Web-дизайн
ва браузерлар
Режа:
1.Web-дизайн
ва браузерлар
2. Netscape Navigator ва Microsoft Internet Explorer браузерлари.
Калит сўзлар
Web-дизайн,
WEB-сервер,
браузер, Netscape Navigator, Microsoft
Internet Explorer,Opera, Lyux,
Internet
тармоғида фойдаланувчиларга тармоқ ресурсларидан эркин фойдаланиш имкониятини
бериш учун WEB серверлар қурилади. Бундай серверларда Internetда тақдим этилган
ахборотнинг катта қисми жамланган бўлади. Фойдаланувчининг ихтиёрий ахборотни
олиш тезлиги бундай серверларни қандай қуришга боғлиқ.
WEB-серверда мижоз
компьютери тизимини ташкил қилишнинг умумий тамойиллари нуқтаи назаридан мижоз-сервер технологиялари ишлатилади. Бунда серверда,
одатда,
WEB-серверда акс эттириладиган барча маълумотларни сақлайдиган
МБ ва илованинг сервер қисми ўрнатилади, фойдаланувчининг ишчи станциясида эса ахборотни кўриш учун анча оддий восита ўрнатилади. Бу тизимда WEB илованинг
сервер қисми «қалин» сервер
кўринишида тақдим этилади, мижоз машинасида эса «юпқа» мижоз ўрнатилган бўлади.
Ҳозирги кунда
оддий WEB-серверни яратиш
технологиясини анча оддий вазифа деб ҳисобласа бўлади. Асосий қийинчилик сервер саҳифасини бадиий безашдан иборат. Тармоқдаги у ёки бу сервернинг муваффақияти кўп жиҳатдан айнан саҳифалар қандай безатилганига боғлиқ. Ахборот саҳифаларга қандай бўлинганлиги ва матндаги мурожаатлар қандай белгиланганлиги ҳам муҳим роль ўйнайди. WEB-серверни яратишнинг
ушбу муҳим жиҳатлари ҳозир катта қизиқиш уйғотмайди, аввал WEB-серверни ўзининг
асосини нима ташкил этиши ва фойдаланувчиларнинг компьютерларида қандай саволлар ечилиши кераклиги билан танишиш талаб этилади. Ахборотни
тақдим этишнинг қулайлиги авваламбор фойдаланувчиларнинг ишчи станцияларида ўрнатилган воситаларга боғлиқ бўлганлиги сабабли WEB серверни
яратишда ишлатиладиган технологияларни ўрганишни айнан улардан бошлаймиз.
WEB-технологиясининг
ҳозирги кунда браузерлар деб аталадиган ахборотни кўриш учун ўндан ортиқ турли
воситалар мавжуд.
Кўпчилик
WEB-серверлари ишлаб чиқувчилари (WEB-дизайнерлар) WEB-дизайннинг муҳим
муаммоларидан бири – ҳар бири HTML ва сценарийларни турлича
қўллаб-қувватлайдиган браузерлар ва платформаларнинг кўплиги тўғрисида бир
фикрдалар. Ҳар бир янги браузернинг чиқиши билан уларнинг тавсифлари ва
имкониятлари яхшиланади, лекин бу аввалги версиялар йўқ бўлиб кетишини
англатмайди..
Web-дизайнда
қатъий қоидалар йўқ. Бош вазифа саҳифанинг мазмунини имкон қадар кўп
фойдаланувчилар эркин фойдаланадиган қилишдан иборат бўлганлиги сабабли, олдинга
интилиш учун тажриба ҳам, мавжуд воситаларни эътиборга олган ҳолда янги
технологияларни ишлатиш ҳам бир хил даражада муҳимдир. Дизайнерлик қарори
муваффақиятининг гарови аудиториянинг эҳтиёжларини тушуниш ва саҳифа қандай
ишлатилиши тўғрисида аниқ тасаввурга эга бўлишдадир.
Netscape
Navigator ва
Microsoft Internet Explorer
браузерлари.
Бозорда
икки асосий браузер: Netscape Navigator ва Microsoft Internet Explorer устунлик
қилади. Уларнинг биргаликда барча версияларини қўшганда, ҳозирда ишлатилаётган
браузерларнинг таҳминан 90 %ни (ёки ундан кўпроғини) ташкил
этади.
Бу икки браузер бозорда ҳукмронлик қилиш учун ўзаро рақобатлашмоқда. Улар курашининг натижаси сифатида HTML-тегларининг фирма коллекцияси ҳамда турли технологияларнинг бир-бирига мос бўлмаган амалга оширишлари (Dynamic HTML, ҳамда JavaScript ва Cascading Style Sheets – каскадли стиллар жадваллари) юзага келди. Бошқа томондан, Netscape ва Microsoft ўртасидаги рақобат, умуман олганда, WEB-муҳитнинг тез ривожланишига кўмаклашди.
Microsoft Internet Explorer браузери
Netscape
Navigator браузери
Баъзи бир
ҳужжатлаштирилган фарқлар қуйидагилардан иборат: ўзига ўрнатиладиган шрифтларни
қўллаб-қувватлашнинг мавжуд эмаслиги; CSS фильтрлари ва ўтишлар (матн
элементлари учун ишлатиладиган объектдан тушадиган соя каби визуал эффектлар)ни
қўллаб-қувватлашнинг мавжуд эмаслиги; мультимедиани бошқариш элементлари (одатда
муаллифлик мультимедиа дастурий воситалари томонидан яратиладиган ўтишлар ва
анимациялар эффектлари)нинг мавжуд эмаслиги; DHTML ни амалга
ошириш билан боғлиқ муаммолар.
Браузерлар
нафакат компютерга балки уяли телефон, PDA ва бошка кичик электрон машиналарга ҳам ишлаб
чикарилмокда.
Opera. Opera – бу Ослодаги Opera Software (Норвегия) компанияси томонидан яратилган кичиккина ва оддийгина браузер. Бу браузер жуда кам вақт
ичида юкланади ва диск ҳажмига минимал талаблар қўяди. нинг афзаллиги HTML стандартларига
тўлиқ Opera мос келишидир. Анча
обрўли браузерлар ўтказиб юборадиган тегларни ёзишдаги ноаниқликлар (масалан, ёпувчи тегларни қолдириб кетиш, нотўғри ўрнатиш ва ҳ.к.) бу браузерда тўғри акс этмайди. Opera ни 5.0 Java,
каскадли стиллар жадваллари ва DHTML қўллаб-қувватлайди.
Opera
фойдаланишнинг тезлиги бўйича биринчи ўринларда турмаса-да, кўпчилик ишлаб
чиқувчилар коднинг тўғрилигига амин бўлиш учун ўз сайтларини да текширишни давом
эттирмоқдалар. Opera
Lynx. Lynx –
бу фақат матнни кўришни таъминлайдиган бепул тарқатиладиган браузер, сизга
Webдан тез ва ишончли эркин фойдаланишни таклиф этади. У Web-саҳифани базавий
функционал тавсифлар бўйича текшириш учун яроқли бўлган стандарт сифатида машҳур
бўлди. Оддийлигига қарамай, бу браузер эскирмайди. Lynx ҳар доим
такомиллаштирилади ва замонавийлаштирилади. Ҳозир у жадваллар, шакллар ва ҳатто
JavaScript ни ҳам таъминлайди!
Агар қайси
браузерлар энг кўп ишлатилиши маълум бўлса, қайси технологиядан фойдаланиш ва
тескари мослик учун қаердан чизиқ ўтказиш тўғрисида қарор қабул қилиш осон
бўлади. Энг ишончли ахборотни, албатта, саҳифа ташрифларининг статистикасини
юритиш билан олиш мумкин.
Интернетда
браузерлар тўғрисида статистик маълумотларни тақдим этадиган бир қанча
саҳифаларни топиш мумкин. Бу саҳифалардаги статистика ушбу сайтларни ўзига
ташриф буюришларнинг таҳлилига асосланган бўлиб, бу статистик танланмани шундай
типдаги сайтлар билан қизиқадиган тор доирадаги фойдаланувчиларгача чеклайди,
эҳтимол янги автомобилларни харид қилиш ёки телекўрсатувлар дастурлари билан
қизиқадиган фойдаланувчилар бошқа браузерларни ишлатишар. BrowserWatch сайтида
жойлашган статистик маълумотлар ҳар бир алоҳида олинган браузернинг версиялари,
кичик версиялари ва ундан кичик версиялари тўғрисида батафсил маълумот
беради.
Саволлар
1.
Web-дизайн
ва браузерлар
2.
Netscape
Navigator ва Microsoft Internet Explorer браузерлари
3.
Opera
нима?
Lynx нима?