ROBOTLARNING TARKIBI VA TUZILIShI

Hozirgi vaqtdagi robotni quyidagicha ta'riflash mumkin ; robot bu insonning turli- hil harakatlari va intellektual funktsiyasini bajaradigan va buning uchun kerakli ish bajaruvchi qurilmalardan, boshqaruvchi va axborot tizimlaridan iborat mashina-avtomatdir.

Robot tashqi muxit bilan faol o'zaro munosabatda bo'lib asosan quyidagi tizimlarga ega bo'lishi kerak : boshqaruvchi,axborot-o'lchov (sensorli),aloqa, ish bajaruvchi.Robot tizimining tarkib-funktsional ko'rinishi 2-rasmda keltirilgan.

Boshqaruv tizimi–bu robotning «miya»si bo'lib,belgilangan dastur asosida ish bajaruvchi tizim mexanizmini boshqarish uchun kerak bo'ladigan qonunlarni ishlab chiqish uchun xizmat qiladi.

Axborot-o'lchov tizimi–bu tashqi muxit va robotning o'zi haqidagi axborotni qabul qilish va o'zgartiruvchi sun'iy sezgi organlari.

Aloqa tizimi–robot bilan inson o'rtasida axborot almashinuvini bajaradi va robotning «tili»deb ham aytiladi.

Ish bajaruvchi tizim-bu tashqi muhit ob'ektiga ta'sir qiluvchi yoki u bilan o'zaro munosabatda bo'luvchi qurulma . Sanoat robotining tarkibiy ko'rinishi va uning tizimlari bog'liqligi 3-rasmda keltirilgan.

3-rasm. Sanoat robotining tarkibiy ko'rinishi.

DKQ- dasturiy kiritish qurilmasi, QBP-qo'l bilan boshqaruvchi pult, KSHQ-komandani shakllantirish qurilmasi, U-uzatmalar,

M-manipulyator, TU-texnologik uskuna, AT-axborot tizimi.

4-rasmda sanoat roboti,texnologik uskunalar va tizimlarining o'zaro munosabati tarkibiy-funktsional sxemasi keltirilgan.

ALOQA KO'TARMA-TRANSPORT QURILMALARI.

Ko'tarma-transport mashinalarining qo'llanilishi ko'p jihatdan hozirgi ishlab chiqarishning samaradorligini aniqlaydi. Zamonaviy potokli texnologik liniyalar, tsexlar va ichki tsexlararo transportlar,yuklash-tushirish operatsiyalarining hammasi o'z navbatida ko'tarish-transport qurulmalarining qo'llanilishi bilan bog'liqdir.

Ko'tarma-transport qurullmalari uskunalarini o'rnatish va qayta o'rnatish hamda qurilish korxonalarini mexanizatsiyalashtirishda samarali vositalardan biri bo'lib hisoblanadi. Hozirgi vaqtda yuqori unumli yuk ko'tarish va tashish mashinalari korxona ishlab chiqarish texnologik jarayonlarida qo'llaniluvchi mashinalar majmuasi va murakkab agregatlar tarkibiy qismi sifatida keng qo'llanilib kelinmoqda.

Hozirgi zamon kompleks avtomatlashtirilgan liniyalarni ko'tarma-transport qurilmalarisiz tasavvur etib bo'lmaydi.

Ko'tarma-transport qurilmalari uch guruhga bo'linadi:

Davriy (tsiklik)harakatlanuvchi-yuk ko'targichlar;

Uzluksiz harakatlanuvchi-yuk tashuvchi; yuklash-tushirish operatsiyalarini uzluksiz va davriy tarzda ta'minlovchi.

Ko'tarma-transport mashina va qurilmalari pochta yuklarini qayta ishlash operatsiyalarini mexanizatsilashtirishga mo'ljallangan .

Bunday operatsiyalarning mazmuni pochta jo'natmalari va texnologik jarayonlar xarakteri bilan belgilanadi.

Tranzit pochta yuklarini qayta ishlash texnologik jarayonlarni ko'rib chiqar ekanmiz ularni quyidagi kompleks operatsiyalarga bo'lish mumkin:

a) Ishlab chiqarishdagi transport vositalarida pochta jo'natmalarining og'irlik nuqtaiy nazaridan zo'riqishi:

b) Joylanadigan yoki qayta ishlov beriladigan joyga tashib olib borish:

v) Qayta ishlangan yuklarni tashqi transport vositalariga etkazib berish:

g) Manzillarga olib borish uchun transportga yuklash.

Texnologik jarayonlarning bir qismi transport vositalaridan (avtomashina, vagonlar)pochta korxonasining mexanizatsiyalashtirish vositalariga tashish bilan(va aksincha jarayon)bog'liqdir.

Bu erda quyidagilardan foydalaniladi :

Pochtaga oid vagonlarga yuk tashish va tushirish kompleks mexanizmlari pochta almashtirish darchalari,konteynerlarga yuklash uchun kerak bo'ladigan mexanizmlar va sh.k

Ushbu mexanizmlarning ko'pchiligi qo'l mehnatini inkor eta olmaydi,biroq operator mehnatini engillashtirib unumdorlikni oshiradi.

Pochta yuklarini qayta ishlash joylariga gorizontal yo'nalishda siljitish jarayoni konveyerlar,aravachalar, konteynerlar yordamida, vertikal yo'nalishda siljitish esa lift, ko'targichlar, konveyer mashinalari va inson ishtirokida amalga oshiriladi. Ushbu operatsiyalarda asosan umum xizmatga oid transport mashinalaridan jumladan ,belgilangan unumdorlikda yukning kelib tushgan joyidan unga qayta ishlov beriluvchi joygacha siljitish uchun mo'ljallangan konveyerlardan (lentali,zanjirli va sh.k) foydalaniladi.

Pochta jo'natmalarini manzil belgilari bo'yicha ajratish maxsus konveyerlarda amalga oshiriladi. Vazni og'ir pochta yuklari ya'ni, posilka, banderol, qutilar, qoplar oddiy transport konveyerlarida tashiladi.

Xat korrespondentsiyalarni ajratish qurilmalari faqat pochta aloqasiga bog'liqdir. Ularning asosini transport konveyerlari tashkil etgan bo'lib ular mashinasozlikdagi konveyerlardan tubdan farq qiladi. Xat korrespondentsiyalarining yuqori darajadagi standartlashuvi ularni qayta ishlashga avtomatlashtirishni qo'llash imkonini beradi.Hozirgi vaqtda xatlarni na'vlarga ajratish uchun yarim avtomatik va avtomatik tarzda ishlovchi yuqori unumli qurilmalar qo'llanilmoqda.

Pochta jo'natmalari o'lchami,vazni va shu kabilarga qarab quyidagi ko'rinishlarga bo'linadi: xatlar, pochta kartochkalari, banderollar, posilkalar, pul jo'natmalari va davriy nashrlar.

Pochta yuklarini transport yordamida tashish va qayta ishlashni mexanizatsiyalash vositalarini ishlab chiqishda ularning quyidagi xarakteristikasini bilish kerak: o'lchamlari, vazni, joylashtirish ko'rinishi. Pochta qoidalari pochta yuklarining o'lchami va vaznini aniqlab beradi.