.

#161. Субсидия – бу

~A) мақсадли дотация бўлиб, у маҳаллий бюджетларга давлат бюджетларидан ажратилади, уни мўлжаллаган мақсад учун сарфлаш мажбурий ва буни давлат назорат қилади;

~B) иқтисодиётга бюджет орқали таъсир этиш воситаларидан бири бўлиб, қайтариб бермаслик шарти билан такрорланмай, фақат бир марта берилади;

~C) умумий дотация бўлиб, уни ишлатиш маҳаллий ҳокимият иҳтиёрида бўлади, марказ унга аралашмайди;

~D) давлат бюджетидин мухим хўжалик ва ижтимоий – маданий тадбирларни амалга ошириш, давлат маъқуллаган иқтисодий ва маданий ривожаниш дастурлари, лойихалари учун маҳаллий ҳокимият идоралари (бюджетлар)га ажратилган пул маблағлари;

~E) барча жавоблар тўғри.

#162. Давлат бюджети нима?

~A) пул маблағларини жамғарувчи фонд;

~B) пул маблағларининг маълум йўналишлар бўйича тақсимланиши;

~C) умумжамият миқёсида марказлашган ҳолда пул маблағларининг сарфланиши;

~D) умумжамият миқёсида марказлашган ҳолда давлат иштрокида тўпланадиган ва сарфланадиган молиявий ресурслар;

~E) юқоридагиларнинг барчаси тўғри.

#163. Ўзбекистонда қандай солиқ ставкалари жорий этилган?

~A) пропорционал ставка;

~B) прогрессив ставка;

~C) регрессив ставка;

~D) қатъий белгиланган солиқ ставкаси;

~E) барча жавоблар тўғри.

#164. Агар ссуда фоизи нормаси 4% бўлган ҳолда олинган қарзга 3 млн. сўм тўланилаётган бўлса, қарз миқдори қанча бўлади?

~A) 120 млн. сўм;

~B) 105 млн. сўм;

~C) 90 млн. сўм;

~D) 75 млн. сўм;

~E) 50 млн. сўм.

#165. Агар ссуда фоизи нормаси 4% бўлган ҳолда олинган қарзга 5 млн. сўм тўланилаётган бўлса, қарз миқдори қанча бўлади?

~A) 100 млн. сўм;                            

~B) 125 млн. сўм;                     

~C) 133 млн. сўм;             

~D) 142 млн. сўм;                         

~E) 154 млн. сўм.

#166. Пул муомиласи – бу

~A) мамлакатда пул муомиласини ташкил қилишга хизмат қилувчи нақд ва кредит пуллар;

~B) пулнинг ўз вазифасини бажариш жараёнидаги тўхтовсиз ҳаракати;

~C) пул маблағларини ссуда фонди шаклида тўлаш ва уларни такрор ишлаб чиқариш эҳтиёжлари учун қарзга бериш;

~D) даромаднинг қарзга берилган пул суммасига нисбатининг фоизда ифодаланиши;

~E) пул маблағларини тўплаш, жойлаштириш ва уларни ҳаракатини тартибга солиш билан шуғулланувчи иқтисодий муассаса.

#167. Банк операциялари – бу

~A) маблағларни жалб қилиш ва уларни жойлаштириш;

~B) олинган ва тўланган фоиз суммалари ўртасидаги фарқ;

~C) банк сарф фойдасининг унинг ўз капиталига нисбатининг фоиздаги ифодаси;

~D) муомила учун зарур бўлган пул миқдорини аниқлаш ва шунга мувофиқ муомилага пул чиқариш;

~E) ялпи пул массаси ёки ялпи пул таклифини ташкил қилади.

#168. Қуйидагилардан қайси бири пулни олқишловчи назария ҳисобланади?

~A) Меркантилизм;

~B) Маржинализм;

~C) Монетаризм;

~D) Марксизм;

~E) Кенс назарияси.

#169. Нақд пул муомиласи нима билан таъминланади?

~A) тўлов талаблари;

~B)  чеклар;

~C) векселлар ва аккредитивлар;

~D) банк билетлари ва металл тангалар;

~E) кредит карточкалар.

#170. Инфляция – бу

~A) миллий пул бирлиги қийматининг расмий тартибда пасайтирилиши;

~B) миллий пул бирлиги қийматининг расмий тартибда кўтарилиши;

~C) экспортни импортга нисбатан ниҳоятда ортиб кетиши;

~D) муомиладаги пул массасининг товарлар массасидан устунлиги натижасида товарлар билан таъминланган пулларни кўпайиб кетиши;

~E) барча жавоблар тўғри.

#171. Гиперинфляция – бу

~A) иқтисодий танглик ва ишсизликнинг биргаликда юз бериши;

~B) нархнинг шиддат билан ўсиши, пул қадрининг жуда тезлик билан пасайиши;

~C) эски пулнинг қадри юқори қилиб белгиланган, аммо номи эскича қолган янги пулга маълум нисбатда алмаштириб ва нисбатга қараб нархларни ҳам ўзгартириш тушунилади;

~D) пулнинг юридик кучини бекор қилиш ва янги пул чиқариш тушунилади;

~E) импортни экспортга нисбатан ниҳоятда ортиши.

#172. Нуллификация – бу

~A) иқтисодиётдаги монополиядан эркин рақобатга асосланган соҳибкорлик фаолиятига қайтиши тушунилади;

~B) ишлаб чиқаришни жонлаштириш ва ортиқча пулни товар бозоридан чиқариш;

~C) пулнинг юридик кучини бекор қилиш ва янги пул чиқариш тушунилади;

~D) миллий пул бирлиги курсининг чет эл валюталарига нисбатан расмий тартибда давлат томонидан пасайтирилиши;

~E) пул қадрининг шиддат билан пасайиши.

#173. Пул маблағларини тўплаш, жойлаштириш ва уларнинг ҳаракатини тартибга солиш билан шуғулланувчи иқтисодий муассаса .....

~A) товарлар биржаси;

~B) меҳнат биржаси;

~C) банк;

~D) чакана савдо ташкилот билан;

~E) барчаси тўғри.

#174. Истеъмолчилик кредити – бу

~A) кредитнинг асосий ва етакчи шакли;

~B)  корхоналар ва бирлашмалар ҳамда бошқа хўжалик юрутувчи субъектларнинг бир – бирига берадиган кредити;

~C) хусусий шахсларга истеъмол товарлари сотиб олиш учун маълум муддатга бериладиган кредит;

~D) кўчмас мулклар ҳисобига узоқ муддатли ссудалар шаклида бериладиган кредит;

~E) кредит муносабатларининг ўзига хос шакли.

#175. Агар 5 млн. сўм йилига 500 минг сўм ссуда фоизи тўлаш шарти билан қарзга берилган бўлса, ссуда фоизи нормаси неча фоизни ташкил қилади?

~A) 4.0%;                            

~B) 10.0%;                         

~C) 6.6%;                            

~D) 8.0%;                            

~E) 7.5%.

#176. Пул активлари – бу

~A) корхонанинг ҳисоб рақами кассасида бўлга пул маблағлари;

~B) пул бирлигининг бозордаги таъриф ва нархлар даражаси широитида маълум миқдордаги товарлар ва хизматлар алмашинуви;

~C) пулнинг аниқ давр келажак қийматидан қайта дисконтирлаш жорий даврдаги қиймат баҳоси;

~D) пулнинг маълум бир давр оралиғидан кейин фоиз ставкаси бўйича кўпайтириш оқибатида ҳосил бўлган суммаси;

~E) ички маблағлар ҳисобига ўз молиявий ресурсларини шакллантириш ҳажмини характерловчи асосий кўрсатгич.

#177. Кредитлар – бу

~A) пул воситаларини товар ва хизматларга тўлов, қайтариб бериш шарти билан номаълум муддатга қарз бериш;

~B) ссуда фондини шакллантириш ва ундан фойдаланиш муносабатлари;

~C) қарз бериш жараёнларида қарз берувчи ва қарздор ўртасидаги амалга ошириладиган ҳаракат;

~D) товар ва хизматларга нақд пулсиз шаклда ҳисоб – китоб қилиш учун банк томонидан бериладиган молиявий хужжат;

~E) молиявий кредитнинг бир тури бўлиб корхоналарга муддатсиз бериб борилади.

#178. Кредитга қобилятлийлик – бу

~A) корхона хўжалик айланмасида ишлатиладиган кредит воситаларининг юқори чегараси;

~B) корхонага қарзга олинган капиталдан хавсиз фойдаланишга имкон берувчи молиявий ҳолат;

~C) корхона, фирма, жамият томонидан вақтинча жалб этилган ва эгаларига қайтарилиши лозим бўлган пул маблағлари;

~D) тадбиркорлар, фирмалар ва корхоналарга пул ссудаси кўринишида бериладиган кредит;

~E) фуқароларнинг вақтинча бўш пул воситаларини банк томонидан шартнома асосида жалб қилинади ва ссуда фонди шакллантирилади.

#179. Қуйидаги жавоблардан қайси бири пулнинг ликвидлигини ифодалайди?

~A) аниқ моддий шаклга эга бўлиб, қўлдан – қўлга ўтиб юрувчи пуллар;

~B) пулнинг ликвидлиги – пулнинг харид қобиляти;

~C) пулнинг хоҳлаган вақтда ва осонгина бошқа нарсага айлана билиш хусусияти;

~D) ликвидлик мунтазам равишда пулнинг муомилага чиқриб турилиши;

~E) барча пул турларининг муайян нисбатларда яхлитликни ташкил этиши.

#180. Валюта конвертациясини қайси жавоб тўғри ифодалайди?

~A) миллий валюта курсининг давлат томонидан қисман пасайтирилиши;

~B) валюта курсининг юқорига қараб ўзгариши;

~C) миллий валютанинг бошқа валюталарга бемалол алмаша олиши;

~D) валюта курсининг мунтазам тарзда қатъий валюталарга боғлаб қўйилиши;

~E) миллий доирада амал қилувчи ва қадр-қиймати шу мамлакат бойлиги билан таъминланадиган пул.

#181. Ҳозирги кунда тижорат банклари қандай маблағлар ҳисобидан ишламоқда?

~A) ўз маблағлари ҳисобидан;

~B) корхона ва ташкилотлар маблағлари ҳисобидан;

~C) Марказий банкдан олинаётган кредитлар ҳисобидан;

~D) бюджет маблағлари ҳисобидан;

~E) халқаро валюта фонди ҳисобидан.

#182. Монитар сиёсат деганда нимани тушунилади?

~A) муомилага пул чиқариш;

~B) талаб ва таклифни ўрганишни;

~C) пулнинг қадрсизланиш даражасини пасайтириб, пул муомиласини барқарорлаштириш;

~D) чет эл валюталарига кўроқ бож солиниши;

~E) импортга нисбатан экспортни кўпайтириш.

#183. Ҳар қандай инфляция негизида нима ётади?

~A) иқтисодий танглик;

~B) муомилага керагидан ортиқ кўп пул чиқарилиши;

~C) қиймат қонунига амал қилмаслик;

~D) иқтисодий мувозанатнинг бузилиши;

~E) ишсизликнинг кўпайиши.

#184. Вексель  ............................

~A) қатъий белгиланган шаклдаги ёзма қарз мажбурияти;

~B) шартома;

~C) акционерлик жамиятлари томонидан чиқариладиган қоғоз;

~D) банк билетлари;

~E) қўшимча фойда.

#185. Ўзбекистонда кучли ижтимоий сиёсатнинг туб моҳияти нималарда кўринади?

~A) ижтимоий табақалар ўртасида мумкин қадар тенглик тамойилининг жорий қилинишида;

~B) миллатлараро ҳамжиҳатликни ва халқаро тотувликни вужудга келтиришда;

~C) кам таъминланган ижтимоий табақаларнинг манфаатларини химоя қилиш орқали ижтимоий барқарорликни таъминлашда;

~D) нафақаларни оширишда;

~E) иш хақи даражасини оширишда.

#186. Бозорга ўтилган сари иқтисодиётни бошқариш ва тартибга солишда давлатнинг қўлида қандай вазифалар қолади?

~A) қонун чиқариш вазифаси;

~B) иқтисодий дастур ва рағбатлантириш вазифаси;

~C) миллий маънавийтни ривожлантириш вазифаси;

~D) чет элларда ўз ваколатхоналарини очиш вазифаси;

~E) кўрсатилганларнинг барчаси.

#187. Биз қандай давлат қуряпмиз?

~A) қишлоқ хўжалиги устивор бўлган давлат;

~B) ижтимоий мулк хукмрон бўлган давлат;

~C) монотизм – моноиқтисодиётга асосланган давлат;

~D) ҳуқуқий давлат;

~E) миллий давлат.

#188. Бозор иқтисодиётига ўтишда ислоҳотлар қачон сезиларли самара беради?

~A) миллий валюта муомилага киритилганда;

~B) чинакам мулкдорлар синфи шаклланганда;

~C) мулк давлат тасарруфидан чиқарилганда;

~D) иқтисодий ҳимоя тизими яратилганда;

~E) макроиқтисодий барқарорликка эришилганда.

#189. Ўзбекистонда бозор муносабатларига ўтишда нимага устинлик берилади?

~A) рақобатга;

~B) истеъмолга;

~C) четдан қарз олишга;

~D) инвестицияларни кўпайтиришга;

~E) иқтисодий эркинликни кенгайтиришга.

#190. Ҳозирги кунда муҳтожларга моддий ёрдам бериш ва ижтимоий кўмаклашиш масалалари билан қайси ташкилот шуғулланади?

~A) социал таъминот вазирлиги;

~B) меҳнат вазирлиги;

~C) меҳнат жамоалари;

~D) маҳалла қўмиталари;

~E) касаба уюшма қўмиталари.

#191. Қуйидаги жавоблардан қайси бири иқтисодиётни тартибга солиш мазмунини тўғри ифода этади?

~A) солиқ тизимини такомиллаштириб бориш;

~B) иқтисодиётдаги турли бўғинлар фаолиятини бир-бирига боғлаш ва мос равишда ривожланиб боришини таъминлаш;

~C) аҳолини тўла ижтимоий ҳимоялашни таъминлаш;

~D) халқ хўжалигининг мунтазам ривожланиб боришига эришиш;

~E) ишсизлик муаммоларини ҳал этиш.

#192. Иқтисодиётни тартиблаш усуллари тўғри кўрсатилган қаторни аниқланг.

~A) режали ва илмий ташкил этиш усуллари;

~B) истеъмолни эътиборга олиш ҳамда истиқболни белгилаш усуллари;

~C) тартиблашнинг режали ва бозор усуллари;

~D) иқтисодий мувозанатлик ва мутаносибликлар усуллари;

~E) иқтисодиётни тартиблаш усуллар кўп бўлиши мумкин.

#193. Давлатнинг иқтисодиётни тартибга солиш воситаларидан бири бўлган субсидия мазмунини тўғри акс эттирувчи жавобни аниқланг.

~A) четдан киритилаётган товарлар учун қўйиладиган хақ;

~B) давлат бюджетидан тадбиркорларга аниқ мақсад йўлида ишлатиш учун бериладиган маблағ;

~C) келажакдаги истеъмолни кўзлаб ажратилган маблағ;

~D) иқтисодий хавф – хатарнинг олдини олиш учун ажратилган пуллар;

~E) корхонанинг ички резервлари.

#194. Давлатнинг иқтисодий вазифалари:

~A) ижтимоий – иқтисодий барқарорликни таъминлаш, иқтисодий тизимни мустаҳкамлаш, ўзгарувчан шароитларга мослаштириш;

~B) иқтисодий тизимни амал қилишига шарт – шароит яратиш, ҳамда иқтисодиётни тартибга солиш, иқтисодий ўсишни таъминлаш;

~C) тартибга солишнинг маъмурий ва иқтисодий воситалари;

~D) иқтисодиётни тартибга солишни таъқиқлаш, рухсат бериш ва мажбур қилиш;

~E) иқтисодиётни тартибга солишнинг иқтисодий восита ва дастаклари.

#195. Мамлакат аҳолиси даромадидаги тафовутлар даражаси таҳлил этилганда, одатда, қанча миқдордаги аҳоли қатламлари ўрганилади?

~A) 10% энг бой ва 10% энг камбағал одамлар;

~B) аҳолининг чорак қисми;

~C) аҳолининг ярми;

~D) турли касбга хос одамлардан танлаб олинади;

~E) барча аҳоли шароити ўрганилади.

#196. “Турмуш даражаси” тушунчасини тўғри акс эттирувчи жавобни кўрсатинг.

~A) камбағаллар сони ва салмоғининг қисариб бориши;

~B) кишилар ҳаётий эҳтиёжларининг қондирилиш меъёри;

~C) яшаш минимумининг аввалги йилга нисбатан ўсиши;

~D) йил давомида истеъмол қилинган товар ва хизматлар йиғиндиси;

~E) бир кишининг ҳаётий эҳтиёжларини таъминлаш учун ажратилган пул миқдори.

#197. Аҳоли даромадлари – бу

~A) маълум вақт давомида пул ва натурал шаклда олинган даромад;

~B) аҳоли томонидан пул шаклида олинган даромад;

~C) аҳолининг номинал даромадлари суммасининг товар ва хизматлар сотиб олиш лаёқати;

~D) даромадлар тенгсизлиги даражасини миқдорий аниқлаш;

~E) кам таъминланганларга пул ёки натурал шаклда ёрдам кўрсатишга қаратилган тадбирлар.

#198. Даромадларни давлат томонидан тартибга солиш – бу

~A) давлатнинг даромадлар тақсимотидаги тенгсизликни, зиддиятларни бартараф этишга қаратилган;

~B) истеъмол товарларига нархнинг ўсишини ҳисобга олиш ва даромадларни индексациялаш;

~C) адолат тамойилларига ихчиллик билан риоя қилиш;

~D) нархлар эркинлаштирилиши ва пулнинг қадрсизланиши даражаси ортиб бориши муносабати билан даромадларни кам ва ўртача даражасини ошириб бориш;

~E) жамият аъзоларини жисмоний, ақлий ва эстетик лаёқатидаги фарқлар.

#199. Натурал даромад – бу

~A) даромадларнинг аҳоли турмуш даражасидаги ролини белгилаб беради;

~B) уй хўжаликларининг ўз истеъмоллари учун ишлаб чиқарган маҳсулотларидан иборат бўлади;

~C) аҳоли турмуш форовонлигининг энг муҳим кўрсатгичи бўлиб ҳисобланади;

~D) аҳоли иҳтиёридаги номинал ва реал даромадлар миқдори кўрсатгичларидан фойдаланилади;

~E) иш ҳақи, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини сотишдан олинган даромад, ижтимоий трансфер тўловлар, мулкдан тадбирколикдан олинган даромад.

#200. Мамлакатда аҳоли турмуш даражаси қандай аниқланади?

~A) аҳолининг ҳаёт кечириши учун зарур бўлган моддий ва маънавий неъматлар билан таъминланиши, эҳтиёжларни қондириши даражаси билан;

~B) алоҳида олинган ва оилавий даромадлар даражасига боғлиқ;

~C) аҳоли жон бошига тўғри келадиган ИММ кўрсатгичи билан;

~D) истеҳмолчилик бюджети асосида амалга оширилади;

~E) ўртача оила учун, юқори даражадаги мўл – кўл бюджет, минимал моддий таъминланганлар учун, аҳолининг бошқа ижтимоий гуруҳлари.